ترکان
و
بررسي تاريخ, زبان و هويت آنها در ايران
حسن راشــــــــــدی
ترکان / چشم انداز آتی ناسيوناليسم قومی در آذربايجان ايران / 3-توده های اجتماعی
در بخش تودههاي اجتماعي هم به برخي علائم آگاهيهاي قومي و به نوعي مطالبات هويتگرايانه ميتوان اشاره کرد. در ميان تودههاي اجتماعي نيز استعدادهاي قابل مشاهدهاي براي بسيجپذيري قومي و يا هويتيابي قومي وجود دارد. در مواقع مختلفي چه در انتخابات يا مطبوعات يا يکسري فراخوانهاي ديگر که در مورد مطالبات قومي طرح مسأله شده, استقبال خاصي از طرف مردم صورت گرفته است. مثلاً در انتخابات مجلس پنجم در سال ۷۴ تبريز, فردي گمنام و بدون پشتوانه خاص در ميان نزديک به يکصد کانديدا جزء نفرات اول شد که تحقق مطالبات فرهنگي و مدني قومي محور تبليغات و فعاليتهاي وي بود. آراي اين نماينده در تبريز از طرف فرمانداري نزديک به يکصد و دههزار راي اعلام شد, که اين حجم آرا در مقايسه با ديگر کانديداها, ميزان بالاي استعداد بسيجپذيري قومي را در مدت کم تبليغات انتخاباتي نشان ميدهد.
انتخابات مجلس پنجم را ميتوان نقطه عطفي در ظهور گرايشات و تعلقات قومي مردم تبريز در طول چند دهه پس از قضيه فرقه دموکرات تلقي کرد. در اين انتخابات برخلاف انتخابات قبلي که معمولاً بين ۵۰ تا ۵۵ درصد واجدين شرايط شرکت ميکردند, بيش از ۷۰ درصد مردم در انتخابات شرکت کردند. هيجان و شور و نشاطي که براي انتخاب فرد مورد نظر صورت گرفت تا قبل از آن سابقهاي در انتخابات تبريز نداشت. اين در حالي بود که در انتخابات مجلس دوم خبرگان رهبري در سال ۱۳۶۹ مردم تبريز با %۳۶ مشارکت کمترين ميزان مشارکت را در سطح کشور داشتند و همينطور در سومين دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبري در سال ۱۳۷۷ کمترين ميزان مشارکت از طرف مردم تبريز صورت گرفت. در صورتي که يک سال قبل در انتخابات دوم خرداد ۱۳۷۶ با توجه به برنامههايي که آقاي خاتمي براي بهبود وضعيت فرهنگي و مطالبات قومي داشتند و همينطور اميدهايي که براي اصلاحات سياسي- اجتماعي و اقتصادي بوجود آمده بود استقبال بينظيري از ايشان بعمل آمد و يکي از بالاترين آراي آقاي خاتمي در سطح کشور و نسبت به ديگر کانديداهاي حاضر در انتخابات در سطح کشور بدست آمده که نشان دهنده اين امر بود که رويکرد مردم فقط احساساتي و عاطفي نيست بلکه بر مبناي آگاهيهايي است که برخواسته از شعور اجتماعي و سياسي آنهاست و در تاريخ معاصر کشورمان نيز رگههاي قابل توجهي از آن را ميتوان يافت.
همين طور استقبال از مطبوعات هويتگرا در بين توده مردم بسيار قابل توجه است که به اختصار توضيحاتي درباره دو نشريه ارايه ميشود:
نشريه شمس تبريز به عنوان مهمترين نشريه علاقمند به مسائل قومي و منطقهاي وقتي در اواخر سال ۱۳۷۷ شروع به کار کرد, دو هفتهنامه بود و با شمارگان دو هزار نسخه به چاپ ميرسيد, که بعد از چند ماه با توجه به استقبالهايي که صورت گرفت تبديل به هفتهنامه شد و در عرض دو سال شمارگان آن به بيست هزار افزايش يافت. به عبارت ديگر شمارگان اين نشريه در مقايسه با آغاز انتشار آن به بيست برابر رسيد و همينطور هفتهنامه نويد آذربايجان که تقريباً به مسايل و مطالبات قومي علاقمند است پس از يکسال, از يکبار انتشار در هفته به دوبار انتشار در هفته تغيير يافت و نيز در عرض کمتر از ۲ سال شمارگان آن از پنج هزار به بيستهزار افزايش يافت که نشانگر استقبال مردمي از مطبوعات علاقمند به مسايل قومي است. مورد آخري که در بحث و رفتار تودههاي اجتماعي و مردمي ميتوان به آن اشاره کرد. مربوط به تجمعات سالانه در قلعه بابک طي سه سال اخير است. اين تجمع به مناسبت تولد بابک خرمدين از مبارزان عليه خلافت عباسي به صورت محدود تا سال ۷۸ با چند هزار نفر برگزار ميشد که عمدتاً برخي فعالان دانشجويي و جمعيتهاي علاقمند به فعاليتهاي فرهنگي را شامل ميشد تا اينکه در سال ۱۳۷۹ اين تجمع, وضعيت فراگيرتري پيدا کرد و به سطح جامعه گسترش يافت. در اين سال طبق گزارشهاي مختلف جمعيت حاضر در قلعه بين ۳۰ تا ۱۰۰ هزارنفر تخمين زده شد و در سال بعد يعني در ۱۵ تير ماه ۱۳۸۰ , از يکصد تا دويستهزار نفر اعلام شد. همچنين در ۱۴ تيرماه ۱۳۸۱ ميزان استقبال و حضور مردم در قلعه بابک که نمادي از هويتخواهي فزاينده و توسل به شخصيتهاي آذربايجاني محسوب ميشود, افزايش چشمگيري يافت و طبق گزارشها و اخبارمختلف, بيش از دويستهزار نفر در اين روز به قلعه بابک تقريباً در يکصد و پنجاه کيلومتري تبريز- عزيمت کرده بودند.
کیتابین ایچینده کی لر
4- رابطه هويت ملّی و هويت قومی در بين جوانان تبريز
5- چشم انداز آتی ناسيوناليسم قومی در آذربايجان ايران
—الف- عوامل مؤثر بر شکلگيری ناسيوناليسم قومی
—ب- وضعيت ناسيوناليسم قومی در آذربايجان
—د- پايگاه اجتماعی و شيوه های طرح مطالبات قومی
6- واقعيتهای تاريخی و بافت جمعيتی کشور
8- ترکان و زبان ترکی در آئينه تاريخ و ادبيات
9- فارسی دری, زبان مهاجر يا بومی در ايران؟
10- سيمای ترکان در آثار شعرای فارسی گوی و مورخين مشهور
12- اهميت زبان ترکی در ايران در قرون گذشته از ديد مورخين, سياحان و ديپلماتهای خارجی
13- در ذکر شمهاي از شمايل و فضايل خاصة پادشاه جمجاه خلدالله ملکه و سلطانه
14- دغدغه ناسيوناليستهای افراطی
15- آذربايجان تاريخی و محدوده آن از نظر مورخين
