ترکان
و
بررسي تاريخ, زبان و هويت آنها در ايران
حسن راشــــــــــدی
ترکان /چشم انداز آتی ناسيوناليسم قومی در آذربايجان ايران / نتيجه گيری
در نتيجه گيری, وضعيت جنبش قومی را در آذربايجان به اين صورت جمع بندی ميکنم که:
۱- از منظر ايدئولوژي قومي فعاليتهاي قومگرا در آذربايجان مبتني بر حقوق قومي و تأکيد بر اجراي اصول قانون اساسي مرتبط با حقوق اقوام است. ايدئولوژي قومي اين جنبش رويکردي عدالت جويانه و درصدد رفع محدويتهاي فرهنگي و اقتصادي است که در چهارچوب نظام و قانون اساسي مطرح ميشود و نمود بارز دروني بودن جنبش و مطالبات آن را نسبت به جنبشهاي سياسي اجتماعي قبلي آذربايجان ميتوان مشاهد کرد.
۲. از منظر پايگاه اجتماعي, فراگير شدن و گسترش نيروي محرکه جنبش يعني قشر تحصيل کرده و دانشجو محسوس است و روند آگاهيهاي قومي در بين جوانان و تودههاي مردمي رو به رشد است. همچنين پذيرش اهداف و مطالبات جنبش مدني آذربايجان را در بين مقامات و نخبگان حکومتي آذري, ميتوان ديد.
۳- از منظر روشها و ساز و کارهاي پيگيري مطالبات, فعالان قومي شيوههاي فرهنگي و مدني را پيش گرفتهاند و سعي ميکنند فعاليتهاي سياسي را به تدريج نهادينه و تشکيلاتي کنند. از برخي رويکردهاي احساساتي و عاطفي به سوي تشکّلگرايي گرايش دارند و در اين راستا فعاليت و ثبت رسمي چند تشکّل سياسي و فرهنگي را در تبريز و تهران ميتوان مشاهده کرد و همينطور پرهيز ازدرگيري و خشونت يکي از ويژگيهاي بارز اين جنبش است.
نکتة نهايي را که در پاسخ به روند مسائل قومي در کشورمان ميتوان مطرح نمود اين است که: در عصر جديد همزيستي ملتها و جوامع انساني که ارکان ملّيت مبتني بر حقوق شهروندي و مدني و منافع جمعي شهروندان يک کشور است ضروري است که نظام جمهوري اسلامي ايران با توجه به رويکرد مسالمتجويانه و مدني حرکت قومي در آذربايجان- البته به غير از برخي خار و خاشاکهايي که در حواشي اين جنبش ممکن است ظهور نمايد يا برخي از افراط کاريهايي که وجود دارد- پاسخهايي نهادي و قانوني متناسبي در قبال اين حرکت داشته باشد زيرا به نظر ميرسد در غير اين صورت به شکاف فکري و نگرشي بين فعالان اين جنبش که بيشتر در بين قشر تحصيل کرده و نخبگان علمي- فرهنگي هستند با حکومت منجر خواهد شد و طبيعتاً تداوم اين شکاف رفتهرفته هزينههايي را براي خود نظام در قبال به انسداد کشيدن اين حرکت با توجه به تجاربي که در ديگر کشورها در سده اخير وجود دارد ميتواند به دنبال داشته باشد. بدين معنا که ممکن است پاسخهاي خشن و حتي بيتوجهي و بياعتمادي کامل به حرکت مسالمتجويانه و مدني و فرهنگي آن را به مطالبات غيرقانوني و يا روشهاي غيرمسالمتآميز تبديل کند و اميدواريم که نظام نيز با رويکردي عاقلانه و بر مبناي قانون اساسي به اين جنبش توجه کافي داشته باشد و اين حرکت را در آينده از برخي افراطها و تفريطها دور نگهدارد. [1]».
[1] – فصلنامه «مطالعات راهبردي» پژوهشکده مطالعات راهبردي, سال پنجم, شماره دوم, تابستان ۱۳۸۱ شماره مسلسل ۱۶, صص ۵۶۹-۵۸۱- تهران.
کیتابین ایچینده کی لر
4- رابطه هويت ملّی و هويت قومی در بين جوانان تبريز
5- چشم انداز آتی ناسيوناليسم قومی در آذربايجان ايران
—الف- عوامل مؤثر بر شکلگيری ناسيوناليسم قومی
—ب- وضعيت ناسيوناليسم قومی در آذربايجان
—د- پايگاه اجتماعی و شيوه های طرح مطالبات قومی
6- واقعيتهای تاريخی و بافت جمعيتی کشور
8- ترکان و زبان ترکی در آئينه تاريخ و ادبيات
9- فارسی دری, زبان مهاجر يا بومی در ايران؟
10- سيمای ترکان در آثار شعرای فارسی گوی و مورخين مشهور
12- اهميت زبان ترکی در ايران در قرون گذشته از ديد مورخين, سياحان و ديپلماتهای خارجی
13- در ذکر شمهاي از شمايل و فضايل خاصة پادشاه جمجاه خلدالله ملکه و سلطانه
14- دغدغه ناسيوناليستهای افراطی
15- آذربايجان تاريخی و محدوده آن از نظر مورخين
