یئنی قاپې Yeni Qapı یئنی قاپې، یئنی باخېش دېر تۆرک دۆنیاسېنا
دیلمانج!…/ رسول قدیری (حیکایه)
اؤتن آلتمېش بئش ایلده اۏلدوغو کیمی، سَحَر چاغې ساعات سککیز اۏلمامېش، چتین‌لیک’له دۆکا‌نېن قېرقېرایا تاخېلمېش قېفېلېنې آچدې. نئچه ایل اؤنجه‌دن داها أل‌لری تیتره‌ییر، گؤز‌لری قېفېلېن آچار تاخېلان یئرینی یاخشې سئچمیردی. اۏنا گؤره، سۏن ایل‌لرده همیشه سۏل أ‌لی ایله قېفېلې ساخلایار، گؤوده‌سینی باجاردېغې قدر قېفېلدان اوزاق توتار، گؤزلری‌نین اۏلوب-قالا‌ن ایشېغېنا بۆزۆلمۆش بارماق‌لارې‌نېن تۏخانما حیسّینی قاتېب، ساغ ألینده تیترَتدیڲی آچار ایله قېفېلې آچاردې.
آچدېغې قېفېلې حلقه‌‌لرین بیرینه تاخېب، یئنه ده قېفېللادې. آچار‌لارې جیبینه قۏیاندان سۏنرا قېرقېرانې یوخارېیا قالدېرما‌لې’یدې. بو گۆن‌لرده إلئکتریک گۆجۆ ایله چالېشان، اوزاق کوماندان’لا ایشله‌ین قېرقېرالار، دۆکان‌لارېن بیر چۏخونا یاراشدېرېلماغېنا باخمایاراق، قۏجا دایې بو قۏنودا اوشاق‌لارې ایله قۏنشولارې‌نېن ایصرارېنې اؤنَمسه‌میردی. اۏنلارا – بئله گئتسه، بۆتۆن قۏل گۆجۆمۆز’له گؤردۆڲۆمۆز ایش‌لری ماشېن‌لارا گؤردۆرسک، بیر گۆن گلر، هامې تنبل‌لیڲی بۆتؤولۆک’له بۏینونا آلېب، هم ده جاوان‌لارېن چۏخو ایش‌سیز-گۆجسۆز قالا‌ر -دئییردی. بو نه‌دن’له، دۆکاندا اۏنون’لا ایشله‌ین اۏغلو، آتا‌سې قېرقېرانې قالدېراندا، اۏ قدر ده اینجیمه‌سین دئیه،قېرقېرا ایچینده گئت-گل إتدیڲی شېرېم‌لارا تئز-تئز قارا یاغ سۆرتَردی.
***
قۏجا دایې‌نېن رحمت‌لیک آتا‌سې، بیر زامان‌لار تیجارت ایشی ایله مشغول اۏلموشدو. اؤلکه ایله اوروپا آرا‌سې گئت-گل إدردی. اؤلکه‌ده اۏلمادېغې چاغ‌لار، هم فیکری‌نین راحات اۏلماغېنا، هم ده اۏغلونون بۏشونا دۏلانماماغېنا گؤره، اۏنو اۏن یاشېندان قېزېلچې‌لېق صنایئعینده چالېشان قارداشې‌نېن یانېندا شایېردلېغا بوراخمېشدې. اۏ بو ایشده چۏخ یئته‌نکلی اۏلسا دا ، بو صنایئعد‌ن اۏ قدر ده خۏشلانمېردې. أصلینده قېزېلېن أریدیلمه‌سی واخت، چئوره‌نی بۆرۆین قۏخونو سئومزدی. آتا‌سې سفرلری‌نین بیرینده، إولرینه بیر قرامافۏن گتیر‌میشدی. قرامافۏن پلاتتئر‌لریندن یایېلان ماهنې‌لارېن دیلینی باشا دۆشمه’سه ده، اۏنلارېن موسیقی‌سی اۏنون روحونو رقصه گتیرَردی. اؤلکه‌ده رادیۏ ایداره‌سی یۏلا دۆشۆنجه، یئنه ده آتا‌سې یئنی بیر تؤحفه ایله سفردن گلدی. گتیریلن رادیۏ 1947-نجی ایله جن، سَس‌سیز-سمیرسیز تاخچا‌نېن بیر بوجاغېندا قالمېشدې. اۏغلان رادیۏدان نه‌لر یایېلابیلدیڲی حاقدا، آتا‌سې سؤیله‌دیڲی حیکایه‌لره آغېزې-گؤزۆ آچېق قولاق آساردې. بیر تۏو هر آخشام ایشدن قایېداندا، اۏ رادیۏ ایله دانېشار، رادیۏ اۏنون سؤز‌لرینی دینله‌یَردی. سۏنوندا، سؤزۆ گئدن ایلین گۆن‌لری‌نین بیرینده، آنجاق کی رادیۏ اۏنون سؤز‌لرینه جاواب وئردی! قۏجا دایې گۆنۆ-گۆندن بو یئنی دیل آچان کؤرپه جیهازا ماراغې چۏخالېر، باشقا طرفدن قېزېلچې‌لېق ایشیندن بئزیردی. آنجاق آتاسې‌نېن زۏرونا گؤره، دایانماغا چاره‌سیز ایدی. ایل‌لر بۏیو هر آخشام رادیۏسو ایله دردلَشیر، اۏنون’لا دانېشېردې. بیر گۆن عائله‌سینه آجې بیر خبر یئتیشدی. آتا‌سې سفرلری‌نین بیرینده بیر قضا سۏنوجوندا دۆنیادان گئتمیشدی. اۏ گۆن‌لر ییرمی یاشې اۏلان قۏجا دایې‌نېن بیر گؤزۆ آغلایېر، بیر گؤزۆ گۆلۆردۆ! یاس تؤره‌نی قورتولوب-قورتولماز، قېزېلچې‌لېق ایشینی بوراخېب، آتاسېندان قالا‌ن ایرثی پایې، بیر ده ایل‌لر بۏیو ایشله‌ییب، تۏپلادېغې پول ایله، اؤنجه رادیۏ تعمیرچی‌لیک کورسونو کئچیردیب، ایندیکی دۆکانې آلېب، سئودیڲی ایشی گؤرمه‌ڲه باشلادې. یئنی ایشی‌نین باشلانېشېندا، هم رادیۏنون آل-وئرینه هم ده تعمیرینه باخېردې. ایل‌لر کئچدی. آل-وئر بازارېندا أل چۏخالېنجا، یاواش-یاواش آل-وئرینی دایاندېرېب، بۆتۆن دیققتینی تعمیره یؤنلَتدی. سۏنرا‌لار تئلئویزیۏن عرصه‌یه گلدیڲی ایل‌لرده، تۏپلومون بیر چۏخو تئلئویزیۏنا اۆز چئویردیڲینه باخاراق، اۏنون دا کورسونو کئچیردیب، هر ایکی جیهازېن تعمیرینه باخاردې. یئنی نسیل تئلئویزیۏن‌لار عرصه‌یه گلدیڲی زامان، قۏجا دایې‌نېن یاشې داها اۏنلار’لا ماراقلانماغا أل وئریشلی دَڲیلدی. اۏنون اۆچۆن، اۏنلارېن تعمیرینی اؤرگنمه‌ڲه اۏغلونو یۏللادې. بونلارېن هامې‌سېنا باخمایاراق اۏ هله ده هر سَحَر دۆکا‌نېنې آچېر، دۆکانداکې تئلئویزیۏن‌لار’لا دانېشېر، آیدا-ایلده بیر رادیۏ یۏخ’سا أسکی مۏدئل تئلئویزیۏن دا تعمیره گتیریلنده، مۆشترینی قایتارمایېب، اؤزۆ اۏنلارې تعمیر إتمک’له ایلگیلنیردی!
***
قۏجا دایې قېرقېرانې آزاجېق یوخارې قالدېرېب، ایچه‌ری طرفدن بوجاغا دایادېغې آغاجې گؤتۆرۆب، اۏندان یاردېم آلاراق، قېرقېرا‌نېن قالا‌نېنې دا یوخارې قالدېردې. یۏلو اۆسته آلېب تۏرباسېنا قۏیدوغو یارېم دَنه یاغلې کؤکه ایله یۆز قرام پئندیری یئردن گؤتۆرۆب، جیبیندن یئنه آچار‌لارېنې چېخاردېب، دۆکا‌نېن دا قاپې‌سېنې آچدې. ایچه‌ری گیرَن کیمی سلام وئردی! ویترینین آرخاسېندا گؤرۆنتۆسۆ پر-پر چالان أسکی مۏدئل تئلئویزیۏن سلامېنې آلدې:
– س…لا…م قۏ…جا دا…یې!…
– نئجه‌سن آی بالام،!
– نئـ…جه اۏ…لا…جا…غام؟! یۏر…قــــون!…
– حاقلېسان جانېم. یۏرولمایاسان. گئجه آیېق قالماق راحات دَڲیل! آنجاق نئیله‌مک، کئچن گئجه‌نین کئشییی سنه دۆشمۆشدۆ. دۆکاندان گؤز اۏلوب، چېراغېنې یانېق ساخلادېغېن اۆچۆن ساغ اۏل. دارېخما! ایندی سنی سؤندۆره‌جه‌یم. سۏنرا مېشېل-مېشېل یاتا بیلر‌سن!
تئلئویزیۏن تئز-تئز أسنه‌ییردی. قۏجا دایې دۆڲمه‌نی باسېب اۏنو سؤندۆردۆ. اۏ، ایچدن بیر آه چکیب، آغېر یوخویا دالدې. قۏجا دایې ألینده‌کی آغاجې، قاپې‌نېن دالېندا دووارا دایایېب، ایشېق‌لارې یاندېرېب، قاپېنې بۆتؤو آچدې. یوخارې باشا کئچیب، تۏربانې ماسانېن اۆستۆنه بوراخدې. ماسانېن اۆستۆنده‌کی چایدانې گؤتۆرۆب، اۏنا سو تؤکدۆ. جیبیندن کیبریتینی چېخاردېب، ماسانېن یانېندا اۏلان پیکنیک قاز اۏجاغېنې وام آیاقدا آلېشدېرېب، چایدانې اۆستۆنه قۏیدو. قایېدېب بیر-بیر تئلئویزیۏن‌لارې یاندېرماغا باشلادې. اؤنجه گؤرۆنتۆسۆ گئتمیش “پلاسما تی.وی”-نی یاندېردې. سلام وئریب، صاباحېن خئییر دئدی:
– نه سلامې؟! نه خئییری؟! کۏر اۏلموشام! گؤز‌لریم هئچ بیر یئری گؤرمۆر. بس سن منه نییه باخمېرسان کیشی؟!
– آی بالام من یۏخ، اۏغلوم سنه باخاجاق. نه تئز دارېخدېن؟ تزه دۆنن آخشام سنی بیزه گتیریبلر! اوتانمادېن من یاشدا بیر قۏجانېن سلامېنې، صاباحېن خئییرینی جاوابلامازدان دئیین‌مه‌ڲه باشلادېن؟!
– باغېشلا قۏجا دایې! آخې گؤرمۆرَم کی. هارادان بیله‌جه‌ڲیدیم قۏجا اۏلدوغونو؟! سلام. سَنین ده صاباحېن خئییر، آما منی قېناما. بیلمیر‌سن کی کۏرلوق نه یامان درددیر. اۆسته‌لیک نئچه گۆن ده إوده بو حالدا قالمېشام. یییه‌مین إوینده، أسکی مۏدئل باشقا بیر تئلئویزیۏن دا واردېر. منی تعمیره گتیرمه‌ڲه نه واخت إدیردی، نه ده چۏخ تله‌سیردی! بیر بیله’یدین بو گۆن‌لر نه چکمیشم؟!
– چۏخ دا بیلمز دَڲیلم. بیز اینسان‌لار دا خسته اۏلارېق، حکیمه گئده‌ریک، بعضن عَمَلیّات اۏتاغېنا دا یۏلوموز دۆشَر. آیرېجا، یاواش-یاواش من ده سنه تای اۏلورام. گؤزلریمین ایشېقې یامان آزالېب. اوشاق‌لارېن یانېندا بۏیون آلماسام دا، دۏغروسو بودور. گئت شۆکر إت کی سن هله جاوانسان. گؤزلرین، کئچیجی اۏلاراق گؤر‌مه’سه ده، قولاق‌لارېن یاخشې إشیدیر. آنجاق من نئجه؟ سَسیوی إشیتمک اۆچۆن سنی قېشقېرتمالې‌یام! آما دارېخما، اۏغلوم گلسین، دئیه‌رَم بو گۆن سنه باخار.
پلاسما تئلئویزیۏنو گۆلۆمسۆندۆ. بو آرادا قۏجا دایې اۏنون سَسینی آزاجېق آلېب، “LED تی.وی”-نی یاندېردې. LED تی.وی-نین اۆزۆنۆن بیر تیکه‌سی قېزارمېشدې! قۏجا دایې سلام وئریب، سحرین خئییر دئدی:
– سن نئجه‌سن آی بالام؟
– سلام قۏجا دایې. سَنین ده سحرین خئییر. یاخشې دَڲیلم آی دایې. اۆزۆم آجېشېر. هله ده باشېم گیجه‌لیر. دۆکان، یۏلداش‌لار باشېمېن دؤوره‌سینه فېرلانېر. بس منه هاچان باخاجاق‌سېنېز؟! نئچه گۆندۆر آغرې ایچینده‌یم.
– سَنین ایشین بیر آز چتین‌دیر!
– نییه؟!
– سن تزه مۏدئللی‌لیڲین کؤته‌ڲینی یئییرسَن. اۆزۆن دَڲیشیلمه‌لی‌دیر. آنجاق سَنین اۆزۆند‌ن بو شَهَرده یۏخدور. اۏغلان ایکی-اۆچ گۆن قاباق تاپشېرېب بیرینی یۏللاسېنلار. اۏ گۆنه جن دؤزمه‌لیسن!
– آی قۏجا دایې سنه بیر کلمه سؤزدۆر. آما بیر طرفدن ده سَنده گۆناه یۏخدور، سوچ، إوده تۏپ اۏینایان اوشاغېنکې‌دېر. دئیَن اۏلمادې، آخې اوشاق تئلئویزیۏن اۏلان إوده تۏپ اۏینامازلار کی! دۆزدۆر، اوشاغېن آتا‌سې اۏنون قولاغېنې إله بوردو کی سانېرام ایندی منیم اۆزۆم آجېشان کیمی اۏنون دا قولاغې آغرېیېر. بیر طرفدن ده اۏنا یازېغېم گلیر.
– حاق بۆتۆنلۆک’له سن’له دیر. آنجاق بیر ایش گؤرمک اۏلماز، دؤزمه‌لیسن.
LED تی.وی زارېیا-زارېیا، قۏجا دایې اۏنون دا سَسینی بیر آز آلېب، ماساسې‌نېن اۆستۆنده آرخا قاپاغې آچېلمېش، أسکی مۏدئل تئلئویزیۏنون قارشې‌سېنا کئچیب، اۏنو دا یاندېردې. رنگی قاچمېش تئلئویزیۏن قۏجا دایېنې گؤره‌جَک گؤز‌لری دۏلدو. قۏجا دایې‌نېن اؤزۆنۆ ده غم چولغالادې. سانکې بو تئلئویزیۏن ایله داها یاخېن‌لېق حیسّی دویوردو!
-. سلام… سَنین ده صاباحېن خئییر أسکی دۏست!
– سلام دۏستوم، سن’له بئله.
– بو گۆن نئجه‌سن؟
– إییی…دۆنن کی کیمی، قاباقکې گۆن‌لر کیمی. آنجاق، باشقا بیر مسأله ده واردېر.
– اۏ نه‌دیر آی قاداسېنې آلدېغېم؟!
– آرخا قاپاغېم، دۆنن آچېب یئره قۏیوبسان اۏنو…
بو آرادا لئد تو بیر سؤز آتدې:
– نه اۏلوب؟ اۏلمایا گئجه دالېنې سۏیوق آپارېب؟!
LED تی.وی بو سؤز‌لری دئییب، گۆلمه‌ڲه باشلادې. پلاسما تی.وی ده باخار کۏر‌لار سایاغې گۆله‌رَک اۏنا قاتېلدې. قۏجا دایې اۏنلارا آجېقلې-آجېقلې باخېب آرتېردې:
– بس‌دیر گۆلدۆڲۆنۆز! سانکې اؤز دردینیز اؤزۆنۆزۆ گؤرمۆر، هله باشقاسېنې دا لاغا قۏیورسونوز؟ تَلَسمه‌ڲین بو گۆن‌لردن سیزه ده واردېر. باخمایېن بو گۆن جاوان‌سېنېز، جانېنېز ایستی دیر، گؤزده‌‌سینیز، یئنی مۏدئل‌لر قارشېنېزا چېخاجاق، اۏنلار دا سیزه ساتاشاندا بیلر‌سیز دادېنې. بیر زامان‌لار، سیزین بابا‌لارېنېز تزه عرصه‌یه گلنده، إله گؤزَل قوطولاردا گَلردیلر کی، ایکی گؤز ایسته‌ییردی تاماشاسېنا! تزه گلین‌لر کیمی پارلاق دۏن‌لارا بۆرۆنمۆش، دیک‌دابان آیاق‌قابې‌لار گئیمیش!، ایندی اۏنلاردان نه قالېبدېر؟ یۏخ!، یئنه اۏنلارېن بیر سېراسېندان گؤزَل بیر قوطو قالېبدېر، اؤرنه‌ڲین، اۏدور دۆکا‌نېن بوجاغېندا اۏ گؤزَل قوطویا باخېن، هله ده پار-پار پارېلدایېر! من اۏنو کۏمۏد کیمی قوللانېرام. گؤرَک سیزدن نه قالا‌جاق؟!
LED تی.وی دئدی:
– باغېشلا قۏجا دایې. ایستکدن بیر هَنَک إتدیم.
– یۆنگۆل-یۆنگۆل شوخلوق‌لارې هئچ سئومم. بیر ده مندن یۏخ، دۏستومدان باغېش دیله‌مه‌‌لی‌سینیز.
– منی باغېشلا آغ‌ساققالېمېز! پیس نيَّتلی دَڲیلدیم.
ماسا اۆستۆنده‌کی أسکی مۏدئل تئلئویزیۏنسا دئدی:
– بالا اؤنملی دَڲیل! داها آلېشمېشام بو هنَک‌لره. هنَک‌یانا پیس ده دئمه‌دین. دۏغروسو بو پایېز گئجه‌لرینده هاوا سۏیوق اۏلور. گئجه قاپاغېم آچېق قالدېغېنا گؤره، یامان اۆشۆمۆشم. دردیم درد اۆسته گلیبدیر. بیر ده سَنین شوخلوغون منه دَڲمز!، بیر جۆره جان-جیڲَریمسن. آدام‌لارېن منی سایماماق‌لارې داها چۏخ جانېمې آجې‌دېر. اونوتقان اۏلدوق‌لارې، تزه بازارا گلینجه، کؤهنه‌نی اؤنَمسه‌مه‌دیک‌لری، گؤزدن سالدېق‌لارې، تۏز ایچینده بوراخدېق‌لارې…
LED تی.وی ایله پلاسما تی.وی باش‌لارېنې آشاغې سالدېلار. أسکی مۏدئل تئلئویزیۏنون گؤز‌لری دۏلدو. إله قۏجا دایې دا فیکیره جوموب، گؤز‌لری دۏلموشدو. سۏنرا دئدی:
– سن بۆس-بۆتۆن حاقلېسان دۏستوم. آنجاق سنی بو حالدا بوراخدېغېمېن بیر عاغېلا سېغان نه‌دنی واردېر، سَندَن دانماغا گلمز، اۆره‌ڲین چۏخ گۆجسۆزله‌ییب‌دیر، یامان دا قان‌سېزلامېسان. دردی‌نین تک چاره‌سی شۏکدور! کئشکه قانېندان تاپېلا‌یدې، اۏنو دَڲیشه‌یدیم، آنجاق چۏخدان‌دېر کی داها قانېندان گلمیر، چاره‌سیز‌لیکدن اۆره‌ڲینه إلئکتریکلی آغېر بیر شۏک وئرمه‌لی‌یم اۏنون ایسه آغرې‌سې چۏخدور. دۆنن آخشام چاغې شۏک وئرېب، سنی اۏ حالدا بوراخېب گئتمه‌ڲه قېیمادېم، ایسته‌دیم گئجه‌نی راحات یاتاسان. ایندی، سَحَر یئمه‌ڲیندن سۏنرا، اؤزۆم یانېندا اۏلان واخت اۏ شۏکو وئره‌جه‌ڲم.
– سۏنرا نه اۏلاجاق؟
قۏجا دایې جاواب وئرمَزدن بیر آز دایاندې. قاش‌لارې چاتېلدې. سۏنرا مېنن-مېنن إده‌رَک دئدی:
– إح‌ح‌ح…بیر آز داها یاشایا بیله‌جک‌سن. سۏنرا بۆتۆن جانلې‌لارېن باشېندا اۏلدوغو کیمی، عؤمرۆن سۏن دوراغېنا چاتاجاق. سنی یالان یئره اومودلاندېرماق ایسته‌میرم. أصلینده، بو شۏک سنی أسکی گۆن‌لرینه قایتارمایاجاق، آنجاق قۏجا‌لېق عؤمرۆنۆ بیر آز چۏخالداجاق. بیر ده سنی هئچ اویدورماق دا ایسته‌میرم، آما سن اؤلندن سۏنرا بلکه پارچا‌لارېن باشقا تئلئویزیۏن‌لاردا ایشله‌یه بیلدی، نه بیلیم، بلکه بو سؤز سنه آزاجېق تۏختاق‌لېق وئره بیلر…
قهر، أسکی مۏدئل تئلئویزیۏنون بۏغازېنا قېفېل ووردو. داها بیر شئی دئیه بیلمه‌دی. آنجاق اؤزۆ-اؤزۆ ایله -اۏنسۆز دا اینسان‌لارېن گؤزۆندن دۆشمۆشَم آرتېق- دئییب، خیالېندا چۏخ اوزاق کئچمیش‌لرینه، جاوان‌لېق چاغ‌لارېنا دالدې، سانکې یاشامې‌نین لحظه‌‌لری‌نین فیلمینی ایزله‌مه‌ڲه باشلادې.
بو آرادا اۏجاق اۆستۆنده‌کی چایدانېن قایناماغې، قاپاغېنې تیتره‌تدی. قۏجا دایې بیر دستمال’لا، چایدانې اۏجاغېن اۆستۆند‌ن گؤتۆرۆب، اۏجاغې سؤندۆردۆ. أسکی مۏدئل تئلئویزیۏنون رؤیاسې‌نېن ناوارې قېرېلېب دئدی:
– کیشی هر شئی بیر قېراقدا، گؤزله بو دفعه قاینار سویو اۆستۆمه تؤکۆب، پؤشله‌یه-پؤشله‌یه جانېمې آلمایاسان!
– یۏخ یۏلداش آرخایېن اۏل، هله بیر اۏ قدر قۏجالمامېشام، هوشوم باشېمدادېر.
بو دؤنه هامېسې گۆلۆشدۆلر. قۏجا دایې چایدانا قورو چای تؤکۆب، اۏنو دمه قۏیدو. کۏمۏدون ایچیندن سۆفره‌سینی گؤتۆرۆب، ماسانېن بۏش یئرینه آچدې. تۏرباسېندان کؤکه‌سینی گؤتۆرۆب، سۆفره‌یه قۏیدو. پئندیری نایلۏنوندان چېخارتدې. اۏنو بۏشقابا قۏیوب، اۆستۆنه سو توتاندان سۏنرا سۆفره باشېنا گتیردی. ایستیکانېنې دا هَمَن کۏمۏددان گتیره‌رَک ایچینه بیر آز شکر تؤکدۆ. سۏنرا دم چکمیش چایدان ایستیکانا بۏشالتدې. بیر چای قاشېغې ایله شیرین‌چایېنې قارېشدېرېب، یئمه‌ڲه باشلاماقدان اؤنجه، کۏمۏدا طرف قایېتدې. کۏمۏدون اۆستۆند‌ن گؤزلرینی اۏنا تیکمیش، آتا‌سې گتیردیڲی رادیۏنو یاندېردې. رادیۏ سۏزارمېش سَس ایله دئدی:
– دئدیم بس منی اونودوبسان!
– بو نه سؤزدۆر دانېشېرسان؟!، هئچ سنی اونوتماق اۏلارمې؟ سن،… سن منیم أن أسکی دۏستوم، سېرداشېمسان! هئچ بیلیرسن‌می سن منه نه‌لری خاطېرلادېرسان؟ آجې-شیرین خاطیره‌لریمی، هم اۆزۆجۆ هم سئویندیریجی خبر‌لری، آتامې، یئنی‌دن دۏغولدوغومو!، بونلاردان باشقا، سن منه بیر گؤزلۆک کیمی‌سَن، دۆنیا‌نېن پنجره‌لرینی، منیم اۆزۆمه اؤنجه سن آچدېن، إوده اۏتورا-اۏتورا گئدیب دۆنیانې سیاحَت إتمه‌ڲی منه سن اؤرگتدین!
– من ده سَندَن دانېشماغې اؤرگنمیشَم دۏستوم! ایل‌لر بۏیو اۏ قدر من’له دانېشدېن کی سۏنوندا دیلیم آچېلدې، من ده بونو اونودان دَڲیلم، دانېشماغېمې سنه بۏرجلویام.
ایکی‌سی ده بیر تۏو سوسوب، بیری-بیرینه باخدېلار. سۏنرا قۏجا دایې بۆتۆن وار‌لېغېندان جۏشان محبّت’له، ألینی رادیۏنون باشېنا چکیب، ماساسېنا قایېتدې. یاواش-یاواش یئمه‌ڲینی یئمه‌ڲه باشلادې. ساعات دۏققوزو ییرمی دقیقه‌نی گؤرسه‌دیردی.
بئش-اۏن دقیقه سۏنرا دۆکا‌نېن قاباغېندا یوخارې مۏدئل بیر اۏتۏمۏبیل ساخلادې. گؤزلرینه گۆنَش گؤزلۆڲۆ تاخمېش سۆرۆجۆسۆ، اۏتۏمۏبیلی سؤندۆرۆب، آشاغې إندی، قاپېنې باغلایېب، دۆکانا سارې گلدی، ایچه‌ری گیردی:
– سلام.
– سلام اۏغول، سحرین خئییر. بویور بیر تیکه پئندیر چؤرک یئ.
– ساغ اۏل عمی، سَنین ده سحرین خئییر، لاپ جانېنا نوش اۏلسون، سَحَر یئمه‌ڲی یئمیشَم.
– نه ایشینیز وار ایدی؟
– بورادا “OLED تی.وی”-لره ده باخېر‌سېنېزمې؟
– من یۏخ، اۏغلوم باخار، من آنجاق اۏنلار’لا دانېشارام!
– نئجه؟، باشا دۆشمه‌دیم!
قۏجا دایې گۆلۆمسۆنۆب، آرتېردې:
– هئچ، اؤزۆم’له دانېشېردېم… نه باش وئرېب؟، دردی نه‌دیر؟، بس قارانتېسې یۏخدورمو؟
– یۏخ إی، شانس‌سېز‌لېقدان قارانتېسې کئچن هفته قورتولوب، بیر ده آی عمی، بو قارانتې‌لارې قارانتې إدن کیم‌دیر؟! نه ایسه، دۆنندن شۆشه‌نین اۏرتاسېنا بیر خط دۆشۆبدۆر، قۏرخورام قالا، باشېمېزا بؤیۆک ایش آچا.
– خط سۏلدان ساغا دۆشۆبدۆر، یۏخ’سا اۆستدن آشاغېیا؟
– سۏلدان ساغا.
– قۏرخما!، اؤنملی بیر شئی اۏلمامالې‌دېر، کیچیک پارچا‌لارې‌نېن بیری دَڲیشیلسه دۆزه‌لر، گتیر قۏی دۆکانا، بو ویزیت کارتېنې دا آل قۏی جیبینه، اۏغلان یارېم ساعاتا کیمی گلر، ناهار هنده‌وری زنگ آچېب، اؤزۆ ایله دانېشا بیلر‌سن.
کیشی اۏتۏمۏبیلینه سارې گئتدی، آرخا قاپې‌سېنې آچېب، آغ قابلې OLED تی.وی-نی اۏتوراجاق‌لارېن اۆستۆند‌ن گؤتۆرۆب دۆکانا گتیردی، اۏنو یئره قۏیاندان سۏنرا دئدی:
– عمی!، سانېرام تاپشېرماق لازېم دَڲیل، آنجاق بیلدیڲین کیمی بونلار چۏخ باها‌لې تئلئویزیۏن‌لاردېر، اۏغلونا تاپشېرمالې‌لارې اؤزۆن تاپشېر لۆطفَن.
– آرخایېن اۏل!، گئت آللاه راست گتیرسین، دئدیڲیم کیمی ناهارا یاخېن بیر زنگ آچېب، اۏغلان’لا دانېشارسان.
کیشی قۏجا دایې ایله ساغ‌اۏللاشېب، اۏتۏمۏبیلینه قایېتدې، ایستارت ووروب، اۏرادان اوزاقلاشدې. قۏجا دایې دا سَحَر یئمه‌ڲینی بیتیریب، چایېنې ایچندن سۏنرا، سۆفره‌سینی یېغېشدېردې، هر شئیی تمیزله‌ییب اؤز یئرینه قۏیدو، سۏنرا OLED تی.وی-یه سارې گئدیب، اۏنون کابلېنې إلئکتریک چېخېشېنا تاخدې، دۆڲمه‌نی باسېب، یاندېردې:
– واح-واح بورا هارادېر؟ منی کیم بورایا گتیردی؟ سن کیمسن آی قۏجا!
– اؤنجه سلام، ایکینجی‌سی بورا منیم دۆکانېمدېر، سنی ده یییَن تعمیر اۆچۆن بورایا گتیریبدیر. نئجه؟، بورانې، منی بَڲنمه‌دین‌می؟
– منیم یییه‌مین باشېنا داش دۆشسۆن!، إله سۏنرادان گؤرمۆشه قیسمت اۏلسان، بوندان یاخشې اۏلماز! کیشی‌نین جانېنې آل، پول-پاراسېنا دَڲمه!، بورادان یاخشې یئر تاپا بیلمه‌دی‌می؟! سن منیم دردیمدن نه باش چېخارداجاقسان آی مین دۏققوز یۆز أسکی‌نین قۏجاسې؟!، سَنین بیر آیاغېن گۏردادېر، منسه هله بیر تزه گلینم!…
پلاسما تی.وی اۏنون سؤزۆنۆن قالا‌نېنې قېردې:
– آی قېز!، آغزېن دئیه‌نی قولاغېن دویسون. بیرینجی‌سی، بیر آغ‌ساققال’لا بئله دانېشېلماز، ایکینجی‌سی، سنه سلام وئرمه‌ڲی، أن آزې جاوابېنې آلماغې اؤرگتمه‌ییبلرمی؟، اۆچۆنجۆسۆ، نه بیلدین بورانېن پیس اۏلدوغونو؟، دؤردۆنجۆسۆ، سن هله تزه گلیبسن، ایندی‌لیک لال اۏل!، سېران یئتیشنده دانېشارسان، بئشینجی‌سی ده بودور کی، سن درده‌جر حالېندا بئله دانېشېرسان، ساغلام اۏلسایدېن نه دئیَردین؟
– سن ده چۏخ دانېشېرسان هااا کۏر قارېنپا…
LED تی.وی دؤزه بیلمه‌دی:
– أصلینده سن چۏخ دانېشېرسان أڲری-اۆیرۆ!، گئت آللاهېنا شۆکر إت کی سنی تئز گتیریبلر، یۏخ’سا بیر آز دا یوباتسایدېلار، باشېن قېرېلېب، اۏوجونا دۆشه‌جه’یدی! بس سنه أدب اؤرگتمه‌ییبلرمی؟ آخې بوراداکې‌لارېن هامېسې سَندَن بؤیۆکدۆر؟
– أن آزې سن دانېشما اۆزۆ یارا!، اؤزۆن مندن نئچه یاش بؤیۆکسن کی بؤیۆکلۆکد‌ن دانېشېرسان؟
أسکی مۏدئل تئلئویزیۏن دا دیله گلدی:
– قۏجا دایې!، سانکې بو قېزېن دیلینی بیز بیلمه‌یه‌جه‌ییک، بلکه اۏنا أدبلی اۏلماق پارامئتر‌لری یاراشدېرماغې اونودوبلار!
– حاقلېسان دۏستوم. هامې‌سېندان یاخشې‌سې بودور کی من اۏنو سؤندۆرۆب، اۏغلوم گلینجه اۏنا تاپشېرام، هر نئجه ده اۏلسا اۏ جاوان‌دېر، بو چاغېن گنجی دیر، بونلارېن دیلینی اۏ یاخشې بیلر.
قۏجا دایې بو سؤز‌لری دئییب، OLED تی.وی-نین جېغان-وېغانېنا باخما‌زدان، دۆڲمه‌نی باسېب، اۏنو سؤندۆردۆ، سۏنرا اؤز ماساسې‌نېن آرخاسېنا قایېدېب، أسکی مۏدئل تئلئویزیۏنا شۏک وئرمه‌ڲه گَرَکلی اۏلان وسیله‌‌لری تۏپلاماغا باشلادې. بیر آز کئچمَزدن، ساعات اۏنا اۏن دقیقه قالا‌ندا، اۏغلو دۆکانا گیردی:
– سلام آتا، صاباحېن خئییر اۏلسون، یۏرولمایاسان.
– سلام اۏغول، آللاه سنی ساخلاسېن، خۏش گؤردۆک سنی.
– ساغ اۏلاسان…کیشی آخې نییه یئنه آلا-قاران‌لېق دۆکانا گلیرسن؟ بیزیم ایشده سَحَر إرته‌سی مۆشتری گلمز کی. بونلارې سنه دئمکدن یۏرولدوم. بو یاشدا بیر آز آرتېق دینجَلمه‌‌لی‌سن.
– منیم قایغېما قالدېغېن اۆچۆن سنی ساغ اۏلاسان، دئدیک‌لرینی بیلیرم، آنجاق، ایل‌لردیر داها چۏخو دا مۆشتری‌نین گلیب-گلمه‌دیڲی اۆچۆن دۆکانا گلمیرَم! بیلیرسن‌می؟… آخې نئجه دئییم؟… من بورانې دا اؤزۆمه إو کیمی بیلیرم، سَنین آنادان اۏلدوغونو، بؤیۆیۆب بۏیا-باشا چاتدېغېنې گؤردۆڲۆم کیمی، بو صنعتین ده اؤلکه‌ده دۏغولدوغونو، بؤیۆدۆڲۆنۆ گؤرمۆشَم، دئمک اۏ‌لار، إله بونلار دا بیر تَهَر منیم بالا‌لارېم سایېلېر.
– نئیله‌مک، بو قۏنودا سنی یاخشې باشا دۆشمه‌سم ده، اؤزۆن بیلن یاخشې‌دېر. من همیشه سَندَن اؤرگنمیشَم، هم اوستام اۏلوبسان، هم آتام… هر حالدا، بو OLED تی.وی بورادا نئیله‌ییر؟ نه تئز خاراب اۏلوبدور؟!
– اۏنو بیر آغا گتیردی، دئدیڲینه گؤره اۏرتاسېنا بیر خط دۆشۆبدۆر، باخارسان، آنجاق اؤنجه بو پلاسمایا باخ، قارا شۆشه‌سی منی دارېخدېرېر، من ده، بو اوزاق ایل‌لریمین یۏلداشې‌نېن یۏرولموش اۆره‌ڲینه بیر شۏک وئره‌جه‌ڲم.
– کیشی قۏی قالسېن اۏنا دا اؤزۆم باخارام.
– یۏخ!، سئویرَم بو ایشی اؤزۆم گؤرَم. LED تی.وی-نین پانئلیندن نه خبر؟
– دۆز دانېشسا‌لار صاباح سَحَر ألیمیزده اۏلاجاق…
– یاخشې!
اۏغلان پلاسما تی.وی ایله اوغراشماغا باشلادې، قۏجا دایې ایسه اؤنجه أسکی مۏدئل تئلئویزیۏنون کابلېنې، إلئکتریک چېخېشېندان آیېرېب، سۏنرا دؤنه-دؤنه اۏنا شۏک وئردی. اۏنا شۏک وئرنده غریب بیر حیسّی وار ایدی، سانکې اؤز اۆره‌ڲی‌نین قالا‌ن گۆجۆنۆ اۏنا کؤچۆرۆردۆ! ایش قورتولا‌ندان سۏنرا، چۏخ سلیقه ایله اۏنون قاپاغېنې یئرینه باغلایېب، یئنی‌دن إلئکتریک کابلېنې چېخېشا تاخدې، یاواش-یاواش گلیب، ماساسې‌نېن آرخاسېندا اۏتوردو، غریب بیر حالې وار ایدی، کئچمیشلرده خاطېرلامادېغې یۏرقونلوق جانېنا اۏتورموشدو، سۏل چیڲنینده آنلاشېلماز آغرې وار ایدی، چتین‌لیک’له بارماغېنې اوزالدېب، تئلئویزیۏنو یاندېردې، سۏنرا باشېنې ماسانېن اۆستۆنه قۏیوب، یاواش-یاواش گؤزلرینی یومدو. أسکی مۏدئل تئلئویزیۏنون شۆشه‌سی ایشېقلانېنجا، بیردن-بیره بۆتۆن تئلئویزیۏن‌لار حالای-حالای’لا قۏجا دایېنې آلقېشلاماغا باشلادېلار، أسکی مۏدئل تئلئویزیۏن ایسه، سئوینجدن هئچ بیلمیردی نه دئسین:
– گؤز‌لریمه اینانا بیلمیرَم! سن بیر داهیسن دۏستوم! یئنه هر یئری آیدېن گؤرۆرَم. گتیر اۏ بۆزۆلمۆش أل‌لریندن اؤپۆم…
آنجاق قۏجا دایې داها هئچ نه إشیده بیلمیردی. کۏمۏدون اۆستۆنده‌کی رادیۏنون ایسه، عادی وئریلیش‌لری کسیلیب، هئچ قېرېلمازدان چکیلمیش، دَڲیشمَز بیر سَس یایېلماغا باشلادې!…
بَنزَرگه‌لر / Bənzərgələr
دَلی کیم دیر؟! / رسول قدیری (حیکایه)
ایکی یاشلې کؤرپهنین آجې حیکایهسی / واریث یۏلچویئو…
بوز / اومان میانالې (حیکایه)
جزا / سئوینج إلسئور (حیکایه)
ایلان / رحیم علییئو (حیکایه)
قار دنهلری / آیناز بزرگان (حیکایه)
یالقېز إو / سحر روحی (حیکایه)
زلزله / جلیل مممدقولوزاده (حیکایه)
قایېدېش / إسمیرا حۆسئینلی (حیکایه)
