آنامېن “خۏشبخت‌لیک قوطوسو” / نورآی نظراۏوا (حیکایه)
بو یاشامدا أن پیس سۆکوت اؤلۆم سۆکوتو دېر. آنامېن یاشام’لا ویداع‌لاشدېغې زامان إله همین اؤلۆم سۆکوتو حؤکم سۆرۆردۆ. بیلمیردیم نه إدیم؟ هارا سېغېشدېرېم اؤزۆمۆ؟ آنا! همیشه فرقلی گؤز’له باخمېشدېم اۏ قادېنا. غریبه بیر هاواسې واردې. بیر شاهزاده‌دن فرقی یۏخدو. سانمایېن کی، آنامدې دئیه تعریف‌لر یاغدېرېرام. یۏخ، أصلا! اۏ، أصل خانېمدې! بعضن ساده بیر گۆلۆش’له ایشینی حَلّ إدر، بعضن ده شیرین دیلینی ایشه سالېب، آتامېن عیناد’لا “یۏخ” دئدیڲی مسأله‌لرده اۏنو یۏلا گتیرردی.
پئشه‌سی ژورنالیستدی. گؤزۆمۆ آچدېغېم گۆندن آنامې یازان، اۏخویان، نه’یسه مۆذاکیره إدن گؤرمۆشدۆم. هر شئیدن اؤنجه بیلیردیم کی، آنام یاخشې أدبیات اینسانې دېر. اۏنون’لا هر زامان فخر إدیردیم.
گئج عائله قورموشدو. 35 یاشې اۏلاندا، منه و أکیز قارداشېما قۏووشا بیلمیشدی. همیشه دئییردی کی، سن منه آللاهېن هديه‌سی‌سن. نوه‌لرینی تئز گؤرسۆن دئیه، منی 23 یاشېم اۏلاندا إولَندیردی. گؤردۆ ده نوه‌لرینی. اۏنلارا اۏلان سئوگی‌سی اۏ قَدَردی کی هردن قېسقانېردېم دا. دئییردیم، آنام نوه‌لرینی مندن چۏخ سئویر. سن دئمه اۏ، نوه‌لری منه گؤره سئویرمیش.
اۏنسوز یاشام یۏلومو نئجه توتاجاغام، بیلمیرَم. تئز-تئز دئییردی کی، 65 یاشېندا اؤله‌جم. اۏ، واختا کیمی ایش‌لریمی گؤرمه‌لی‌یم. اؤزۆمدن یادیگار نه‌سه ساخلامالې‌یام بو دۆنیادا. گؤردۆ ده، یازدې دا، یاراتدې دا. ایندی ایسه، ایندی ایسه گئدیر.
آتام أل‌لرینی توتوب یانېندا اۏتورموشدو. آنام هارا’سا سیاحَت إدیرمیش کیمی گؤزۆنۆ دووارا زیلله‌ییب باخېردې.
اۏ مغرور قادېنېن أل‌لری اۏ قدر ظریف ایدی کی، من أن چۏخ اۏنون أل‌لرینی سئویردیم. بالاجا أل‌لری، اینجه بارماق‌لارې واردې. ایندی دری‌سی آلتېندا اۏلان عَضُله‌لر إله بیل هارا’سا یۏخا چېخمېشدې. دری سۆمۆڲه یاپېشمېشدې. اۏ مغرور و تئز-تئز سۆزۆلن گؤز‌لری ایندی چوخورا دۆشمۆشدۆ.
جانېم آنام، سن‌سیز بیز نه إده‌جه‌ییک. بیر بالاجا اۆره‌ڲینه منی، آتامې، نوه‌لرینی، إلئ هئی ناراضې قالېب، باشېنې بولادېغې گلین‌لرینی، “هئچ منه اۏخشامېر” دئدیڲین قېزېوې سېغېشدېرمېشدېن.
آیېن 25-ی آنامې تۏرپاغا وئردیک. یاس قورتاراندان سۏنرا، خالا‌م دئدی کی، آنامېن وصيّتی وارمېش. اؤلۆم آنېنې سانکی بیلیر‌میش کیمی وصيّت یازېب قۏیموشدو آنام. کاش باسدېرمازدان اؤنجه تاپاردېق وصيّتی، بلکه ده چۏخ شئی اۏنون آرزې إتدیڲی کیمی اۏلاردې.
عائله بیر آرایا گلدی. باجېم، یاشام یۏلداشې، أکیز قارداشېم، گلینیمیز، اؤولاد‌لارې، من و آروادېم. آتام سۆفره‌نین أن باشېندا اۏتوردو. خالا‌م وصيّت‌نامه‌نی اۏخودو. هئچ گؤزله‌مه‌دیڲیم مسأله آنام زینت أشیا‌لارېنې گلین‌لری و قېزې آراسېندا تن بؤلۆشدۆرمه‌سی ایدی. کاساسېندا اۏلان پولونو ایسه یاسېنا خرجله‌دیڲیمیز پولون عَوَضی اۏلاراق وئرمیشدی. و یئنه بیزی دۆشۆنمۆشدۆ. أن چۏخ تعجّۆب إتدیڲیمیز وصيّتنامه‌نین سۏن جۆمله‌سی ایدی: “بالا‌لارېم سیزدن خواهیش إدیرم کی، منیم “خۏشبخت‌لیک قوطو”مو منیم’له بیرلیکده باستېرېن!”.
آنامېن خۏشبخت‌لیک قوطوسونون اۏلدوغونو بیلمیردیم. اۏنون “خۏشبخت‌لیک” آنلایېشې‌نېن بیزدن عیبارت اۏلدوغونو دۆشۆنۆردۆم. سن دئمه إله دَڲیلمیش.
قوطو هارا‌دادې؟ – دئدیم خالا‌ما. خالا‌م – ننه‌ن‌گیلده دیر، دئدی. آنام أره گلنده قوطونو اؤزۆ ایله گتیرمه‌ییبمیش. بو منیم بئینیمه قورد سالدې. نه وار کی اۏ قوطونون ایچینده، آنام اۏنو أر إوینه گتیرمه‌ییب؟
تنبل‌لیک إتمه‌دیم. ننه‌م‌گیله گئدیب، قوطونو تاپدېم. عادی، گؤڲ رنگلی، کؤهنه آ4 ورق‌لری‌نین قۏیولدوغو قوطو ایدی. اۆستۆنه کؤهنه پرینتئرلردن چېخاردېلمېش وَرَق یاپېشدېرېلمېشدې. “خۏشبخت‌لیک قوطوم” یازېردې.
قوطونو إوه گتیردیم. آنامېن اۏنون ایچینده نه ساخلادېغېنې بیلمیردیم دئیه، یۏلداشېمېن یانېندا قوطونو آچمادېم. ایش اۏتاغېما قۏیدوم. آنامېن سؤزۆ ایله دئسک – نه ده اۏلسا یاد قېزې ایدی. ایسته‌مَزدیم آناما عایید هانسې’سا مَحرَم بیر مَنظَره‌نی گؤرسۆن.
قوطونو آچدېم. ایلک اؤنجه هر شئیی بو قدر بؤیۆتدۆڲۆم اۆچۆن اؤزۆم-اؤزۆمۆ مذمَّت إدیب، بیر خئیلَک گۆلدۆم. آنامېن خۏشبخت‌لیک قوطوسونون ایچینده بالاجا اوشاق آیاق‌قابې‌لارې، نوح أیّامېندان قالما دود، CD-لر، گۆمۆش بۏیون‌باغې‌لار، بیر سؤز’له آنامېن عزیزله‌ییب، خاراب اۏلماسېن دئیه، ایستیفاده إتمه‌دیڲی هر شئی واردې. بیر ده 65 ایل‌لیک عؤمرۆنده اؤزۆنۆ خۏشبخت حیسّ إتدیڲی آن‌لاردان خاطیره قالا‌ن بالاجا أشیا‌لار. دۆشۆندۆم کی، بونو کیمسه گؤرسه’یدی، یا دا آنامېن قارداشې اۏلسایدې، آروادې چۏخدان بو “خېر-خَشه‌ڲی” زیبیل‌لیڲه توللامېشدې. بو بالاجا، عادی قوطو، آچېغې، گؤزۆمه آنلام‌سېز گؤرۆندۆ. آنام نییه بو قوطونو اؤزۆ ایله باسدېرماق ایسته‌ییر کی، دئیه دۆشۆندۆم.
سۏنرا منی باشقا بیر ماراق داها چۏخ چَکدی؛ اۏ، DVD و CD-لرده نه اۏلدوغو. ایندیکی دؤورده تئکنۏلۏژی اۏ قدر اینکیشاف إدیب کی، بو DVD-لری ایشله‌دن بیلگی‌سایارلار، آپارات‌لار یۏخدو آرتېق. اؤزۆمه سؤز وئردیم. نه اۏلور اۏلسون، بو قوطونو باستېرمازدان اؤنجه ایچینده اۏلان‌لارېن أصلینده نه آنلام کسب إتدیڲینی بیلمه‌لی‌یم.
بیر حاشییه ده چېخېم کی، آنامېن وصيّتینی بیلَندن سۏنرا بیر آخوندا دانېشدېق. آخوند دئدی کی، ایسلام دینینده اینسانېن قبرینه نه ایسه قۏیولماسې گۆناه دېر. بیز ساده‌جه اۏ قوطونو آنامېن آیاق طرفیندن، یانېندا باسدېرا بیله‌ریک. قبرین ایچینده اۏنون’لا بیرلیکده باسدېرماق، ایسلام دینی اۆچۆن جایز دَڲیلمیش. من ده آنامېن قبری‌نین آشاغې‌سېندا بالاجا بیر یئر قازېب، قوطونو اۏرا باسدېرماغا قرار وئردیم؛ آما اۏ، DVD-لرده نه اۏلدوغونو بیلدیکدن سۏنرا.
بیر کۏلئکسیۏنچو دۏستوما زنگ ووروب خواهیش إتدیم کی، بیر ایکی کؤهنه DVD-یم وار. اۏنلارېن ایچینده نه اۏلدوغونو بیلمه‌لی‌یم. مۆمکۆن’سه منه کؤمَک إتسین.
ساغ اۏلسون، منیم اۆچۆن زار-زۏر ایشله‌سه ده ایشیمه یارایاجاق کؤهنه بیر بیلگی‌سایار تاپدې. DVD-لره باخدېم. چۏخوسو فیلم ایدی. آنامېن سئودیڲی فیلم‌لر. تئز-تئز اۏنلار حاققېندا دانېشمېشدې دئیه فیلمین ایلک صحنه‌سینه باخان کیمی آدلارېنې دئیه بیلیردیم.
قوطونو یئره تؤکۆب، داها دقیق یۏخلا‌دېم. آنامېن یازدېغې حیکایه دفترلری آراسېندا بیر DVD یئنه تاپدېم. غریبه’یدی، آنام اۏنو قوطونون ایچینده گیزلَتمیشدی. قالخېب قاپېنې برک باغلادېم. هئچ کیمین منی ایزله‌مه‌دیڲیندن أمین اۏلوب، DVD-نی بیلگی‌سایارا یئرلَشدیردیم. باخ بو أصل سیرّ ایدی. إکراندا آنامېن 24-25 یاشېندا اۏلان شکیل‌لرینی گؤردۆم. شکیل‌لرده تک دَڲیلدی. آنامېن یانېندا، برابر گۆلۆب، “مئهریبان” اۏتوردوغو بیر کیشی داها واردې – آیهان عمی.
آیهان عمی آنامېن ایش یۏلداشې ایدی. من گؤزۆمۆ آچاندان اۏنلارېن بیرگه ایشله‌دیڲینی بیلیردیم. غریبه گله‌نی اۏ ایدی کی، آنامېن اۏنا نیفرت إتدیڲینی دۆشۆنۆردۆم. هئچ واخت اۏنو دانېشدېرمېردې. اۏ، هَنَک إدنده هامې گۆلۆردۆ، آنامدان باشقا. اۏ، نه‌سه سؤز سۏروشاندا هامې جاواب وئریردی، آنامدان باشقا. هردن منه إله گلیردی کی، آنام اۏ، آدامې گؤرمۆر.
بیر دفعه بالاجا اۏلاندا آناما إوده دئدیم کی، – “آنا، آیهان عمی‌دن نییه زهلن گئدیر؟” آنام اۆزۆمه باخدې، سانکی سوالېمې إشیتمه‌دی. و منه دئدی کی، واختېمې بۏش سؤز‌لره صرف إتمیییم. گئدیب، دَرس‌لریمی حاضېرلا‌یېم. اۏندا قرار وئرمیشدیم کی، آیهان عمی آنامېن گؤزۆنه گؤرۆنمۆر. اۏ آدام یۏخ دېر. هله آرادا هَنَک إدیب، باجېم’لا آیهان عمی‌نین آدېنې “یۏخ آدام” قۏیموشدوق.
آیهان عمی‌نین غریبه اۆز قورولوشو، چۏخ شیرین اییی واردې. منه شکیل چکمه‌ڲی، موسیقینی – هر آنامېن یانېنا گئدنده – اۏ، اؤرگتمیشدی. آنامدان گیزلین آیهان عمی‌نین اۏتوردوغو اۏتاغا گئد‌ر، اۏنون’لا بیرلیکده رسم دَرسیمی حاضېرلاماغې سئوردیم.
آما ایندی آنامېن نیفرت إتدیڲینی دۆشۆندۆڲۆم آدام’لا بئله صمیمی گۆلۆشلۆ شکلینی گؤردۆڲۆمده دهشتلی قېسقانج‌لېق حیسّی کئچیردیم. سانکی، آنام آتامې آلداتمېشدې. سانکی بو قوطونو “منیم’له باسدېرېن” دئمک’له اۏ، آدامې یانېندا اۏ، دۆنیایا دا آپارماق ایسته‌میشدی.
DVD-نی بیلگی‌سایاردان چېخارتدېم. آنام نئجه گیزلَتمیشدیسه إله‌جه ده حیکایه دفتری‌نین آراسېنا قۏیوب، قوطویا آتدېم. و اۏ، “خۏشبخت‌لیک” قوطوسونو یاندېرماغا قرار وئردیم.
چۏخ حیرصلی’یدیم. إله بیل، کیمسه دئمیشدی کی، آنان أصلینده سَنین آنان دَڲیل. بئینیمده آیهان عمی‌یـه سئوگی دۏلو اۏ گؤز’له باخان قېزېن آنام اۏلدوغونا اینانماق ایسته‌میردیم. آما، تأسۆف کی، اۏ ایدی. منیم آنام – لئیلا خانېم.
همیشه فیکیرلَشیردیم کی، آنام آتامدان باشقاسېنې سئومه‌ییب، آتامدان باشقاسېنې اؤپمه‌ییب. آتام’لا تانېش اۏلدوغو حیکایه‌نی آنام إله هَوَس’له آنلادېردې کی، ساعات‌لار’لا اۏ حیکایه‌یه قولاق آسماقدان یۏرولموردوم. آنام بیزه یالان دئییردی؟ آغلادېم. قبری‌نین اۆستۆنه گئتدیم. آغزېما نه گلیر’سه دئدیم. دئدیم کی، اۏنون اۏغلو اۏلدوغوم اۆچۆن چۏخ اوتانېرام. کاش سن منی دۏغمایاردېن، دئدیم. کاش سن منیم آنام اۏلمایاردېن، دئدیم. سۏنرا قبیر داشې اۆستۆنده، منه باخېب گۆلن، ایل‌لردی وورغونو اۏلدوغوم اۏ، گؤز‌لری گؤردۆم. إله مرحمَت’له باخېردې کی، سانکی، اۏ دا “تأسۆف إدیردی”. تأسۆف إدیر کی، آتامدان چۏخ سئودیڲی کیمسه اۏلوب. تأسۆف إدیردی کی، من اۏنو ایندی اؤرگندیم. ساغ اۏلدوغو زامان بیلسه’یدیم، بلکه ده نه‌سه سؤز دئییب، منی ساکیت‌لشدیره بیلردی.
إوه قایېتدېم. بۏش واخت تاپان کیمی قوطونو یاندېراجاغام دئیه دۆشۆنۆب إوین بیر کۆنجۆنه قۏیدوم. گؤزۆم گؤرمه‌سین دئیه ده اۆستۆنه إوین آتېلاسې تاختا-توختاسېنې تؤکدۆم.
بیر نئچه گۆن سۏنرا آتام قوطونو تاپېب-تاپمادېغېمې سۏروشدو. تاپمامېشام دئدیم. چۆنکی، آتاما گؤردۆک‌لریمی دئیه‌جَک جسارَتیم یۏخدو. اۏ، آنامې سئویردی. د‌لی‌لر کیمی سئویردی. بیر گۆن بئله سئوگی‌سیندن أسیرگه‌مه‌میشدی. 34 ایل‌لیک إولی‌لیک یاشامېندا آنامېن خطرینه دَڲمه‌سین دئیه بیرجه دفعه بئله اۏلسون، آنامېن سئومه‌دیڲی حرکتی إتمه‌میشدی. ایندی من بو آداما نئجه دئییم کی، أصلینده سنین’له بیر یاستېغا باش قۏیان قادېن باشقاسېنې سئویرمیش. نئجه دئییم کی، آنامېن باشقاسېنې گۆله‌رَک یاناغېندان اؤپدۆڲۆ شکلینی گؤرمۆشَم. نئجه دئییم؟. اؤزۆمده دَڲیلدیم.
آنامېن اؤلۆمۆندن آرتېق 3 آی کئچمیشدی. آتام تئز-تئز قوطونو سۏروشور، من ده “واختېم یۏخدو” دئییب، صؤحبَتی دَڲیشیردیم. آما اۏ دا بیر واختا قدر.
بیر گۆن إوه گلنده گؤردۆم کی، آتام إوده یۏخدو. سئویم دئدی کی، آتام گیزلَتدیڲیم قوطونو تاپېب، قبریستان‌لېغا قوطونو باسدېرماق اۆچۆن گئدیب.
عؤمرۆمده ایلک دفعه’یدی، ساعاتېن عقربه‌لری‌نین بو قدر گئج ایشله‌دیڲی‌نین شاهیدی اۏلوردوم. هر ثانییه منه بیر گۆن کیمی گلیردی.
أن چۏخ آتامېن، یالانېمې توتماغېندان اوتانمېشدېم. کیشی‌نین اۆزۆنه نئجه باخاجاغام دئیه دۆشۆنۆردۆم.
گلدی! سۏنراکې ایکی گۆنۆ منیم’له دانېشمادې. سۏنوجو من گئدیب، آیاغېنا دۆشۆب، یالواردېم. یالان دانېشدېغېم اۆچۆن عۆذر ایسته‌دیم.
آتام ایلک اؤنجه سوسدو. سۏنرا دئدی کی، آنام، “خۏشبخت‌لیک” قوطوسو تاختا-توختا آراسېنا آتېلاجاق قادېن دَڲیلدی. منی إو إدن، اوشاقلې إدن، منه یووا وئرَن آنان ایدی – دئدی. سن اۏ جۆر بیر قادېنا حؤرمَت إتمه‌ڲی باجارمېرسان’سا، حرام اۏلسون اۏ قادېنېن سَنین اۆستۆنده چکدیڲی أذيّته. حرام اۏلسون سنه وئردیڲی سۆته.
حیرصیمدن دۏنوب قالمېشدېم. اؤزۆم ده ایسته‌مز‌دَن آغزېمدان بیر سؤز چېخدې.
– آتا سَنین اۏ یئره-گؤڲه سېغدېرا بیلمه‌دیڲین قادېن باشقاسېنې سئویردی، باشقاسېنې.
آتام سوسدو. سانکی سیرّینی اؤرگنمیشدیم. مَڲـَر آتام بیلیر‌میش. گؤز‌لری بَره‌لی منه باخاراق، اۏتوردو. و حیکایه‌نین أصل اۆزۆنۆ دانېشدې.
– آتیلا، آنان قۏرخوردو. سئوه بیلمه‌مکدن قۏرخوردو. اۏنو ایلک گؤردۆڲۆمده دۆشۆنمۆشدۆم کی، اۏ، منه تانرې‌نېن هديه‌سی دیر. منه أره گلدی. اۏنو یارې یۏلدا قۏیان بیر آدامې سئو’سه بئله. هئچ واخت خیانت إتمه‌دی. 34 ایل‌لیک إو‌لی‌لیڲیمیزده گؤزۆنۆن اوجو ایله بئله تک اۏ آداما دَڲیل، هئچ بیر اینسان اؤولادېنا باخمادې. عؤمرۆ بۏیو منه صداقَتلی قالدې. منیم اۏنا وئردیڲیم سئوگی قارشې‌سېندا اۏ، منه یۏل-یۏردام گؤرسَتدی. یووا قوردو. بیر-بیریندن عاغېللې، بیر-بیریندن گؤزَل بالا‌لار وئردی. یازدې، یاراتدې. من اۏنون’لا هر زامان فخر إتدیم اۏغلوم. لئیلانېن دۆنیاسې اۏ قدر زنگین، اۏ قدر گؤزَ‌لدی کی، من اونوتدوم سئویلمه‌دیڲیمی. و ایجازه وئردیم سئوگی‌سینی اؤزۆ ایله قبره آپارماغې. بیر دفعه آنانېن قئید دفترچه‌سینده اۏخودوم، دئیه‌سن حۆسئین جاویدین سؤز‌لری’یدی. دئییر “محبّت اؤیله بیر آلۏو کی، بیر کره اینسانېن قلبینی ساردې‌مې، اؤلۆنجه‌یه قدر سېزلادېب، دورور.” هه، اۏنسوز دا آنانېن قلبی عؤمرۆ بۏیو سېزلامېشدې. لئیلا اۆچۆن اۏ آدام تانرې ایدی. لئیلا اۏنون عئشقینه عیبادت إدیردی. کیمی’سه اینانج‌لارې اۆچۆن گۆناه‌لاندېرماق اۏلماز. اۏ، اۏنسوز اؤزۆ-اؤزۆنه قدّار‌لېق إتمیشدی. بارې بیز قدّار اۏلوب، اۏنو سئوگی‌سیندن آیېرمایاق. بیر ده بئله شئی‌لره چۏخ فیکیر وئرمه، قۏجا‌لارسان. باخ ساغ اۏلسون آنان، منه نئجه یاخشې باخېب. هله ده گۆجۆم، قۆوّتیم یئرینده دیر. إحهئئ، گؤره‌سن اۏنسوز نئجه یاشایاجام. یاخشې کی، گؤزۆم اۏ قدر ده یاخشې گؤرمۆر. اۏنسوز دۆنیا قۏی إله بئله تۏرلو، تۏزلو قالسېن.
آتام، آنامدان سۏنرا گؤزلۆکدن ایمتیناع إتمیشدی. آنام اؤلدۆکدن بیر نئچه آی سۏنرا آتام دا اؤلدۆ. و من آنامېن خۏشبخت‌لیک قوطوسونو آتام’لا آنامېن قبیرلری‌نین آراسېندا باسدېردېم.
