اوجاقلار / دامغالار و اوجاقلار قاشقایی ائلینـده
قایالار و داش‌لار اوزَرینـده قازیلیب جیزیلمیش، “نقوش چوپانی” آدلا‌ندیریلان رسیم‌لر، اصلینـده تورک آتالاریمیزین یاراتدیقلاری سیمگه‌سل بیتیملردیر(ناغیشلاردیر). بونلار کئچمیشلردن گونوموزه جن اوزانان بیر ایلیشگی یؤنتَمی‌دیر. بو قایا رسیم‌لری جیزین‌لر کیمی اونلارین هانسی بؤلگه‌لرده یاشادیغی، یاشام طرزلری، ایش-پئشه‌لری، اینانجلاری، دویغولاری و یاشاما باخیشلارینین گؤرسَتمه‌سی‌دیر. بونلارین آراسیندا، دامغالار اونلاردان قالان چوخ اؤنملی بولقولاردیرلار، چون بونلار اینسانین یازی یاراتماسینین ایلک آددیملارینین گؤرسَتمه‌سی‌دیر .
تامغا / دامغا نه‌دیر؟
بیر زادین اوزَرینه ایز قویماغا یارانان آیقیت.
بیر زادین اوزَرینه قویولموش ایز.
دری اوزَرینه قویولان داغالمیش دمیر ایزی.
سومئرجه: تامغا
أسکی تورکجه: تامغا
ایران تورکجه‌سی: دامغا
آنادولو تورکجه‌سی: دامغا
تورکمن تورکجه‌سی: تاغما
اؤزبک، قیرقیز، قازاق تورکجه‌سی: تامغا
دامغالارین چئشیتلی ایشلملری واریمیش.
ایران و آنادولو تورکلری آراسیندا تانیلمیش و یایقین دامغالاردان بیر بؤلومو اوغوز بویلارینین دامغالاری‌دیر.
داش‌لار و قایالاردان باشقا، کئچمیش چاغدا دامغالارلا قارشیلاشدیغیمیز یئرلر بونلاردیر :
بویلارین بایراق‌لاری، خالچا و أل توخومالاری، اوزوک، چادیر، پالتار، سیلاح‌لار، قبیر (قابیر) داش‌لاری و مال داوار دری‌سی اوزَرینـده.
أسکی چاغدا بویلارین ناخیرلار و سورولرینین بیر-بیرینه قاریشماماسی اوچون أن اویغون یؤنتَم جانلی‌نین تنینی دامغالاماغیمیش. ایندیسه آرتیق کؤچری‌لرین مال داوارلارینین آزالدیغی و اؤزللیک’له اوبالارین یاتیقلانماسینا گؤره بو دامغالارین ایشلَمی ألـدن گئتمیش‌دیر.
ایندیکی چاغدا، بو دامغالارا دیَر وئرن تورک ائل‌لری آراسینـدا ایرانین گونئیینـده یاشایان “قاشقایی” ائلینی آد آپارماق اولار.
.قاشقایی ائلی ۶ بؤیوک طایفادان اولوشور:
بؤیوک کشکول‌لو، کیچیک کشکول‌لو، فارسیمادان(ائیمور)، دره شورلو، شیش بئیگلی(شیش بؤلوک‌لو)، عمله.
بو بؤیوک طایفالاردان آیری نئچه کیچیک طایفادا واردیر؛ بو طایفالارین زامان ایچینـده توپلوملاری کیچیلیب، آزالدیغی اوچون بؤیوک طایفالارا سیغینمیشلار. بو طایفالار آراسینـدا اولمایان آما اؤزلرینی قاشقاییـیا باغلی بیلن تورکلر ده واردیرلار. بو توپلوم چارماهال و ایصفاهان بؤلگه‌سین‌ده اوتورورلار.
هر طایفا نئچه تیره و هر تیره بونکولاردان و بونکولار بئیله‌لردن اولوشور.
بونو آرتیرمالیـیا‌م أسکی أل یازیـلارا باخدیغیمیزدا قاشقایی تیره‌لری، طایفا و طایفالاری، ائل اولاراق آدلاندیریلیب‌دیر. سونرادان قاشقایی‌نی کیچیلتـمه دوز‌نی ندنی ایله، ائل آدی طایفایا و طایفا تیره‌یه یئندیریلیب دیر.
أسکی دن تورک طایفالارینین اؤزونه گؤره قوتسال اوجاقلاری واریمیش.
قاشقایی اوجاقلاری بونلاردیر :
شاه اوجاغی، خان اوجاغی، طایفا اوجاغی، بابا اوجاغی.
-بیر پارا طایفالار چادیرلارینین اوزونو اوغورلو اولدوغو اوچون شاه اوجاغینا ساری قورارمیشلار. شاه اوجاغی تکجه بیر اینانجیمیش و گئرچکـده گؤرکم‌لی یا تانینمیش بیر اوجاق دئییل‌دیر.
-اؤنملی اوجاق‌لاردان بیری خان اوجاغی‌دیر، اوبالی‌لار خان اوجاغینین اودوم‌لو و توتار اولدوغونا اینانیرمیشلار .
اؤرنک اوچون اوغلان ایسته‌ین گبه قادین‌لارین اوشاغی قیز اولانـدا خانین اوجاق باشینـدا اونلارا اورکـدن دوعا ائتمه‌دیگیـنه اینانیرمیشلار. خانین قوللوقچوسونـدان بیر یانلیش باش وورانـدان سونراسی او قوللوقچو بیر یامانلیغا اوغرادیغینـدا، خان اوجاغینین اونو جزالاندیردیغینا اینانیرمیشلار.
-بیر داها اؤنملی اوجاق، بابا اوجاغی‌دیر. بابا اوجاغی برکت و اوغور سیمگه‌سی‌دیر. قیزلار گلین اولاندا اوچ کره بابا اوجاغینین چئوره‌سینه دولانیب سونراسی کولونـدن بئل‌باغیلارینا باغلاییب أر اوباسینا ساری گئدرمیشلر.
-بیرداهاسی دا طایفا اوجاغی دیر. بو اوجاغین سیمگه‌سی دامغادیر. بو دامغا طایفه یا تیره‌یه باغلی اولان هامی کیمـسه آراسینـدا اورتاق بیر سیمگه‌دیر.
یاخین کئچمیشـده دامغا ناخیشلارینی قاشقایی قادین‌لارینین توخودوغو توخومالارینـدا گؤرمک اولورموش. ایندیـسه چوخ طایفالار اؤلولرین قبیر(قابیر) داشی اوزَرینه بو دامغالاری جیزیرلار. بئله‌جه قبیر داشینی گؤر‌ن، قبیرده (قابیردا) یاتانین کیم اولدوغو و هانسی ائل اوبایا باغلاندیغینی آنلایا بیلیر.
البته ایندی بو دامغالاری چوخونلوغلا اونودوبلار آنجاق هله ده اوجاق‌لارین اؤنمینی و دیَرینی قورویان طایفالار و تیره‌لر واردیر.
یایغین اولان دامغالاردان نئچه‌سی بونلاردیر:
چئپنی دامغاسی
بایات دامغاسی
ائیمور(ائیمیر) دامغاسی؛ فارسیمادان طایفاسیندا
قایی دامغاسی؛ چاردا چئریک تیره‌سینده
یاپارلی دامغاسی؛ ایغدیرلاردا (ایگدیرلرده)
آوشار (افشار) دامغاسی
تاتار دامغاسی
نفیس سینافر
