یئنی قاپې Yeni Qapı یئنی قاپې، یئنی باخېش دېر تۆرک دۆنیاسېنا
گلیمسیز اؤگئی یازار / آیهان میانالې (حیکایه)
(آلتې پرده‌لیک ساغالمایان یارانېن سېزېلتې‌سې)
یۏل‌لارېن جېزېق‌سېز بوجاغېندان گۆنَشه باخاراق، گرنه‌شیب آیاغا قالخدې.
دۆنَنکی آغېر هینکه‌دن دورماغا چالېشېب، ساعات‌لارېن بارېش دقیقه‌سینه باش أڲدی.
دۆنیا دئدیڲی کیمی اۏنون’لا یۏلداش‌لېق إتمه‌میشدی. هانسې یۏلا آیاق باسدېغېندا، اۏ یولون بۆتۆن گؤرۆنتۆلری، یۏلاغا چئوریلیب هر گؤزه گؤرۆنَن اۏلایې، بۆتۆن وارلېغېنا قارشېت گؤرۆردۆ.
یئنی‌دن باشلامالې’یدې، هر شئیی باشقا بیچیمده دۆزنله‌ییب، بو یئنی‌لیڲه، دۆننکی زنگدن بری، اؤزۆنده یئترلی گۆج، یاشاما شسلی‌جه سلام وئرمه‌ڲه تاپا بیلمیشدی.
سۏن اۏلایدان بو گۆنه کیمی، کیمسه’یله ایلگی قورمازدان، یالقېز‌لېغېنداکې اؤزگۆرلۆڲۆنۆ یاشایېردې. بو یالقېزلېقدا، کیمسه‌یه نه إتدیڲینی، نه إده‌جه‌ڲینی و نئجه اۏلاجاغې‌نېن ایضاح إتمَزلیڲینی دادېرسانېردې.
پنجره‌نین قېراغېندا دوروب، اینسان‌لارېن قاینارجا گئدیش‌لرینی ایزله‌یه‌رَک، ایچینده‌کی وارلانتې‌لارېنا دۆشۆنۆب، یاواشجا گۆلۆمسه‌دی.
پار-پالتارې بو نئچه آیدا، چېرېم-چېرېم باتېق ایدی. آختارېب اۏنلارېن ایچیندن إشیڲه چېخما‌لې بیر پالتار تاپدې. آغ بیر کؤینک، قارا شالوار و اۏنلارا یاراشان بئش ایل ایره‌لی تبریزین بازارېندان آلدېغې گؤن باشماغې أڲنینه-آیاغېنا گئییب، گۆزگۆ قاباغېنا کئچدی.
بو نئچه آیدا، (گۆزگۆنۆن اؤته‌سی: اؤزۆ إشیتمه‌سین دئیه یاواشجا دئییرَم؛ آی دئدیکجه اۏنا ایچیمد‌ن گۆلدۆم. نه‌دن کی، اۆچۆنجۆ ایلین یالقېزسادېغې گؤن‌لرینی کئچیرتمکده’یدی یازېق ننه‌سی اؤلمۆش یازار!) مین ایلین یاشلا‌نماسېنې یاشایان اینسان کیمی، ساچ‌لارېنداکې آغ-آپپاق دن‌لره باخېب، آجې‌جـاسېنا گۆلۆمسۆندۆ.
***
ألینی اوزادېب، أل‌لرینی ایکی ألی‌نین ایچینده توتوب، اۏنلارې اوتانا-اوتانا، اؤنجه درین نفس’له اییله‌ییب، سۏنرا اۏنلارې اؤپوب، گؤزلرینه دیم-دیک باخاراق، اۆره‌ڲینده‌کی یووا سالمېش نیسگیللی سؤز‌لرینی، دیلی‌نین اوچوشوندا سَرگیله‌دی.
اوتانېب گؤزلرینی یئنی‌دن باغلایېب، سؤز‌لرینی آردې-آردېجا دئییمسه‌دی.
نه اۏلاجاغېنا دۆشۆنمه‌ڲـَن یارالې سئودالې، بونجا ایل‌لرین اۆزۆنتۆلرینی، بیر رۏمان کیمی، حزین سَسی’یله سؤیله‌ییردی.
کافه‌نین بۆتۆن دووارلارې سوسقونلوغا هۏپموش کیمی، سانکې آجی گرچَک‌لرین باغرېندا، قان آغلایېردې.
اۏ أل‌لرینی ألیندن آیېرېب، بونلارا چاشقېنېب، گۆزلری کاساسېندان چېخان کیمی، اۆزۆنه ماتېر-ماتېر باخېردې. اۏ ایسه گؤزلرینی یوموب، سؤزلری‌نین آردېنې دئمه‌ڲه، جسارت تاپمېشدې، بو ایسه سؤز‌لرین آغېرلېغېندا، سئودالې اینسانېن گرچَک‌لرینه، آنادان یئنی دۏغولموش کؤرپه کیمی آغلایېردې.
ایل‌لرین اوزونو ایکی حَسرَتلی، ایکی سئودالې اۆرَک، بیلمه‌یه‌رَک بو آیرې‌لېغېن دوستاغېندا یاشامېشدېلار.
گۆنَش یۏرولوب، یئرینی آی ایله دَڲیشمه‌ڲه دۆشۆنۆب، هاوا قارامتېللاشدې. یۏل‌لارېن باغرېنې سۏن بیر قاران‌لېق یۏلاقدا، کسیلی گؤرَن کیمسه‌لر، شهرین بو سئویمتیل تئاترېنې تۏپلوجا ایزله‌مکده’یدیلر. اۏنلار ایسه، کیمسه‌نی حیسّ‌إتمَز دورومون بوزلاغېنې یاشلانېردېلار!
***
ساعات 12:45 دقیقه‌نی گؤرسه‌دیر. اینسان‌لارېن بورولغانېندا، شهرین بیچیملی قورال‌لارې‌نېن چیرکین‌لیڲینی حیسّ‌إتمَک اۏلوردو. یۏل‌لارېن یاشلې گئجه‌سیندن بری، گۆنَش ایشېغېندان، قوپ-قورو اینسان‌لارېن یئیین-یئیین نم-هارا گئتمه‌لری، اینسانې اؤزۆندن آزدېران کیمی، اۏنلارېن بو گئت-ها-گئت یاشلانماق‌لارېنا چکیمسه‌ییردی. دئمه‌میش سؤزلری، بۏغازېنداکې یارېمچېق یارا‌لارېنې اینجیدیردی. ألینی جیبینه سالېب تئلئفۏنونو چېخارتدې. هر زامانکې کیمی، یئنه تئلئفۏن سؤنۆک ایدی. اؤزۆنۆ قېنایاراق، دیل اوجو، ایچینده‌کی اونوتقان اؤزۆنۆ دانلاماغا باشلادې. هر اؤزل زامانېنا بنزَر دوروم‌لارې کیمی، گئجه‌نی یوخویا دالېب، تئلئفۏنو شارژا تاخمامېشدې. قاباغېنا چېخان، یئیینجه گئدن بیر نئچه کیمسه‌دن زنگ إتمک اۆچۆن تئلئفۏن دیله‌دی. اۏنلار دا، هر دیلنچی‌یـه قارشې إتدیک‌لری کیمی، اۏنون ألینی یالېن سارسېتدېلار. بیر آیاقدان دۆشمۆش قارېیا راست گلیب اۏندان تئلئفۏنونو زنگ إتمک اۆچۆن دیله‌دی. قارې أسیرگه‌مه‌دی. ألینده‌کی مئیوه دۏلوسو نایلۏن تۏرباسېنې یئره قۏیوب، ساغ جیبیندن بالاجا أسکیمسه‌ین تئلئفۏنونو چېخاردېب اۏنا وئردی. تئلئفۏنو آلېب، باشلادې نؤمره‌نی توتماغا، اۏف یاااا…. ایل‌لرین زنگ إتمه‌دیڲی نؤمره‌نی یادېرسامېشدې. اؤز تئلئفۏنو دا سؤنۆک اۏلان یئرده، هانسې نؤمره‌یه زنگ إده بیلَردی کی!؟
تئلئفۏنو قارېیا قایتارېب، اۆزۆنه آجې گۆلۆمسَنیر، سۏنراسې باشېنې ایکی ألی‌نین آراسېندا توتوب درین بیر آه چَکه‌رَک، ساچ‌لارېنې چنگه‌لَدی.
***
گئجه‌نین تن اۏرتاسېندا، یوخودان آیېلېر. اۆزۆنۆ-گؤزۆنۆ سۏیوق تر باسېب، أل-آیاغې تیر-تیر أسیردی. آخسایاراق دۏندوروجویا یاخېنلاشېب، سو ایچمک ایسته‌ییر. چَلیک‌سیز دۆنیا، گؤزۆنده بیردن-بیره قارالېب، سۏنراسې آخسایېر!
شۆشه‌نی باشېنا چکیب، یاتاغا گئری دؤنۆر. بیر داها یاتا بیلمیر.
یاتاقدا اۏیانا-بویانا وورنوخور، یوخوسونو، گئجه‌سینی ترک إتمیش قاران‌قوش کیمی، آغا بَنزَر بیر بئزین، چۆرۆمۆش باغرېنا سارېیېب، گؤزۆنۆن قاباغېندا سَرگی‌لَییر. ایچینده‌کی یاشانان یارالې اۏلای‌لارا دۆشۆنۆر. کئچمیش گۆن‌لری‌نین آجې‌سېنې، ایل‌لرین کئچیرتدیڲی قېسېلمېش نیسگیل‌لرینی، أن باشدا دا، باغرېندا اوچوق وورموش آرزې‌لارېنې دۆشۆنۆب، گؤز‌لری یوخویا دالېر.
***
اۆتۆلۆ پالتار‌لارې أڲنینده، یاراشېقلې دوروشوغو، نومودلو گؤرۆنتۆسۆ، آغ-سارې اوچوشلو ساچ‌لارې، کافه‌نین بوجاغېنداکې ماسا‌دا، اۏنو هامېدان کۆبار گؤرسه‌دیر.
قۏلونداکې مکّه‌دن بؤیۆک دده‌سی‌نین گتیردیڲی سئیکۏ 5 ساعاتې، گؤزلری‌نین تورشونو قېرچاقلایېر. دؤنه-دؤنه اۏنا باخېب، گؤزله‌دیڲی‌نین گئجیکمه‌سینی سئزیر. اۆچۆنجۆ قهوه‌نین آجې‌لېغې، داماغې‌نېن آجې‌لېغېنا قارېشېر. اۏ، هر زامانکې کیمی گؤرۆشۆ اۏنودوب، اۏلاناقلې بیر وارلانتېنې، گۆنجَللَشدیریر. تئلئفۏنو سؤنۆک تۏنونو داشېیان کیمسه، ایچینده‌کی آجېمتېل اۏلای‌لارېن تئاترېندا، باغلې بیر رۏلون آغېز بۆزمه‌سینی اۏینایېر. هاوا ساعات 5:35 دقیقه‌نین آخشام چاغېنې قوتلاماغا باشلامېشدې. بو ترسه هنگامه‌نین آسېلقان‌لېغېندا، شهرین بئلی بۆکۆلۆب، دیرَک‌لری‌نېن جانېنا، قاراسۏی قارقالارېن نَریلتی‌سی، درین بیر اۆشۆتمه سالېر. تیر-تیر أسینیر و سۏنوندا آیاق اۆسته اؤلن‌لر، دیرَک‌لرین پونجوندان قېسېر قالان‌لار اۏلور…
***
یئنی قزئت’له آنلاشېب ایشه باشلامېشدې. هر جۆما آخشامې، کؤشه یازېسې‌نېن مۆشتری‌سی، اؤزۆنه اؤزل سایېلېردې.
هفته‌نین سۏن گؤن‌لرینی، اۏخوجو‌لارا شیرینسه‌دیب، ماراقلاندېران یازارا چؤنمۆشدۆ. تبریزین سۆمۆک‌قېران قېشې‌نېن شاختاسېندا، شهناز دؤردیۏلونون دۏداق‌لارې قاچېشاردې و هفته‌لرین سۏنونو، اۏنون یازې‌لارې’یلا، سئویملی إدَردی. اۏخوجو‌لاردان گلَن یۏروم‌لار، اۏنون وارلېغېنا نه‌دن اۏلان کیمی، یاشانتې‌سېنا یئنی بیر بۏیاق قاتمېشدې.
بونلارا باخمازدان، گؤز‌لری یۏلدا ایدی. آرتېق “اۏنون” کئچمیش آدرئسینه، باشقا بیر عائله، یئرلَشمیشدی. نه گئتدیڲی یئردن خبر وئرَن بیر کیمسه وار ایدی، نه ده تئلئفۏنو یارېمچېق-یانېت‌سېز بیر زنگ، یالقېزلېق چاغېنا قۏناقلایېردې.
شاختانېن بیر گۆنَش‌سیز چاغېندا، قۏنشو‌لارېن پېچېلتې‌سې‌نېن اوچوشوندا، آمبولانس یارالې یازارې آپارماغا گلمیشدی.
16.01.1399
04.04.2020
ساعات03:25 / یئل گۆنۆ / تئهران / آیهان میانالې
- هرکس دؤنهجک کؤلگهسینه / موصطافا شیخپور (شعر)
- اوشاقلار اۆچۆن دؤزۆم حاققېندا ماراقلې حیکایه
- من آداملارې گؤزلریندن تانېیېرام / گۆلآی طاهیرلی (شعر)
- چئشیدلی دیللری اؤرگنمک، اۏنلارېن دۆزگۆن دؤنگۆسۆ و چئوریمه سؤرهجی / آیهان میانالې (مقاله)
- یازارلار و اینتیحار – إرنئست هئمینگوئی / آیهان میانالې
- آدامې هَنگیندن تانېماق اۏلمور / فیلیپ راث (حیکایه)
- قبیرقازان / ماکسیم قۏرکی (حیکایه)
- اوچان هۏلَند / میخاییل بولقاکۏو (حیکایه)
- سۏنونجو دَرس / آلفۏنس دۏدئ (حیکایه)
- قاطارداکې آدام / کامال عبدالله (حیکایه)
Podcast: Play in new window | Download
بَنزَرگه‌لر / Bənzərgələr
اۏ هله دیری دیر! / آیهان میانالې (حیکایه)
سئویم رۏمانېندان بیر پارچا (2) / آیهان میانالې
سئویم رۏمانېندان بیر پارچا / آیهان میانالې
دیل و اۏنون ایچینده‌کی دیب‌سیز دۆنیا / آیهان میانالې
آزادلېغېن دوروشوغو / آیهان میانالې (کؤشه یازې)
یازارلار و اینتیحار - إرنئست هئمینگوئی / آیهان میانالې
اۏیاندېقجا چۏخالېرېق، چۏخالدېقجا اوجالېرېق! / آیهان میانالې
یارالې بوراخېلمېش اینسانلار / آیهان میانالې (کؤشه یازې)
ایکیدیللیلیک و اۏنون'لا ایلگیلی قۏنولار / آیهان…
Bu qələm özünü üslubuy’la hər cümləsi bədii imgələr yaradan bir hikayə və ya qısa bir tamaşa dır. Mətnin ağırlığı “Qoy görüm sonunda nə olu!” kimi qaşıma ədəbiyyat dəyil. Yorumlu ədəbiyyat dır. Düşündürücü dir. Neçə dəfə oxumalı bir hikayə dir. Qərrənquluq diyarında canın bahasına çalışmasından vaz keçməyən aydın bir yazarın hikayəsi. Əlbəttə belə bir aydın o qaranlıqda sürünməkdə olan insanların bütün acı hıyatlarını və davranışlarını görüb oxucuya çatdırmaq istəyir. Bu isə qaranlığın dəmir duvarında bir deşik atmaq cəsarəti dir. Bu cəsarətdə yaralanıb ambulans ilə götürülmək də var. Belə yazarlara, belə qəhrəmanlara eçq olsun!