کؤچۆرۆب اویقونلاشدېران‌لار: آیهان میانالې، علیرضا فرشی
گؤڲَرچین اؤپۆشمه‌سی / اۏرخان گۆل‌علی‌یئو (حیکایه)
اوشاق‌لېغېمېن بیر دؤنَمینده تَخمینَن 2000-نجی ایل‌لرین أوّل‌لرینده کۆچه‌میزده گؤڲرچین ساخلاماق دَبه دۆشمۆشدۆ. یاشېدتای‌لارېمېن چۏخوسو بو دَبه قۏشولموشدو. دَبین هارادان یایېلدېغې نئجه دَبه میندیڲی ایندی ده منه اؤرتۆکلۆ دیر. بیز‌ده – قارداشېم’لا من آنا-آتامېن زهله‌سینی تؤکه‌رَک اۏنلارې گؤڲرچین ساخلاماغېمېزا راضې سالدېق. گؤڲرچین‌لری ساخلاماق اۆچۆن تاختا‌لار تۏپلادېق، قوش دامې تیکدیک، ایچینده قوش‌لار اۆچۆن خانالار دۆزَلتدیک. رایۏنوموزون مشهور قوشبازې صادېق دایېدان 4 دَنه گؤڲرچین آلدېق. صادېق دایې‌نېن سؤز‌لرینه گؤره، اۏنلار تزه بالا‌لاردان اۏلان یئنی جۆتلَشمیش قوش‌لار ایدی. جۆت‌لری یان‌لارېندا اۏلدوغو اۆچۆن یئنی إولرینه تئز اؤرگه‌شه‌جکدیلر. بیز همین قوش‌لارې آلېب إویمیزه گتیردیک. اۏنلارېن اوچوب اؤنجه‌کی إولرینه گئتمه‌مه‌سی اۆچۆن شاه‌پری‌لرینی (قاناد‌لارې‌نېن أن اوزون له‌لک‌لری) باغلادېق. قوش‌لارېن تئزلیک’له بیزیم حَیَطه، تیکدیڲیمیز داما اؤرگشمه‌سی اۆچۆن ألیمیزدن گله‌نی إدیردیک. بیر مۆدّت – تخمینین بیر آی سۏنرا اۏنلارېن قاناد‌لارېنې آچدېق. اۏنلارېن ایلک دفعه إویمیزین دامېنا اوچوب اۏردان حَیَطیمیزه، یووالارېنا قایېتماغې بیز‌ده سئوینج حیسّ‌لری یارادېردې.
سۏنرا‌لار قوش‌لارېن سایېنې آرتېردېق. هامې‌سېنا گؤرۆنۆش فرقلی‌لیک‌لرینه، اؤزل‌لیک‌لرینه گؤره آد قۏیموشدوق. تئز-تئز اۏنلارې اوچوردوب اوچوش‌لارېنا باخېر، گؤڲده نه قدر قالماق‌لارېنې حئسابلایېردېق. واختېمېزېن چۏخوسونو اۏنلارا صرف إدیردیک. آنا-آتامېز ایسه دۏغال کی، بوندان ناراضې ایدی.
بیر دفعه تایې اۏلمایان دیشی قوشو جۆتلَشدیرمک اۆچۆن إرکک گؤڲرچین آلماغا گئتمیشدیم. گؤڲرچین ساتانا منه نئجه قوش لازېم اۏلدوغونو سؤیله‌دیم. اۏ، منه بۏشدا اۏلان بیر إرکک گؤڲرچینین اۏلدوغونو اۏنو ایسه باشقا بیر قوش’لا جۆتلَشدیرمک ایسته‌دیڲینی دئدی و ساتماقدان ایمتیناع إتدی. بو قوشو آلماق اۆچۆن من اۏنو صؤحبَته توتماغا، قېلېغېنا گیرمه‌ڲه باشلادېم. اۏ، گؤڲرچینی گؤرسَتمک اۆچۆن منی حَیَط‌لرینه دعوت إتدی. آلچاق تۏیوق هینی‌نین دامې اۆستۆنده أن بوجاقدا یاناشې دایانمېش سانکی أکیز اۏلان ککیللی، بۏینو قېرمېزې قوش‌لارې گؤرسه‌دیب دئدی.
– باخ اۏنلارې گؤرۆر‌سن إله بیل عئینی قوش دېر‌لار. نه عجب‌سه ایندی یاناشې دایانېبلار. من اۏنون بیر تایېنې نئجه ساتېم؟! بیر آیا یاخېن دېر اۏنلارې عئینی خانایا سالېب جۆتلَشدیرمه‌ڲه چالېشېرام آما اۏنلار هئچ جۆره جۆتلَشمیرلر کی، جۆتلَشمیرلر.
– زۏر’لا سئوگی اۏلماز. نه اۏلسون، بیر-بیرینه چۏخ اۏخشایېرلار. اۏنلار کی، بونو باشا دۆشمۆرلر. یَقین بیر-بیرینی سئومیرلر.
گؤڲرچین چۏخ خۏشوما گلدی. بو منیم إوده‌کی دیشی ککیللی گؤڲرچینیمه ده اویقون گلیردی. اۏنا گؤره ده قیمَتی ایکی دفعه قالدېردېم کی، اۏنو راضې سالېم. اۏنسوز دا جۆتلَشمیرلر – دئییب راضېلاشدې. اۏ قوشو توتماق اۆچۆن دن گؤتۆرمه‌ڲه تۏیوق هینینه گیردی. إله بو آندا دامېن اۆستۆنده یاناشې دایانمېش همین قوش‌لار اؤپۆشمه‌ڲه باشلادېلار. گؤڲرچین‌لرین اؤپۆشمه‌ڲی گؤزَل اۏلور. بیری دیمدیڲینی اۏ بیری‌نین آغزېنا سالېب باش‌لارېنې آشاغې-یوخارې حرکت إتدیریرلر. اۏغلان هیندن چېخانا قدر اۏنلار بیر-بیریندن آیرېلدېلار. إرکک گؤڲرچین مغرور-مغرور باشېنې یوخارې قالدېردې. اۏ خۏشبخت گؤرۆنۆردۆ. اۏغلان دَنی یئره تؤکن کیمی إوین و تۏیوق هینین دامېندا اۏلان بۆتۆن قوش‌لار بیر-بیرینه قارېشېب دَنین اۆستۆنه جوموشدولار. باش‌لارې دن یئمه‌ڲه قارېشمېش قوش‌لارېن ایچیندن اۏغلان ککیللی إرکک قوشو آسان‌لېق’لا توتدو. من اۏنلارېن جۆتلَشمک‌لرینی دئییب-دئمه‌مک آراسېندا تَرَدّۆد کئچیردیم. آما گؤڲرچینی ألیمه آلاندا اۏنون گؤزَل‌لیڲیندن کئچه بیلمه‌دیم. دئیه‌سن اۏغلان دا قطعیَّت‌سیز‌لیڲیمی حیسّ إله‌دی.
– هه نه اۏلدو بَڲنمه‌دین؟
– یۏخ چۏخ بَڲندیم آلېرام.
اۏنون پولونو وئریب گؤڲرچینی إوه گتیردیم. اۏنون بالا وئرمه‌ڲه‌نه قدر بیزه اؤرگشمه‌یه‌جه‌ڲینی، تئز-تئز اوچوب اؤنجه‌کی صاحابېنا گئتمک’له منی بئزدیره‌جه‌ڲینی بیلدیڲیمدن اۏنون قاناد‌لارې‌نېن قېسا له‌لک‌لرینی بیر مئتردن یوخارې قالخا بیلمه‌یه‌جه‌ڲی سويّه‌ده کَسدیم. حَیَطه باشقا قوش‌لارېن یانېنا بوراخدېم. اۏ یئره دۆشمک ایسته‌مه‌یه‌رَک وار قۆوّه‌سی ایله قاناد‌لارېنې شاپپېلداتدې. لاکین ایختییارسېز یئره دۆشدۆ. گۆجسۆزله‌میش قاناد‌لارې اۏنو جاذیبه قۆوّه‌سیندن اوزاقلاشدېرا بیلمه‌دی. من قوش‌لارا دن تؤکدۆم اۏ دَنه ده گلمه‌دی. إله هئی توللانېر قاناد‌لارېنې بیر-بیرینه چېرپېر، تزه‌دن یئره دۆشۆردۆ. باشقا قوش‌لارا قۏشولمور، پریشان حالدا هارا گلدی باش آلېب گئدیردی. تئزلیک’له اۏنون یئنی مکانا آلېشاجاغېنې دۆشۆندۆم. اۏنو جۆتلَشدیرمک ایسته‌دیڲیم قوش’لا عئینی خانایا سالېب دَمیر هؤرگۆ ایله خانانېن آغزېنې باغلادېم. عادَتَن جۆتلَشدیرمک اۆچۆن بیر خانایا سالېنمېش قوش‌لار ایلک اؤنجه ساواشېر بیر-بیرینی دیدیر سۏنرا ایسه جۆتلَشیرلر. أساس جانفیشان‌لېغې ایسه إرکک قوش إدیر. لاکین بونلاردا فرقلی اۏلدو، اۏنلارېن هره‌سی بیر بوجاغا قېسېلېب ساکیت دایاندېلار. اۏنلارې خانادا قۏیوب ایشیمین دالېنجا گئتدیم. آمان‌سېز زامانېن هر شئیی اونوتدوراجاغېنې دۆشۆندۆم. لاکین قایېداندا اۏنلارې نئجه ترک إتمیشدیم’سه إله‌جه ده دایانمېشدېلار. آرتېق پئشمان اۏلموشدوم. نؤوبَتی گۆنده بیرینجی گۆن کیمی داوام إله‌دی. دیشی قوشون دا ایضطیراب چکدیڲی فیکری آرتېق منه راحات‌لېق وئرمیردی. گؤره‌سن بیر آنېن ایچینده یۏخ اۏلان سئوگیلی‌سی حاققېندا نه دۆشۆنۆردۆ؟ اۏنو آختارېردې‌مې؟ بو سوال‌لار منه دینج‌لیک وئرمیردی. یَقین منیم آلېب گتیردیڲیم إرکک قوشا دا دینج‌لیک وئرمه‌ین إله بو سوال‌لار ایدی. آخشاما یاخېن گؤڲرچینی گؤتۆرۆب همین آدرئسه یۏللاندېم. إوین یانېندا دایانېب دامېن اۆستۆنه باخدېم اۏنون تایې اۏرا‌دا ایدی. دیمدیڲی ایله له‌لک‌لرینی یئر به یئر إدیردی. قوشو إوین دامېنا طرف تۏلازلادېم. اۏ دامېن اۏرتاسېنا دۆشۆب بیر مۆدّت چاشقېن-چاشقېن یان-یؤوره‌سینه باخدې. سۏنرا یئرییه‌رَک اؤز سئوگیلی‌سی‌نین یانېنا گئتدی. قورولدایا-قورولدایا بیر نئچه دفعه فېرلاندې. اۏنلار اؤپۆشمه‌ڲه باشلادېلار. ویجدانېمېن راحاتلادېغېنې حیسّ إتدیم. قارداشېما ایسه گؤڲرچینی پیشیڲین آپاردېغېنې سؤیله‌دیم.
بَنزَرگه‌لر / Bənzərgələr
سارې گؤڲرچینلر / آیخان آیواز (حیکایه)
اؤزگۆر گؤڲرچینلر / ساناز احمداۏغلو (قېسا حیکایه)
اؤزگۆر گؤڲرچینلر / ساناز احمداۏغلو (قېسا حیکایه)
گلسَن کسَر یاغېشلار / اۏرخان باهادېرسۏی (شعر)
ایکی یاشلې کؤرپهنین آجې حیکایهسی / واریث یۏلچویئو…- حیکایهلر
وای ..... وای / زامان پاشازاده (حیکایه)
قۏرخو / سحر خیاوی (حیکایه)
جزا / سئوینج إلسئور (حیکایه)
