بير قارېش تۏرپاق… / قافار رۆستم (حیکایه)
هاوا نميشليکدی. خزر یالنیز شام آغاجينی ساغدان-سولدان دؤيۆردۆ. ياغيش گيزلنقاچ اويناييرميش کيمی گاه ياغير، گاه دايانيردی.
جميله ائوده تکـدی. اؤز-اؤزۆنه دانيشماقدان يورولموشدو. ائله بيل ائوده‌کی هر شئی اونون کيمی يورغون و حال‌سيزدی. ايش گؤرمه‌گه طاقتی يوخ ايدی. او قدر ده ياشلی ساييلمازدی. فقط يورغونـدو، بدنی هئی سيزيلداييردی.
حربی خيدمتده اولان اوغلو اونو زور’لا حکيمه گؤندره بيلميشدی. حکيم: “شيکايتين نه‌دنـدير”،– دئيه سوروشاندا ائلَجه سوسوب قالميشدی. نه دئسين، نئجه باشا سالسين؟ هاراسی آغريـيير، بيلميردی. بير نئچه دفعه آناليز وئرسه ده، بير نتيجه چيخماميشدی.
کۆلک تاختا پنجره‌نين آراسيندان ويـييلتی ایله ايچری گيريردی. اوتاغا داخيل اولان سويوق هاوا پنجره اؤنۆنده‌کی ديبچه‌گی و جميله‌نين سينه‌سينی اۆشۆدۆردۆ.
گؤره‌سن، قونشولار نئجه‌دير؟ يئنی ائولرينه يئرلشه بيلديلرمی؟ بس رۆقَييه(رقیّه) گيل؟ بلکه ده کنده قاييتديلار. ياخشی-پيس ائولری وار. بس کنده اؤيرشه بيله‌جکلرمی؟ عؤمرۆن-گۆنۆن بو واختی ائودن-ائشيکدن ديدرگين دۆشمک راحات دئييل کی…
کۆلک یان-یؤوره‌ده داغيديليب خارابايا چئوريلن ائولرين توز-تورپاغينی هاوايا سوووروردو. توزاناق قاپی-پنجره‌نين آرالاريندان ايچَری دولدوغو اۆچۆن هر طرف نازيک توز طبقه‌سی ایله اؤرتۆلمۆشدۆ. جميله گؤزلری ایله خارابا ائولرين تؤر-تؤکۆنتۆسۆ ايچينده کؤهنه گۆنلری آختاريردی. وئران قالميش ائولر خاطيره‌لری ديللنديره‌رک اونون یالقیزلیق آجيسينی داها دا شيددتلنديريردی.
أری نفتچی ایدی. ائله أرينين قوخوسو اونون يادداشيندا نفت قوخوسو کيمی قالميشدی. هر دفعه کۆلک نفت قوخوياندا جميله بو قوخونو ايچينه چکردی. بورانی قويوب گئتمک بير آز دا بونا گؤره چتين ايدی. آخی هر يئرده کۆلک نفت قوخوماياجاقدی.
مين بير عذاب-اذیيت’له تيکه بيلميشديلر بو ائوی. ائو حاضير اولانا جان ائله يئرلرده ياشاميشديلار کی، جميله ايندی ده او ائولری خاطيرلاديقجا دئهشته گليردی. آنجاق هر شئيه رغمن نه او، نه ده أری اۆمۆدۆنۆ ايتيرمه‌ميشدی. بو ائوين هر داشی يۆکسلديکجه، هر شيفئری يئرينه قويولدوقجا خوش گۆن‌لرين بير آز داها ياخينلاشديغينی دۆشۆنۆب سئوينميشديلر. ائوين بيتيب عرصه‌يه گلمه‌گی دۆز يئددی ايل چکميشدی.
بير ائو اينسان اۆچۆن نه دئمکدی؟… اينسانی خوشبخت ائدن ديوار، قاپی، يا دا پنجره‌ايدی می؟ يوخسا بير يئره عاييد اولماق حيس می؟ چالخالانان شهر حاياتينـدا قورخوسوز، أمين بير يئرده ياشاماق… اونلار دا بئله حيس ائتميشدیلر. قورخولاری سيلينيب گئتميشدی. ايکی اوتاق‌لی داريسقال ائو اونلارا گئن دۆنيا جان فراهليق وئريردی.
سئوينجلری اوزون چکمه‌دی. طالع سانکی اونلارين ائولرينی تيکيب بيتيرمه‌لرينی گؤزله‌ميشدی. جميله‌نين أری شيددتلی فيرتينا واختی دنيزده بوغولموشدو. جَسَدی ده تاپيلماميشدی. او گۆندن جميله اۆشۆمۆشدۆ، بدنی هر گۆن سيزيم-سيزيم سيزيلداماغا باشلاميشدی. گؤزۆنۆن آغی-قاراسی بيرجه اوغلويلا بو ائوده یام-یالقیز قالميشديلار.
یان-یؤورهده‌کی قونشولار دا نفتچی عاييله‌سی ايدی‌لر؛ اؤلکه‌نين فرقلی يئرلريندن گليب بوردا یاشام اۆچۆن یئرلشمیشدیلر. گۆجۆ-ايمکانی چاتان تئز بير يئر حاسارلاييب اؤزۆنه ائو تيکمه‌يه چاليشيردی. دَييب-دولاشان يوخ ايدی. هامی بير يول’لا ايمضالی کاغيذ آليب اؤزلرينی تأمینات آتينا آلماق ايسته‌ييردی. آنجاق هامی بيليردی کی، او کاغيذلارين بير دَيَری يوخدور. همين کاغيذ اينسانلاردان پول قوپارماق اۆچۆن ايجراء نوماينده‌ليگينده ايشله‌ين صفراوفون کشف ائتديگی فيريلداقدان باشقا بير شئی دئييلدی. اينسان اينانماق ايسته‌ديکده هر شئيه اينانير. بونو باجارماسا، گؤزلرينی حقيقت‌لره يوموب راحاتلاشماق ايسته‌يير. جميله‌گيل ده بئله ائتميش، ساختا کاغيذی ياستيقلارينين آلتينا قوياراق راحات ياتماق ايسته‌ميشديلر.
يازيق عاديل، منيم کيمی سن ده گۆن گؤرمه‌دين. ايندی کيم بيلير يئتيملرين’له هاردا ديله‌نيرسن. بلکه ده سنی گؤرنلر آغيز-بورنونو بۆزۆب گئنـدن گئدير، سنی ایشله‌مزدن یئیَن سانيرلار. کاش کی گئتمه‌يَيدين… هئچ اولماسا بير-بيريميزه هايان اولارديق.
بير گۆن محلله‌ده شاييعه ياييلدی. قارا عئينک‌لی، قارا کوستيوملو، قارا قالستوکلو آدام‌لار محلله آراسيندا گزيب نسه مۆذاکيره ائديرديلر. دئييلنلره گؤره بۆتۆن ائولر سؤکۆلمه‌لييدی. هامی چاشيب قالميشدی: بس اونلار، بس اونلارين حاياتی، بس اوشاق‌لارين گله‌جگی؟ محکمه بئله قرار وئرميش، قيلينجينی يئتيم-يئسيرين قول‌لارينا ائنديرميشدی.
هارای گلدی شيکايت ائتديلر. محلله‌ده ألی چاتان، اونو يئتن هر کس محکمه‌نين قرارينی دايانديرماق اۆچۆن چاليشدی. اونلارين گؤزلمه‌ديگی، اصلينده گؤزله‌نن نتيجه اولدو: قرار دَگيشمه‌دی. ائولر ايجازه‌سيز تيکيلديگی اۆچۆن ائو صاحاب‌لارينا بیر شئی ده اؤدنمَيه‌جکـدی.
جميله اوغلونو جیبهه‌يه گؤندرنـدن سونرا اۆرَگي داغ-داغايا دۆشمۆشدۆ. ائله بيل نسه پيس خبر ائشيده‌جک، دۆنيا باشينا ييخيلاجاقدی. یالقیزليق، قورخو، کيمسه‌سيزليک کابوس کيمی اونو سيخيب طاقتـدن ساليردی. قونور گؤزلرينی هئی اوزاق‌لارا ديکيب باخير، باخير، باخيردی…
قونشولار تورپاغی آلان شيرکتين تضييقينه دؤزه بيلمه‌ميشديلر. بعضی‌لری ائله بو باشدان آغ بايراق قالديريب بو محلله‌دن چيخيب گئتميشدیلر. باشقالاری ايسه آتديقلاری هر آدديمين عبث بير ايش اولدوغونو آنلاييب بير-بير محلله‌نی ترک ائتمه‌يه باشلاديلار.
شيرکت صاحابی آرخالی آدامدی، تئز بير زاماندا تيکينتی‌يه باشلاماق اۆچۆن جۆر-به-جۆر يول‌لارلا یاشایانلاری اوردان اوزاقلاشديرماق ايسته‌ييردی. گاه ايشيغی، قازی(گازی) کسديرير، گاه ائکسکاواتورلاری(کاوشگر) گؤندريب هر يئری توز-تورپاغا غرق ائديردی. شيرکتين بيتيب-تۆکنمه‌ين اينصافسيزليغيندان زارا گلن اينسانلار باش گؤتۆرۆب گئتمک مجبوريتينده قاليرديلار.
زاواللی تۆکز، اؤزۆنۆ يانديرماغين بير شئيـه يارامادی. بونلاردا ويجدان‌دان، اينصاف‌دان اثر-علامت اولماديغينی بيلميردين می؟ نيـيه ائله ائتـدين؟ باخ ايندی سنين ائوينين يئرينده يئل‌لر اسير. قوی سنه ظولم ائتسينلر، ظاليمين توپ-گۆلـله‌سی وارسا، مظلومون دا گؤگـلری يانديران آهی وار. ائله بيليرسن بو آج جاناوارلار بيزيم أتيميزی ديديب يئيَنـدن سونرا راحات‌می ياشاياجاقلار؟ يوخ، باجی، يوخ، سنين آهين کابوس اولوب اونلاری هر ايکی دۆنيادا بوغاجاق.
جميله گيلين ائوی محلله‌نين قیراق حيصه‌سينده يئرلشيردی. هله‌ليک اونا دَگيب-دولاشماميشديلار. چيخماسی اۆچۆن تئز-تئز خبردارليق ائتسه‌لر ده، جميله ديرنميشدی. اوغلونون حربی خيدمتـدن ترخيص اولوب گلمه‌گينی گؤزله‌ييردی. تک‌باشينا أشيالاری نئجه ييغاجاقدی، ييغيب هارا گئده‌جکـدی؟
اوغلونا ائولرينين سؤکۆله‌جَگينی دئيه بيلمه‌ميشدی. دئسه نه فايداسی اولاجاقدی کی؟ اونون بو ياشدا درد تاپماغينا کؤنلۆ راضی دئييلدی. اوغلو اونو چوخ سئويردی. جميله‌نين أری اؤلنـدن سونرا آنا-اوغول بير-بيرلرينه چوخ باغلانميشديلار. أل-أله وئريب کئشمه‌کئش‌لی گۆن‌لره بيرليکده‌سينه گرميشديلر(ساواشاراق گلیب یئتیشمک). آنجاق بو دفعه جميله تک قالميشدی، ائو ييخماغا گلن لوتو-پوتولارين(جنایتکارلارین) اؤنۆنده يارالی جئيران کيمی چاره‌سيز و یالقیز ايدی.
بير دفعه أری اوغلونو بوينونا گؤتۆرۆب جميله ايله ياناشی پارکـدا يئريـیيرديلر. أری ايشله‌مکدن قابار باغلاميش، مازوتو(قازوئیل-گازوئیل) هئچ جۆر تميزلنمه‌يَن ألی ايله جميله‌نين ألينـدن توتموشدو. اوغلو ماوی سمادا دالغالانان بايراغی گؤرسه‌ديب آتاسيندان: “بو نه‌دير؟” – دئيه سوروشموشدو.
– اوغلوم، بو بيزيم اؤلکه‌نين بايراغی دير.
– آتا، بايراق نه اۆچۆنـدۆر؟
– بايراق سيموولـدور، اؤزگۆر تورپاق‌لاريميزين هاوادا دالغالانان رمزی دير. بايراق دالغالانديرماق اۆچۆن اؤنجه تورپاق لازيمدير؛ تورپاق اولماسا، بايراق دا اولماز.
– بيردن تورپاغيميز اولماسا، بو بايراغيميز نئجه اولاجاق، آتا؟
– تورپاغی تاپدانانا، شرفی چئينلمیش اینسانا، بايراق دا لازيم دئييل، اوغلوم. تورپاق‌سيز بايراق سادَجه أسگی پارچاسی دير.
جميله ایختییارسیز اۆشۆيؤردۆ. ائله بيل اوتاغين بير کۆنجۆنده گيزلنميش بير جۆت منفور گؤز اونا زيللنميشدی. ائله بيل اونو ائودن چيخارماق اۆچۆن او گؤزلردن نيفرين تؤکۆلۆردۆ.
قاپی تاققيلتيسی قولاغيندان کئچيب ائلئکتريک جريانی کيمی بۆتۆن بَدَنينی گيزيلدَتـدی. أل-آياغينی ائله بيل بوز کسميشدی. ياواشجا قاپينين آرخاسيندا دايانيب گله‌نين کيم اولدوغونو اؤيرنمک ايسته‌دی. قاپينين او بيری یانیندا ايکی نفر ديديشيردی. يۆکسک سس’له دانيشان آدام خيريلتيلی سسی ايله او بيرينين اۆستۆنه چيغيريردی:
– بير أتک پول تؤکدۆک، نه ايسته‌دينيز وئرديک، ايندی ده گليب منه دئييرسن کی، من باجارميرام.
– باجارماماق دئييل إ إ، کيمسه‌سيز قادينـدی، قزئته-زادا چيخسا، هاميميز آبری‌سیز اولاريق.
– نييه آبری‌سیز اولوروق؟ أليميزده قانونی سند وار. قانونا عمل ائتمه‌ين وارسا، پوليس چاغيريب آتديراق دا باييرا، بورادا نه وار کی؟…
قاپی بو دفعه داها شيددت’له دؤيۆلدۆ. جميله يئريندن ديک آتيلدی.
– مسأله بوندادير کی، اؤنجه‌دن بونلارا کاغيذ پايلانيب. بونلار اۆزه چيخسا، روسوايچيليق اولار. اينديـيه جن گيزلتميشيک، اۆزۆب-اۆزۆب قويروغونا گلميشيک، تله‌سيب هر شئيـی برباد ائتمه‌يک.
– منه باخ، بو قادينی بو ائودن آت گئتسين، يوخسا قزئت‌لره ائله من اؤزۆم خبر وئررم.
– هئچ اۆزۆلمه، بو دقيقه حل ائده‌جم.
قاپی داها دا شيددت’له دؤيۆلدۆ. جميله سوست دۆشمۆش أل‌لرينی اوزاديب قاپينی آچدی. قاپيدا بيری اوجابوی، قارايانيز، او بیریسی قيسابوی، توسقون ايکی کيشی واردی. قيسابوی قارا پالتار گئيينميشدی، جميله اونون شيرکتين آدامی اولدوغونو آنلادی. اونون اۆزۆ غضبـدن قيپقيرميزی اولموشدو، سير-صيفتينـدن زهريمار ياغيردی.
– آی آرواد، نييه چيخيب گئتميرسن بو ائودن؟ ايسته‌ييرسن بو ائوی باشينا ييخاق؟
جميله ائله بيل بو منفور گؤزلری تانيـييردی، ائوده حيس ائتديگی او گؤزلردی. بۆتۆن بدنی أسيم-أسيم أسيردی:
– هئچ بير يئره چيخيب گئتمه‌يه‌جم. بورا منيم تورپاغيمـدير؛ هئچ بيليرسن بو ائوی نه عذاب-أذيتله تيکميشيک؟
– منه باخ، سنين بورادا بير قاريش بئله تورپاغين يوخدور، هاميسی بيزيمدير. بو ائودن چيخيب گئتمه‌سن، اؤزۆم بيليرم نه ائده‌جم. سنه گؤره بۆتۆن شيرکت دايانيب گؤزله‌يير.
اوزون‌بوی آدام أزيله-أزيله اونو ساکيتلشديرمه‌يه چاليشدی :
– خاهيش ائديرم، حيرصلنمه‌یين، بو قادين پيس اينسان دئييل. کيمسه‌سيز آدامدير. من اؤزۆم اونا کؤمک ائدجم، صاباح يۆکلرينی داشيييب ائوی بوشالداجاغيق. لوطفا سيز ماشينا کئچيب ساکيتلشين، عصبيلشمگين، من ده گليرم.
قيسابوی آدام “بونا باخ، دئيير تورپاق منيمدير” دئيه-دئيه بورنونون آلتينـدا دونقولداناراق اوردان اوزاقلاشـدی. اوزون‌بوی آدام ألينی اوووشدوراراق گۆلۆمسۆنۆردۆ :
– خانيم، بيليرسن کی بو ايشين آخيری يوخدور، هامی چيخيب گئديب. گل بو داشی أتگينـدن تؤک، عيناد ائتمه، گۆنۆ صاباح ائودن چيخ. من اوشاق‌لارا دئميشم، صاباح يۆک ماشينی گتيزديره‌جم، نه يۆکۆن وارسا، ييغاريق ايچينه، هارا دئسن آپاراريق. نه اولار، عيناد ائتمه.
اوزون‌بويلو نَفَسينی چکيب نسه قورخولو بير شئی دئييرميش کيمی جميله‌يه داها دا ياخينلاشدی:
– بونلار چوخ آدی‌پیس آدام‌لاردیلار، باجی، هير-زير قانميرلار، ائوی ييخارلار باشينا… منـدن دئمکـدير، اؤزۆن بيلرسن، دیـ من گئتديم.
تيتره‌ين آياقلاری جميله‌نی داشييا بيلميردی. قاپينين قیراغیندا دونوب قالدی. اورَگی يئرينـدن قوپورموش کيمی دؤيۆنۆردۆ، آلنيندا شيددتلی آغری قوپموشدو. یام-یالقیز کوچه‌ده، کیمسه‌سیز ائوده یالقیز قالميشدی.
جيبينده‌کی تئلئفون زنگ چالدی. بيليردی، زنگ ائدن اوغلويدو.
– سلام، آنا، نئجه‌سن؟
جميله اودقونوب قوروموش بوغازينی ايسلاتـدی. گؤزلری قاراليردی.
– ياخشيـيام، اوغلوم، سن نئجه‌سن؟
– من ده ياخشيـيام؛ أجلاف‌لار دونن يئنه بيزيم طرفه آتش آچيرديلار.
– اؤزۆنـدن موغايات اول، اوغلوم.
– سن اۆزۆلمه، آنا، لازيم گلیرسه، وطنين بير قاريش تورپاغی اۆچۆن جانيمی وئرَرَم. سن منی بئله گۆن‌لر اۆچۆن يئتيشديرميسن.
جميله‌نين گؤز ياش‌لاری ائله بيل کيرپيک‌لريندن آسيلميشدی، هؤنکۆرتۆ ووراراق آغلاماغا باشلادی:
– قوربان وئرمک ايسته‌ديگين جانينا منيم جانيم قوربان اولسون، بالا. سنين آلا گؤزلرينه منيم جانيم قوربان اولسون، بالا.
اوغلو دا گؤز ياشلارينی ساخلايا بيلمه‌دی. هر ايکيسی سس-سسه وئريب آغلاييرديلار. جميله‌نين هؤنکۆرتۆسۆ بوغوق اينيلتی کيمی بومبوش محلله‌يه ياييليردی… .
یازار: قافار رۆستم
کؤچۆرۆب اویغونلاشدیران: آیهان میانالی
Yazını bu əlifbada oxuyun: TÜRKCƏ
