کؤچۆرۆب اویقونلاشدېران‌لار: آیهان میانالې، علیرضا فرشی
اۆزگۆن فاحیشه‌لریمین یادېرقالارې
قابریئل قارسییا مارکئز (رۏمان) (بئشینجی بؤلۆم)
دؤردۆنجۆ بؤلۆمۆن اؤزه‌تی…
منیم أن عزیز خاطیره‌لریمدن بیری بئله سحَرلرین بیرینده مکتبدن چېخاندا کئچیردیڲیم آنلاشېلماز حیسّ‌لر دیر. نه اۏلوب منه؟ اؤرگتمَن چاشقېن‌لېق’لا دئدی: «آه، بالا، بو کی کۆلک دیر». سَکسَن ایل سۏنرا دئلقادینا‌نېن یاتاغېندا اۏیاناندا، من عئینی حیسّ‌لری یاشادېم و یئنه اؤز واختېندا گلَن دئسامبر ایدی، اؤزۆنۆن آیدېن، تمیز گؤڲو، قوم طوفان‌لارې و إولرین دامېنې قۏپاردان، مکتبلی‌لرین أتَک‌لرینی قالدېران بورولغانې ایله بیرلیکده. شَهَر خیا‌لی اوغولتو ایله دۏلوردو. کۆلکلی گئجه‌لرده شَهَر بازارېنداکې قېشقېرېق‌لار تینده ایمیش کیمی أن اوزاق محله‌لرده بئله إشیدیلیردی. و تعجّۆبلۆ دَڲیلدی کی، دئسامبر کۆلک‌لری أن اوزاق فاحیشه‌خانالارا سپه‌له‌نن دۏست‌لارېمېزې سَس‌لرینه گؤره تاپماغا ایمکان وئریردی.
آنجاق بو کۆلک‌لر’له منه پیس بیر خبر ده چاتدې کی، دئلقادینا کریسمس بایرامېنې منیم’له کئچیرده بیلمه‌یه‌جک، اؤز عائله‌سی ایله بیرلیکده اۏلاجاق. بو دۆنیادا نیفرت إتدیڲیم بیر شئی وار’سا، اۏ دا بۏیون‌لارېنا دۆشۆبمۆش کیمی آدام‌لارېن سئوینجدن آغلادېغې بایرام‌لار و ایکی مین ایل اؤنجه میسکین تؤوله‌ده دۏغولان کؤرپه‌یه هئچ بیر دَخلی اۏلمایان بۆتۆن بو صۆنعی ایشېق‌لار، آنلام‌سېز کریسمس نغمه‌لری، کاغېذ بَزَک‌لر دیر. آنجاق کریسمس گئجه‌سی غۆصّه‌می بۏغا بیلمه‌ییب، اۏتاغا اۏنسوز گئتدیم. گئجه‌نی یاخشې یاتدېم و اۏیاندېم کی، یانېمدا قوزئی آیې‌سې کیمی دال آیاق‌لارې‌نېن اۆستۆنده گزَن یومشاق تۆکلۆ آیې بالا‌سې، بیر ده آچېقجا وار: «پیس آتایا». رۏزا کابارکاس منه دئمیشدی کی، دئلقادینا گۆزگۆیه یازدېغېم سؤز‌لره باخېب، اۏنلاردان یازماغې اؤرگه‌نیر و قېزېن آخېجې سؤزلری منی فرح‌لَندیردی. آنجاق رۏزا منی داها بیر خبر’له کدرلَندیردی، آیې بالا‌سې اۏنون هديه‌سی ایدی. یئنی ایل گئجه‌سی اؤز إویمده ساعات سککیزدن یئریمه گیریب، هئچ بیر آغرې-آجې حیسّ إتمَزدن یوخلادېم. من خۏشبخت ایدیم، چۆنکی ساعات اۏن ایکینی ووراندا آرام‌سېز چالېنان زنگ سَس‌لرینه، فابریکا فیت‌لرینه، یانقېن-سؤندۆرَن ماشېن‌لارېن سیقنال‌لارېنا، ساحیلدن آرالانان گمی‌لرین یانېقلې فریادېنا، بارېت پارتلایېش‌لارېنا و فیشنگ‌لرین پارتېلتې‌سېنا باخمایاراق، دئلقادینا‌نېن بارماغې‌نېن اوجوندا اۏتاغا گیردیڲینی، یانېمدا اوزانېب، منی اؤپدۆڲۆنۆ حیسّ إله‌دیم. إله آیدېن حیسّ إله‌دیم کی، اۏنون اؤپۆشۆندن دۏداغېمدا رۏژ اییی قالدې.
اۏیاق چاغې دا بیر یئرده یاشایېرېقمېش کیمی، یئنی ایلین ایلک گۆن‌لرینده بیر-بیریمیزی تانېماغا باشلادېق، إله یاواشدان زېملاماغې (یاواشجا اۏخوماق) اؤرگشدیم کی، یوخودان آیېلمازدان إشیده بیلسین و بَدَنی‌نین دۏغال دیلی ایله منه یانېت وئرسین. اۏنون زامان سۆره‌جی یاتېشېندان دویولوردو. ایلکن‌لر اۆزگۆن و بیر آز کۏبود اۏلان دئلقادینا یاواش-یاواش، إله بیل، ایچی راحات‌لېق ألده إتدی، اۆزۆ داها دا گؤزَل‌لَشیب، یوخولارې بۏیاق-به-بۏیاق اۏلدو. من یاشامېمې اۏنا دانېشېردېم، آدې چکیلمه‌سه ده، هر زامان یالنېز اۏنو نظرده توتدوغوم مقاله‌لریمین قارالاماسېنې قولاغېنا اۏخویوردوم.
بیر دؤنه آنامېن زۆمرۆد قاشلې سېرقالارېنې اۏنون یاستېغې‌نېن اۆستۆنه قۏیدوم. سېراجېق گؤرۆشۆمۆزده سېرقالارې تاخمېشدې، آنجاق اۏنا یاراشمېردې. بو دؤنه باشقاسېنې، دری‌سی‌نین بۏیاغېنا اویقون اۏلانې گتیردیم. و آچېقلادېم: اؤنجه گتیردیڲیم اۆزۆن’له، ساچې‌نېن فۏرماسې ایله توتموردو. بو یاخشې اۏلاجاق. سېراجېق ایکی گؤرۆشده سېرقالارېن هئچ بیرینی تاخمادې، آنجاق اۆچۆنجۆ گؤرۆشه من دئدیڲیم’له گلدی. قۏنوم آیدېن اۏلدو: اۏ، منیم دئدیڲیم’له تَرپَنمیشدی، آنجاق منه خۏش اۏلسون دئیه مقام گؤزله‌میشدی. همین گۆن‌لر إو دورومونا إله آلېشدېم کی، چېلپاق یاتماغې ترگیتدیم و گئجه‌لر چۏخدان گئیمه‌دیڲیم چین ایپه‌ڲیندن پیژامانې گئیینمه‌ڲه باشلادېم.
فرانسېز یازېچې‌سې، فرانسېز‌لارېن اؤزۆندن چۏخ دۆنیا‌نېن مفتون اۏلدوغو سئنت-إکزۏپئری‌نین «بالاجا شازدا»سېنې اۏنا اۏخوماغا باشلادېم. اۏیانماسا دا، بو اۏنو ماراقلاندېران ایلک شئی ایدی، آنجاق اۏ قدر ماراقلاندېردې کی، کیتابې سۏنا چاتدېرماق اۆچۆن ایکی گئجه دال‌بادال گله‌سی اۏلدوم. بیز سۏنرا پئررۏنون «ناغېل‌لار»ـېنې، «مۆقَدَّس تاریخ»ـی، «مین بیر گئجه»نین اوشاق‌لار اۆچۆن ایشلَنمیش واریانتېنې اۏخودوق و اۏخودوق‌لارېمېن اۏنا نه درَجه‌ده ماراقلې اۏلدوغونو بونلار آراسېندا‌کې فرقدن، نه قدر بَرک یاتدېغېندان باشا دۆشدۆم. لاپ بَرک یوخولادېغېنې حیسّ إله‌ینده ایشېغې کئچیردیب، اۏنو قوجاقلایاراق، خۏروز بانېنا کیمی یاتېردېم.
من خۏشبخت ایدیم، تامېر’لا اۏنون گؤز قاپاق‌لارېندان اؤپۆردۆم و گئجه‌لرین بیرینده، سانکی، گؤڲده گۆن دۏغدو: اۏ، ایلک دفعه گۆلۆمسه‌دی. سۏنرا ایسه بیردنجه یاتاقدا کۆره‌ڲینی منه چئویریب، اینجیک حالدا دئدی: «ایلبیزلری ایزابئل آغلاتدې». صؤحبَتیمیزین قېزېشاجاغېندان هَوَس‌لَنه‌رَک، اۏ دانېشدېغې آغېز’لا سۏروشدوم: «بس اۏنلار کیمیندی؟» اۏ جاواب وئرمه‌دی. سَسی، دانېشېق آغېزې، آشاغې طبقه آدامې‌نېنکېنا بنزه‌ییردی، سانکی، اۏنون دَڲیلدی، سانکی، ایچینده باشقا بیری گیزلَنمیشدی. اۆره‌ڲیمده هئچ بیر شۆبهه قالمادې: اۏ، یاتمېش وضعيّتده منیم داها چۏخ خۏشوما گلیردی.
بیریجیک سۏرونوم پیشیک ایدی. اۏ، یاشاما ماراغېنې بۆتۆنلۆک’له ایتیر‌میشدی، ایکی گۆن کئف‌سیز حالدا اؤز بوجاغېندا اۏتوردو و بایتار دۏکتۏرا آپارماق اۆچۆن دامیانا اۏنو سبَده قۏیماق ایسته‌ینده یارا‌لې یېرتېجې کیمی منی جېرماقلادې. اۏ، چېرپېنان پیشیڲی زۏر’لا سبَده قۏیوب، إودن آپاردې. بیر سۆرَجگه سۏنرا حئیوان یئتیشدیرمه فیرماسېندان زنگ ووردو کی، باشقا علاج یۏخدور، اۏنو اؤلدۆرمک لازېم دېر، آنجاق بوندان اؤترۆ سیزین ایجازه‌نیز اۏلمالې دېر. اؤلدۆرمک نییه؟ «چۆنکی چۏخ قۏجا دېر»، – دامیانا دئدی. حیرص’له فیکیرلَشدیم کی، اۏندا منی ده پیشیک‌لر اۆچۆن سۏبادا دیری-دیری یاندېرماق اۏ‌لار. ایکی اۏد آراسېندا علاج‌سېز دورومدا قالمېشدېم: پیشیڲه ایسینیشه بیلمه‌میشدیم، آنجاق وور-توت قۏجا اۏلدوغونا گؤره اؤلدۆرۆلمه‌سینه ده اۆره‌ڲیم گلمیردی. بو اؤرگه‌تیم هانې، گؤره‌سن، اۏرا‌دا نه دئییلیر؟
بو اۏلای منی إله هیجانلاندېردې کی، بازار گۆنۆ مقاله‌می نئرودادان گؤتۆردۆڲۆم «پیشیک بالاجا إو پلنگی دیر؟» باش‌لېغې’یلا یازدېم. مقاله سېراجېل دؤنه تۏپلومو ایکی یئره، پیشیڲین طرفینده اۏلان‌لارا و اۏلمایان‌لارا پارچالادې. بئش گۆن سۏنرا قۏجا‌لېغېنا گؤره یۏخ، تۏپلومون ساغلام‌لېغې آدېنا پیشیڲی اؤلدۆرمه‌یین تامامی’یله مۆمکۆن اۏلماسې فیکری اۆستۆنلۆک قازاندې.
آنامېن اؤلۆمۆندن سۏنرا یوخودا کیمین’سه منه تۏخانا بیله‌جه‌ڲیندن هر زامان قۏرخوردوم. بیر دفعه بونو حیسّ إتدیم، آنجاق آنامېن سَسی منی ساکیت‌لشدیردی: فیگلیۏ میۏ پۏوئرئتتۏ . بونو بیر دفعه ده سَحَره یاخېن دئلقادینا‌نېن اۏتاغېندا دویدوم، إله بیلدیم منه تۏخانان اۏ دېر، آز قالدېم سئوینجیمدن توللا‌نام. آنجاق یۏخ: بو، ظۆلمتده تاپېلان رۏزا کابارکاس ایدی. «تئز گئیین، گئد‌ک، – اۏ دئدی، – منیم جیدّی سۏرونوم وار». تَصَوّۆر إله‌یه بیله‌جه‌ڲیمدن داها جیدّی سۏروندو. فاحیشه‌خانانېن حؤرمَتلی مۆشتری‌لریندن بیرینی گیره‌جکده‌کی اۏتاقدا پېچاقلایېب اؤلدۆرمۆشدۆلر. قاتیل قاچمېشدې. سودا پیشمیش تۏیوق کیمی سۏلقون، ایری، چېلپاق، آنجاق آیاغېندا آیاق‌قابې اۏلان مئییت قان ایچینده یاتاقدا سریلیب قالمېشدې. اۏنو قاپې‌نېن قېراغېندان تانېدېم: بۏی-بوخونلو، یاشېقلې، یاخشې گئیینمه‌ڲی باجاران، أن أساسې، عائله‌سی‌نین تمیز‌لیڲی ایله تانېنان چۏخ بؤیۆک بانکیر خ.م.ب. ایدی. بۏغازېندا دۏداق کیمی قېپ-قېرمېزې ایکی یارا یئری واردې، قارنېندا ایسه قان آخان ایری دئشیک. مئییت هله سۏیومامېشدې. آنجاق منی یارا‌لاردان چۏخ، بۆزۆشمۆش شئیی، دئیه‌سن، قوللانمامېش کاندۏمون کئچیریلمه‌سی حئیرت‌لَندیردی.
رۏزا کابارکاس بانکیرین کیم’له اۏلدوغونو بیلمیردی، چۆنکی اۏنون دا إوه باغدا‌کې قاپې‌دان گلمک ایمتییازې وار ایدی. اۏ، بانکیری کیشی ایله اۏلدوغونو دا ایستیثنا إتمیردی. فاحیشه‌خانا صاحابې‌نېن مندن ایسته‌دیڲی بیرجه شئیدی – مئییتی گئییندیرمه‌ڲه کؤمَک إتمک. اۏ، اؤزۆنۆ إله ساکیت آپارېردې، عاغلېمدان کئچدی کی، یَقین، اؤلۆم اۏنون آلېشدېغې عادی بیر شئی دیر. «مئییت گئییندیرمَکد‌ن چتین ایش یۏخدور، – من دئدیم. «آللاهېن کؤمه‌ڲی ایله بونو إتمیشم، – رۏزا بیلدیردی. – اۏنو توتان اۏلسا، گئییندیرمَک آسان دېر». من شۆبهه‌لندیم: «سنجه، دۏغرام-دۏغرام إدیلمیش، آنجاق اینگیلیس جئنتئلمَنی کیمی کۏت‌شالوارې‌نېن اۆتۆسۆ پۏزولمامېش مئییته اینانار‌لار؟»
بو یئرده دئلقادینا سارېدان قۏرخدوم. «یاخشې اۏ‌لار اۏنو بورادان آپاراسان»، – رۏزا کابارکاس مصلحَت گؤردۆ. «ایلک اؤنجه – مئییت»، – واهیمه‌لَنه‌رَک دئدیم. اۏ بونو سئزدی و اؤز نیفر‌تینی گیزلَتمه‌دی: «سن کی تیتره‌ییرسن!». «اۏنا گؤره، – من ایصرار إتدیم، آنجاق بو، حقیقتین یارې‌سې ایدی. – قېزا دئ، نئجه کی تؤکۆلۆشۆب گلمه‌ییبلر، بوردان گئتسین». «یاخشې، -رۏزا سؤز وئردی، – آنجاق ژورنالیست اۏلدوغونا گؤره سنه هئچ نه اۏلماز». «سنه ده، – عصبی‌لیک’له بیلدیردیم. – سن بو حؤکومَتده یئری، چکی‌سی اۏلان بیریجیک لیبئرال سیاسَتچی‌سن».
قدیمدن بری اؤز تهلۆکه‌سیزلیڲی، ساکیت‌لیڲی ایله سئچیلن شَهَر، إله بیل، لعنته گلمیشدی – دَهشتلی و قال‌ماقاللې قتل‌لر باره‌ده خبر‌لر هر ایل اۏنو سارسېدېردې. بو دفعه باشقا جۆر اۏلدو. دیققتی چَکَن باش‌لېق’لا وئریلن رسمی بیلگی‌لرده تفرّۆعاتا وارېلمازدان خسیس‌لیک’له بیلدیریلیردی کی، گنج بانکیر پرادۏمار یۏلوندا، هۆجوما معروض قالا‌راق، پېچاق ضربه‌سی’له قتله یئتیریلیب؛ جینایتی دۏغوران اۏلای، بَلیرلنمه‌ییب. اۏنون دۆشمنی اۏلمایېب. حاکیمییَتین معلوماتېندا قتلی یئرلی أها‌لی‌نین دینج کاراکتئرینه قطعیَّن اؤزل اۏلمایان جینایتکارلېغېن آرتما‌سېندا گۆناهکار بیلینَن‌لرین – اؤلکه‌نین اۏرتا ویلایت‌لریندَن کؤچَن‌لرین تؤرَتدیڲی إحتیمال إدیلیردی. إله ایلک ساعات‌لاردا أللیدن چۏخ آدام ساخلا‌نېلمېشدې.
من حیدَّت‌لَنمیش حالدا، ییرمینجی ایل‌لرین تیپیک ژورنالیستی، یاشېل سئللۆلۏید گۆنلۆکلۆ کئپکا قۏیموش، کؤینه‌ڲی‌نین قۏل‌لارېنا رئزین تاخمېش، هر شئیی باش وئرمَزدن اؤنجه بیلدیڲینی گۆمان إدَن جینایت شؤعبه‌سی دۆزنله‌ییجی‌نین یانېنا گئتدیم. آنجاق بو دفعه ألینده إله بیر اؤنملی دلیل-ثوبوت یۏخ ایدی و ایشیمی إحتیاطلې توتوب، جینایَتین مَنظَره‌سینی تاماملادېم. همیشه‌کی کیمی هانسې’سا چۏخ إعتیبار‌لې قایناغا ایستیناد إده‌رَک، قزئتین بیرینجی صفحه‌سی اۆچۆن ایکی‌لیکده سککیز سۆتونلوق خبر یازدېق. آنجاق سئنزۏر موردار قار آدامې صؤحبَتین، گویا، لیبئرال‌لارېن قولدور هۆجوموندان گئتدیڲینی بیلدیرَن رسمی خبری قزئته سېرېماغا ماجال تاپدې. أن حَیاسېز و ایزدیحاملې دَفن مراسیمی زامانې ویجدان عذابېم کدر‌لی دیلخۏرلوق’لا عَوض اۏلوندو.
إوه قایېدېب، دئلقادینا‌نېن باشېنا نه گلدیڲینی بیلمک اۆچۆن إله همین آخشام رۏزا کابارکاسا زنگ ووردوم، آنجاق تئلئفۏن دؤرد گۆن جاواب وئرمه‌دی. بئشینجی گۆن جانېمې دیشیمه توتوب، اۏنون إوینه یۏللاندېم. قاپې‌لار مؤهۆر‌لَنمیشدی، آنجاق پۏلیس یۏخ، ثانیتار خیدمتی طرفیندن. قۏنشولار هئچ نه بیلمیردیلر. دئلقادینادان ایز قالمامېشدې و من تهلۆکه‌لی، بعضن ده گۆلمه‌لی آختارېش‌لارا باشلادېم، عمللی‌جه طاقتدن دۆشمۆشدۆم. اوشاق‌لارېن اۏینادېغې، سیمۏن بۏلیوارېن اوچوب تؤکۆلمۆش هئیکَلینه دېرماشدېغې پارکداکې تۏزلو اۏتورقادا گۆن‌لر’له اۏتوروب، گنج چرخچی قېز‌لارا گؤز قۏیوردوم. قشنگ-قشنگ فاحیشه‌لر پئدالې فېرلاداراق، یانېمدان اؤتۆردۆلر، هامېسې دا حاضېر، گؤزۆیومولو ألینی آت، ایسته‌دیڲینی توت، آپار. اومودوم اۆزۆلنده ساکیت بالئرۏ دۆنیاسېنا چکیلدیم. آنجاق بو، زَهَر‌لی سو کیمی إتکی‌لَندیریردی: اۏراداکې هر سؤز اۏنو خاطېرلادېردې. قایاق‌لار یازماق اۆچۆن منه ساکیت‌لیک لازېم ایدی، چۆنکی عاغلېم هر زامان أل‌یازمادان چۏخ، موسیقییه جان آتېردې. ایندی ایسه هر شئی عکسینه اۏلموشدو: من یالنېز بالئرۏ سَس-تۏن‌لارې‌نېن آلتېندا ایشله‌یه بیلیردیم. من اۏنون’لا نفس آلېردېم. همین ایکی هفته‌ده قَلَمیمد‌ن چېخان مقاله‌لرین هامېسې أصل محبّت مکتوب‌لارې ایدی. آخېن-آخېن گلَن مکتوب‌لاردان عصبی‌لَشَن دۆزنله‌مه مۆدۆرۆ عئشقه دۆشمۆش اۏخوجو‌لارې نئجه اۏووندورماغې دۆشۆنۆب تاپاناجان محبّت ألۏوونو بیر قَدَر آزالتماغېمې دیله‌دی.
دینج‌لیک تاپا بیلمیردیم، اۏنا گؤره گۆنۆم باش-آیاق گئدیردی. ساعات بئشده اۏیانېب، قاران‌لېقدا اوزاناراق، دئلقادینانې اؤز سورئال یاشامېندا تَصَوّۆرۆمه گتیریردیم: قارداش‌لارېنې نئجه اۏیادېر، اۏنلارې مکتبه یۏلا سالماق اۆچۆن نئجه گئییندیریر، إوده بیر شئی وار’سا، نئجه یئدیزدیریر، شَهَرین بیر باشېندان اۏ بیری باشېنا جزاسېنې چکمه‌ڲه – دۆڲمه تیکمه‌ڲه چرخ’له نئجه گئدیر. و تعجّۆب’له اؤزۆمدن سۏروشوردوم: «دۆڲمه تیکنده قادېن نه باره‌ده فیکیرلشیر؟ اۏ، منیم حاقّېمدا دۆشۆنۆرمۆ؟ مندن خبر توتماق اۆچۆن اۏ دا منیم کیمی رۏزا کابارکاسې آرایېرمې؟» تام بیر هفته إو پالتارېمې گئجه-گۆندۆز أڲنیمدن چېخارتمادېم، یویونمادېم، اۆزۆمۆ قېرخمادېم، دیشیمی تمیزله‌مه‌دیم، چۆنکی محبّت منی چۏخ گئج اؤرگتمیشدی کی، اینسان کیمدن اؤترۆ’سه اؤزۆنۆ سلیقه‌یه سالېر، عطیرلَنیر، منیم ایسه هئچ کیمیم اۏلمامېشدې. دامیانا سَحَر ساعات اۏندا منی تۏر یئللَنجکده چېلپاق گؤرۆب، خسته‌لندیڲیمی فیکیرلَشدی. من شَهوَتدن دومانلانمېش باخېش‌لار’لا اۏنو سۆزۆب، بیر یئرده چېلپاق یئللنمه‌ڲی تکلیف إتدیم. اۏ، سایمازیانا جاواب وئردی:
-أڲر راضېلاشسام، نه إده‌جه‌ڲینیزی دۆشۆنمۆسۆنۆز؟
عذابېن منی نئجه هئی‌دن سالدېغېنې اۏندا آنلادېم. بو یئنی‌یئتمه هیجان‌لارېنا گؤره اؤزۆمۆ تانېیا بیلمیردیم. تئلئفۏندان آرالانماقدان قۏرخدوغوم اۆچۆن إودن چېخمېردېم.
یازېردېم، هئچ کیمه زنگ إتمیردیم و إله ایلک زنگده بونون رۏزا کابارکاس اۏلا بیله‌جه‌ڲینی دۆشۆنۆب، تئلئفۏنا طرف آتېلېردېم. گۆنۆن ایچینده تئز-تئز ایشیمدن آرالانېب، بو تئلئفۏندا اینصاف اۏلمادېغېنې باشا دۆشه‌نه قدر گۆن‌لر’له زنگ ووردوم.
یاغېشلې بیر آخشام إوه قایېداندا قاپې‌نېن آغزېنداکې پیلله‌کنده پیشیڲین یوماق کیمی بۆکۆلدۆڲۆنۆ گؤردۆم. اۏ، چیرکلی و تۆک‌لری دیدیلمیش وضعيّتده ایدی، آدامېن اۏنا یازېغې گلیردی. اؤرگه‌تیمدن باشا دۆشدۆم کی، پیشیک خسته‌لَنیب و اۏنو یاشاما قایتارماق اۆچۆن بۆتۆن تاپشېرېق‌لارا عمل إتدیم. گۆندۆز، سیئستادان سۏنرا اۏیاناندا ایسه پیشیڲین منی دئلقادینا‌نېن إوینه آپارېب چېخاردا بیله‌جه‌ڲی قفیلدن عاغلېما گلدی. اۏنو بازار زنبیلینده رۏزا کابارکاسېن هله ده مؤهۆرلۆ قالمېش و هئچ بیر یاشام ایشارتېسې دویولمایان إوینه گتیردیم، آنجاق پیشیک زنبیلده چېرپېنماغا باشلادې، نهایت، توللانېب چَپَردن باغا آشاراق، آغاج‌لارېن آراسېندا یۏخا چېخدې. من قاپېنې یومروقلادېم؛ ایچه‌ریدن کیمسه عسگری قایدا‌دا سۏروشدو: «گلَن کیم دیر؟».«اؤزۆمۆزۆنکۆلر دیر، – من ده عئینی طرزده جاواب وئردیم. – إو یییه‌سینی آختارېرام». «إو یییه‌سی یۏخدور»، – ایچه‌ریده‌کی دئدی. «آچېن، هئچ اۏلماسا، پیشیڲی گؤتۆرۆم». – «پیشیک یۏخدور»، – ایچه‌ریدن إشیدیلدی. من سۏروشدوم: «سیز کیم‌سینیز؟»
-هئچ کیم، – ایچه‌ریدن جاواب گلدی.
هر زامان إله حئساب إتمیشم کی، «محبّتدن اؤلمک» ایفاده‌سی شاعیر‌لرین اویدورماسې دېر. آنجاق همین آخشام اۏنسوز و پیشیک‌سیز إوه قایېداندا أمین اۏلدوم کی، بئله دَڲیل، من اؤزۆم، قۏجا و یالقېز آدام محبّتدن اؤلۆرَم. بیر شئیین ده حقیقت اۏلدوغونو آنلادېم: دۆنیا‌نېن هئچ بیر لَذَّتینی اؤز عذاب‌لارېما دَڲیشمَزدیم. لئۏپاردی‌نین «ماهنې‌لار»ـېنې ترجۆمه إتمک اۆچۆن اۏن بئش ایلیمی ایتیر‌میشدیم و یالنېز همین آخشام اۏنلارې أصل آنلامدا حیسّ إتدیم: «نه بدبختم، أڲر محبّت بو دېرسا، بس عذاب نه‌دیر».
إو پالتارېندا و اۆزۆ تۆکلۆ دورومدا دۆزنله‌مه‌یه گلیشیم عاغلېم باره‌ده بعضی شۆبهه‌لر دۏغوردو. شۆشه آراکسمه‌لر’له آیرې-آیرې کیچیک اۏتاق‌لارا بؤلۆنه‌رک، یئنی‌دن قورولان دۆزنله‌مه تاواندان دۆشن ایشېقدا دۏغوم إوینه اۏخشایېردې. ساختا صورتده یارادېلان ساکیت‌لیک و راحات‌لېق شراییطی آدامې پېچېلتې ایله دانېشماغا، بارماق‌لارې‌نېن اوجوندا یئریمیه وادار إدیردی. وئستیبۆلده کئچمیش کرال‌لار کیمی اۆچ عؤمۆرلۆک پرئزیدئنتین یاغلې بۏیا ایله چکیلمیش پۏرترئتی و دۆزنله‌مه‌یه گؤرۆشه گلَن مشهور آدام‌لارېن فۏتۏشکیل‌لری نظره چارپېردې. اؤنده‌کی بؤیۆک سالۏنون لاییقلی بیر یئریندن دۆزنله‌مه‌نین ایندیکی ترکیبی‌نین منیم آد گۆنۆمده چکیلن ایری فۏتۏشکلی آسېلمېشدې. اؤزۆمۆ ساخلایا بیلمه‌ییب، فیکریمده اۏنو اۏتوز یاشېمدا چکیلن شکیل’له مۆقاییسه إتدیم و بیر داها أمین اۏلدوم کی، فۏتۏشکیلده حقیقتده اۏلدوغوندان داها چۏخ و داها پیس قۏجالېرسان. یوبیلئیده منی اؤپن کاتیبه خسته اۏلوب-اۏلماماغېم’لا ماراقلاندې. اینانماماسې اۆچۆن اۏنا حقیقتی دئمکدن خۏشبخت‌لیک دویدوم: «محبّتدن خسته‌یم». قادېن برکدن دئدی: «حئییف کی، منه اۏلان محبّتدن یۏخ!». من کۏمپلیمئنت’له جاواب وئردیم: «ناحاق یئره بئله أمین‌سینیز؟»
جینایت شؤعبه‌سی‌نین دۆزنله‌مه‌جی‌سی اؤز اۏتاغېندان چېخا-چېخا قېشقېردې کی، ایکی قېز مئییتی تاپېلېب، کیملیک‌لری مۆعيَّن‌لَشدیریلمه‌ییب. من قۏرخدوم: «نئچه یاشېندادېرلار؟». «گنج دیرلر، – جاواب وئردی. – گؤرۆنۆر، رئژیمین قاتیل‌لریندن، موزدلولارېندان قاچاراق، اۏرتا رایۏن‌لاردان گلن‌لر دیر». من راحاتجا نفس آلدېم. «حادیثه‌لر قان لکه‌سی کیمی یاواش-یاواش بؤیۆیۆب، بیزی ده باتېرېر»، – من دئدیم. دۆزنله‌ییجی اوزاقدان قېشقېردې:
-قاندا یۏخ، مائسترۏ، زیبیلین ایچینده باتېرېق.
بیر نئچه گۆن سۏنرا موندۏ کیتاب ماغازاسې‌نېن قارشې‌سېندا ألینده پیشیک اۆچۆن سبَد توتموش بیر قېز یئیینجه یانېمدان کئچنده لاپ پیس دوروما دۆشدۆم. منی تیترتمه توتدو. گۆن‌اۏرتانېن سَس-کۆیلۆ باسا-با‌سېندا آدام‌لارې دیرسه‌ڲیم’له ایته‌له‌یه-ایته‌له‌یه قېزېن دالېنجا قاچدېم. قېز چۏخ گؤزَل ایدی و منیم چتین‌لیک’له یاردېغېم اینسان سئلی‌نین آراسېندان راحاتجا سیویشیب کئچیرتدی. سۏن کی، اۏنو قاباقلایېب، صیفَتینه باخدېم. اۏ دایانمازدان، باغېش ایسته‌مَزدَن منی ألی’له کنارلاشدېردې. آختاردېغېم دَڲیلدی، آنجاق وۆقار‌لې قامتی منی إله سارسېتدې کی، سانکی، اۏ، دئلقادینا ایدی. باشا دۆشدۆم کی، اۏنو آیېق و پالتار‌لې دورومدا تانېیا بیلمه‌یه‌جه‌ڲَم، هئچ واخت گؤرمه‌دیڲی اۆچۆن اۏ دا منی تانېمایاجاق. اۏنو خاطېرلادان ماهنې‌لارا قولاق آسماماغا، اۏ ماهنې‌لارې اۏخوماماغا، یا‌دا سالماماغا چالېشېب، چېلقېن‌لېق ایچینده اۆچ گۆنه اۏن ایکی جۆت ماوی و چهرایی پاپېش هؤردۆم.
ایضطیراب‌لارېمېن عؤهده‌سیندن هئچ جۆر گله بیلمیردیم و آنلاماغا باشلادېم کی، محبّت قارشې‌سېندا بئله عاجیز و گۆجسۆزَم’سه، دئمک، قۏجایام. ایزدیحاملې تیجارت رایۏنوندا اوتوبوس چرخچی قېزې ووراندا بو، بیر داها بَلیرلَندی. اورژانش ماشېنې اۏنو یئنی‌جه آپارمېشدې، آنجاق فلاکت باره‌ده تزه قان گؤلمه‌چه‌سینه و چرخدن قالا‌ن مئتال یېغېنېنا گؤره مۆحاکیمه یۆرۆتمک اۏلاردې. أزیک چرخدن چۏخ، اۏنون چئشیدی، مۏدئلی و رنگی منی إتکیلندیردی. بو یالنېز دئلقادینایا باغېشلادېغېم چرخ اۏلا بیلَردی.
گؤرَن‌لر دئییردی کی، اوتوبوسون ووردوغو قېز گنج، هۆندۆر، آرېق، قېورېم‌ساچ اۏلوب. ایلک راستېما چېخان تاکسینی دَلی کیمی ساخلادېب، سارېمتېل حاصارا آلېنمېش، قوملوقدا ایتیب باتمېش حبس‌خانایا اۏخشایان شفقت خسته‌خاناسېنا سۆردۆردۆم. کلینیکه گیرمک اۆچۆن یارېم ساعات وورنوخدوم، داها بیر یارېم ساعاتې عطیر ساچان چیچک‌لَمیش مئیوه باغېندان چېخماغا صرف إتدیم، باغدا خسته قادېن دۆز گؤزۆمۆن ایچینه باخېب قېشقېردې:
-من – سن آختاردېغېن دَڲیلم.
آنجاق ایندی آنلادېم کی، بلدییه دلی‌خاناسې‌نېن خسته‌لری بورادا ساخلانېلېر. خیدمتچی‌نین منی اورژانس شؤعبه‌سینه آپارما‌سې اۆچۆن مۆدۆرلۆڲه ژورنالیست اۏلدوغومو دئدیم. قئیدییّات ژورنالېندا یازېلمېشدې: رۏزالبا ریۏس، اۏن آلتې یاشېندا، مشغولییتی بیلینمیر. دیاقنۏز: بئیین سیلکه‌لنمه‌سی. وضعيّتی: اۏرتا آغېر. ایجازه وئرمه‌یه‌جَک‌لرینی گۆمان إده‌رَک، شؤعبه مۆدۆرۆندن سۏروشدوم کی، خسته‌نی گؤره بیله‌رَم‌می، آنجاق خسته‌خانانېن نئجه برباد وضعيّتده اۏلدوغوندان یازاجاغېمې دۆشۆنۆب، منی سئوینجک آپاردېلار.
کاربۏل تورشوسونون اییی هۏپموش، خسته‌لرین یاتاق‌لاردا بۆزۆشدۆڲۆ ایری سالۏندان کئچدیک.
آختاردېغېمېز قېز ایچه‌ری‌لرده بیر بوجاقدا، دېغېراجاقلې دَمیر خَرَکده اوزانمېشدې. باشې بینت’له سارېنمېشدې، قانچېر اۏلموش آغرېلې صیفَتینی سئچمک اۏلموردو، سۏنوندا، آیاق‌لارېنې گؤرمه‌ڲیم یئترلی‌دی کی، اۏنون دئلقادینا اۏلمادېغېنې بیلیم. و یالنېز اۏ مقامدا قفیل دۆشۆندۆم: «اۏ اۏلسا ایدی، نئیله‌یه‌جَکدیم؟»
سَحَری‌سی گۆن هله گئجه‌نین ظۆلمتینی اۆستۆمدن چېرپمامېش قېزېن ایشله‌دیڲی کؤینک فابریکاسېنا، بیر دفعه رۏزا کابارکاسېن منه گؤرسَتدیڲی یئره یۏللاندېم و فابریکا صاحابېندان ایسته‌دیم کی، بیرلَشمیش میللت‌لر تشکیلاتې‌نېن قیطعه‌لرآراسې لاییحه‌سی اۆچۆن اؤرنَک کیمی تقدیم إتمک ایسته‌دیڲیمیز فیرمانې بیزه گؤرسَتسین. گؤنۆقالېن، بدبین لیوانلې ایش‌صاحاب دۆنیا بیرلیڲینه اؤرنَک اۏلماق اومودو ایله اؤز سلطنَتی‌نین قاپې‌سېنې هَوَس’له اۆزۆمه آچدې.
اۆچ یۆز قېز ایشېقلاندېرېلمېش بؤیۆک بینادا دینمَزجه دۆڲمه تیکیردی. بیزی گؤرَنده مکتبلی‌لر کیمی شاخ دوروب، مۆدۆر‌لری اۏنلارېن اؤلمَز دۆڲمه تیکمه صنعتینه بخش إتدیڲی تؤحفه‌لردن دانېشانا قَدَر گؤزلری‌نین اوجو ایله بیزی سۆزدۆلر. من قېز‌لارېن اۆزۆنه باخا-باخا اۏیاق، پالتار‌لې دئلقادینانې تانېیاجاغېمدان قۏرخوردوم. آنجاق منی اؤز حئیران‌لېغېندان هۆرکمۆش بیر قېز تانېدې:
-سئنیۏر، قزئتده محبّت مکتوب‌لارې یازان سیز‌سینیز؟
یاتان قادېنېن آداما بو جۆر سارسېدېجې إتکی گؤرسه‌ده بیله‌جه‌ڲینی تَصَوّۆرۆمه بئله گتیرمزدیم. هله‌لیک‌لَشمَزدَن، جهنَّمده‌کی باکیره قېز‌لاردان بیری‌نین من آختاردېغېم اۏلدوغونو آرتېق فیکیرلَشمَزدن فابریکادان قاچدېم. اۏرادان چېخاندا یاشامدا اۏلان-قالا‌ن ایسته‌ڲیم آغلاماق ایدی.
رۏزا کابارکاس آیېن سۏنوندا زنگ إدیب، اینانېلماز بیر ایضاحات وئردی: بانکیرین قتلیندن سۏنرا کارتاکسئنا دئ-ایندیازدا لاییقینجه ایستیراحَت إله‌یه بیلیب. دۏغال کی، اۏنا اینانمادېم، آنجاق بئله بیر اوغورا گؤره تبریک إتدیم و ایچیمده قاینایان سۏرغونو وئرمه‌میشدن اۏنون ایسته‌دیڲی قدر یالان دانېشماسېنا ایمکان یاراتدېم.
-بس اۏ؟
رۏزا کابارکاس بیر خئیلَک سوسدو. «اۏ بوردا دېر، – رۏزا، نهایت، دیللَندی، آنجاق سَسی توتولموشدو. – بیر آز گؤز‌له‌مک لازېم دېر». «نه قدر؟» «ایندی‌لیکده بیر شئی دئیه بیلمه‌رَم، سنی خبردار إده‌رم». جاوابدان یایېندېغېنې حیسّ إدیب، سؤزۆنۆ کَسدیم: «دایان، هئچ اۏلماسا، اۏندان بیر سۏراق وئر». «سۏراق-زاد یۏخدور، – دئییب، سؤزۆنۆ تاماملادې: – إحتیاطلې اۏل، اؤزۆنه، أن أساسې دا اۏنا زیان وورا بیلَر‌سن». إیهاملې دانېشېغا قولاق آسماق حالېندا دَڲیلدیم. یالواردېم کی، حقیقته یاخېنلاشماغاسا ایمکان وئرسین. «أصلینه قالا‌ندا، – من سوسماق بیلمیردیم، – بیز جینایت یۏلداشې‌یېق». اۏ، سؤزۆندن بیر آددېم دا گئری چکیلمه‌دی. «سوس، – رۏزا دئدی، – قېز قایداسېندا دېر و اۏنو چاغېرماغېمې گؤزله‌ییر، آنجاق ایندی هئچ نه إتمک لازېم دَڲیل، بوندان دا آرتېق مندن هئچ نه إشیتمه‌یه‌جَکسن. ایندی‌لیک!».
نه إده‌جه‌ڲیمی بیلمَزدن تئلئفۏنون دسته‌ڲی ألیمده قورویوب قالدېم، چۆنکی رۏزا کابارکاسې کیفایت قدر یاخشې تانېدېغېمدان باشا دۆشۆردۆم: خۏشلوق’لا اۏندان هئچ نه آلا بیلمه‌یه‌جه‌ڲَم. گۆن‌اۏرتادان سۏنرا عاغلېمدان چۏخ، تصادۆفه گۆوه‌نه‌رَک، ساکیتجه اۏنون إوی‌نین یان-یؤوره‌سینده فېرلاندېم، آنجاق قاپې یئنه باغلې ایدی و ثانیتار خیدمتی طرفیندن مؤهۆر‌لَنمیشدی. فیکیرلَشدیم کی، رۏزا کابارکاس منه باشقا یئردن، اۏلا بیلسین، حتتا باشقا شَهَردن زنگ إدیب و تک إله بو فیکیر اۆره‌ڲیمی اؤزگۆنلۆک’له دۏلدوردو. آنجاق ساعات آلتېدا هئچ گؤزله‌مه‌دیڲیم حالدا تئلئفۏندا إکۏ کیمی عئینَن منیم سؤز‌لریم سَسلندی:
-باخ ایندی – هه.
آخشام ساعات اۏندا اوچونا-اوچونا، آغلاماماقدان اؤترۆ دۏداق‌لارېمې چئڲنه‌یه-چئڲنه‌یه کانفئت، حالوا و بیر قوطو ایسویچره شۏکۏلاتې گؤتۆرۆب، یاتاغا سَپه‌له‌مک اۆچۆن بیر سبَد آلېشېب-یانان قېزېل‌گۆل’له اۏرایا گئتدیم. قاپې آرا‌لې ایدی، ایشېق کئچمیشدی، برامسېن اسکریپکا و فۏرتئپیانۏ اۆچۆن بیر نؤمره‌لی سۏناتاسې رادیۏدان یان-یؤوره‌یه سۆزۆلۆردۆ. دئلقادینا یاتاقدا اۏ قدر گؤزَل ایدی، اؤزۆنه اۏ قدر بنزه‌میردی کی، اۏنو زۏر’لا تانېدېم.
اۏ بؤیۆمۆشدۆ: مسأله بۏیدا دَڲیل، حیسّ إدیله‌جَک درَجه‌ده یئتکین‌لَشمیشدی، یاشېندان ایکی-اۆچ یاش بؤیۆک گؤرۆنۆردۆ و ایندی پالتار بئله اۏنون أعضا‌لارېنې گیزله‌ده بیلمَزدی. دیک آلماجېق سۆمۆک‌لری، جۏشقون دَنیزین ساحیلینده گۆندن یانمېش دری‌سی، ظریف دۏداق‌لارې، قېسا قېورېم ساچ‌لارې اۏنون گؤرکَمینه آپۏلۏن عظمتی وئریردی. دؤش‌لری إله ایری‌لَنمیشدی کی، آرتېق اۏوجوما سېغمېردې، اۏمباسې یومرولانمېشدې، بَدَنی ایسه مؤحکَم و هارمۏنیک اۏلموشدو. طبیعَتین گۆجۆ منی حئیران إتدی، آنجاق ساختا بَزَک-دۆزک منی سارسېتدې: تاخما کیرپیک‌لر، گۆمۆشۆ لاک چکیلمیش آیاق و أل دېرناق‌لارې، محبّته هئچ بیر دَخلی اۏلمایان اوجوز عطیر. اۆستۆنده‌کی زینت أشیا‌لارې منی تامامی’یله اؤزۆمدن چېخارتدې: زۆمرۆد سالخېملې قېزېل سېرقالار، دۏغال میرواری‌دن بۏیون‌باغې، بریلیانت‌لارې برق ووران قېزېل قۏلباق و بۆتۆن بارماق‌لارېنا تاخېلمېش قیمَتلی قاش‌لارې اۏلان اۆزۆک‌لر. ناخېشلې، مونجوقلو گئجه کؤینه‌ڲی، أطلس چکه‌لک‌لری اۏتورقانېن اۆستۆنه قۏیولموشدو. حیرصیمدن پارتلادېم:
-لَچَر! – من چېغېردېم.
چۆنکی شئیطان قولاغېما دَهشَتلی فرضیيّه‌لر پېچېلدایېردې. اۏلای، چۏخ گۆمان، بئله باش وئرمیشدی: قتل گئجه‌سی قېزې چاغېرماق اۆچۆن یَقین رۏزا کابارکاسېن نه واختې، نه هَوَسی اۏلموشدو و پۏلیس یئتکین‌لیڲه چاتمامېش قېزې اۏتاقدا تک، آلیبی اۏلمازدان تاپمېشدې. بئله دوروم‌لاردا رۏزا کابارکاسېن تایې-برابری یۏخدو: اۏ، قېزېن باکیره‌لیڲینی هانسې’سا بیر یئرلی قارنې‌یۏغونا ساتمېشدې کی، اۏنو بو جینایَتدن لکه‌سیز چېخارتسېن. ألبتّه، قال‌ماقال سنگییه‌نه قدر ایلک نؤوبه‌ده بیر مۆدّت ایتمک لازېمدې. نه گؤزَل! اۆچلۆکده بال آیې، ایکی‌سی یاتاقدا، رۏزا کابارکاس ایسه گؤزَلجه إیواندا جزا‌سېز‌لېغېن لَذَّتینی آلېر.
حیرصیمدن ألیمه کئچَنی نئجه گلدی دووارا چېرپماغا باشلادېم: گئجه لامپاسېنې، رادیۏقبول‌إدیجینی، هاواسۏیودانې، گۆزگۆنۆ، بارداغې، ایستیکان‌لارې. من بونلارې دایانمازدان، دَهشَتلی گۆرۆلتۆ قۏپاراراق، آنجاق تلسمَزدن و عاغېل’لا إدیردیم، بو دا قانېمېن آراسېنا گیردی. قېز إله ایلک گۆرۆلتۆدن یئریندن توللاندې، آنجاق منه باخمادې، آرخا‌سې منه طرف یوماق کیمی یومرولانېب، گۆرۆلتۆ کسیله‌نه قدر دیکسینه-دیکسینه إله‌جه اوزانېلې قالدې. حَیَطده‌کی تۏیوق‌لار، تئزدن اۏیانمېش ایت‌لر داها بئتَر های-کۆی سالمېشدېلار. غضبدن جۏشدوغوم واخت بئینیمه بیر فیکیر ده گلدی – إوی یاندېرماق، آنجاق بو زامان رۏزا کابارکاس تمکینینی پۏزمازدان گئجه کؤینه‌ڲینده قاپې‌نېن آغزېندا پئیدا اۏلدو. اۏ هئچ نه دئمه‌دی. وور-توت باخېش‌لارې ایله دَڲَن زیانې قیمَت‌لَندیردی و قېزېن قۏرخودان باشېنې أل‌لری آراسېنا آلېب ایلبیز کیمی قېورېلسا دا، ساغ-سلامت اۏلدوغونو گؤزۆ’یله گؤردۆ.
-ایلاهی! – رۏزا کابارکاس برکدن دئدی. – بئله بیر سئوگی اۆچۆن نه‌لردن کئچمَزدیم!
اۏ، منی آلتدان یوخارې جانې‌یانان‌لېق’لا سۆزۆب، حؤکم’له: «گئتدیک» – دئدی. اۏنون آرخاسېنا دۆشۆب إوه گئتدیم، رۏزا دینمزجه منه بیر ایستیکان سو وئردی، قارشې‌سېندا اۏتورماغا یئر گؤرسَتدی و إعتیرافېمې دینله‌مه‌ڲه حاضېرلاشدې. «یاخشې، – اۏ دئدی، – اؤزۆنۆ بؤیۆک کیمی آپار، دئ گؤرۆم، سنه نه اۏلوب؟»
حقیقت بیلدیڲیم هر شئیی اۏنا دانېشدېم. رۏزا کابارکاس هئچ نه‌یه تعجّۆب‌لنمَزدن دینمَزجه قولاق آسدې و إله‌بیل، سۏن کی، باشا دۆشدۆ. «بو، مؤعجۆزه دیر، – اۏ دیللَندی. – من هر زامان دئمیشَم: قېسقانج‌لېق حقیقتدن چۏخ بیلیر». و رۏزا کابارکاس هئچ نه‌یی گیزلَتمَزدن هر شئیی اۏلدوغو کیمی دانېشدې. دۏغرودان دا، بو گئجه‌کی قارېشېق‌لېقدا اۏتاقدا یاتان قېزې بۆتۆنلۆک’له یاددان چېخاردېب. مۆشتری‌لردن بیری، اۆسته‌لیک، اؤله‌نین وکیلی هامېنې یۏلا گتیریب، هر شئیی دۆزۆب-قۏشوب و قال‌ماقال یاتانا قدر رۏزا کابارکاسې کارتاکسئنا دئ-ایندیازداکې هۏتئلده دینجَلمه‌ڲه چاغېرېب. «اینان، – رۏزا کابارکاس دئدی، – بۆتۆن بو چاغېن ایچینده هر دقیقه سنی و قېزې دۆشۆنمۆشَم. سېراغاگۆن گلَن کیمی ایلک اؤنجه سنه زنگ ووردوم، آنجاق هئچ کیم یانېـلامادې. قېز ایسه هَمَن گلدی، آنجاق إله دَهشَتلی گؤرکَمده ایدی، اۏنو سَندَن اؤترۆ چیمیزدیردیم، گئییندیردیم، گؤزَل‌لیک سالۏنونا گؤندَ‌ریب، تاپشېردېم کی، کرالیچه کیمی بزه‌سینلر. سن ده گؤردۆن: اۏ، أعلاء ایدی. گؤزل پالتارلار؟ بو پالتار‌لارې أن کاسېب قوشجوغازلارېما مۆشتری ایله رقص إتمه‌ڲه گئدنده وئریرَم. داش-قاش؟ منیم دیر. دیققت’له باخماق یئترلی دیر کی، باشا دۆشه‌سن: بریلیانت دئدیڲین شۆشه دیر، قېزېل ساندېغېن ایسه عادی دَمیر دیر. اۏ دېر کی، گیجَلمه، – اۏ، سؤزۆنۆ قورتاردې: – گئت، اۏیات اۏنو، باغېش ایسته و سۏنوندا، گره‌کن ایشی گؤر. سیز باشقا‌لارېندان داها آرتېق خۏشبخت اۏلماغا لاییق‌سینیز». من چۏخ چالېشدېم، اۏنا اینانام، آنجاق محبّت آغلې اۆسته‌لَدی. «فاحیشه‌لر!.. – حیرص باشېما ووردو. – هامېنېز مېندار فاحیشه‌لرسینیز! داها نه سنی، نه سَنین فاحیشه‌لرینی، أن چۏخ دا اۏنو گؤرمَک بئله ایسته‌میرم». رۏزا کابارکاسېن هئچ تۆکۆ ده ترپنمه‌دی.
-آللاه آمانېندا، – مرحمَت’له دئدی و گرچک یاشاما قایېتدې. – اۏتاقدا تؤرَتدیک‌لری‌نین حئسابېنې ایسه سنه گؤندَره‌جم.
رۏمانېن باشقا بؤلۆم‌لرینی اۏخوماق اۆچۆن آشاغېداکې سئچه‌نَک‌لره تۏخانېن!
بیرینجی بؤلۆم ایکینجی بؤلۆم اۆچۆنجۆ بؤلۆم دؤردۆنجۆ بؤلۆم بئشینجی بؤلۆم آلتېنجې بؤلۆم
بَنزَرگه‌لر / Bənzərgələr
آنا کارنینا / لئو تۏلستۏی (بیرینجی بؤلۆم)
علی و نینۏ / قوربان سعید (بیرینجی بؤلۆم)
آغ گئجه‌لر / فئۏدۏر داستایئوسکی (بیرینجی بؤلۆم)
آذربایجان، رۏمان و رۏمانتیزم / آیهان میانالې…
اؤلۆلر إویندن آنېلار / فئۏدۏر داستایئوسکی (بیرینجی بؤلۆم)
قادېن جۏرابلارې / جلیل جاوانشیر (بیرینجی بؤلۆم)
قارانلېق بوتیکلرین خیابانې/ پاتریک مۏدیانۏ (بیرینجی بؤلۆم)
