قۏنشو / آیناز بزرگان (حیکایه)
ایلک گؤردۆڲۆمده آپارتمانېمېزېن قاباغېندا، یاشېل‌لېغېن یان-یؤوره‌سینده‌کی داشدان چکیلمیش سکیده اۏتورموشدو؛ شیرین گۆلۆشۆ، درین باخېش‌لارې، بیرآز کدرلی اۏلسا بئله، گؤزلری یاشېل‌لېغېن رنگینده’یدی؛ اۏرتا بۏیو و بیر-بیری‌نین اۆستۆنه قۏیدوغو أل‌لری‌نین اۆستۆنده قهوه رنگینده نارین خال‌لار وار ایدی. نه قدر زامان اۆزۆنه قېرېش سالسا، ساچ‌لارېنې آغارتسا، اۏ اۆزۆنۆنه دۆشن زامان اؤرتۆسۆنۆ بیر یانا چکه بیلدیڲینده، اؤرتۆڲۆن آلتېندا، گؤزل بیر سارېشېن قېزېن یاشادېغېنې گؤره بیلردین.
ایکیندی چاغ‌لارېندا، اۏغلوم إوده دارېخاندا آپارتمانېن قاباغېنداکې یاشېل‌لېغا چېخاردېق، یان-یؤوره‌ده‌کی خانېم‌لار دا گلیب اۏرا یېغېلېب، دانېشېب دردلَشردیلر؛ اۏ ایسه خانېم‌لارا چۏخ قارېشمازدې، اۆرک خسته‌لیڲی وار ایدی، آخشام اۆستۆنده، چېخېب إشیکده یالېن یئرییَردی، چۏخ گۆن‌لر گؤرَردیم قارشېداکې خییاباندا تک‌باشېنا یاواش-یاواش یئریییر، سۏنرا آغېردان نفس چکه-چکه گلیب هر زامانکې اۏتوردوغو یئرده دینجه‌لیب، یئنه آستا-آستا دوروب دۏلاناردې؛ یاشېل‌لېغېن بیر بوجاغېندا چیمن‌لرین سئیرک اۏلدوغوندان تۏرپاق‌لار اۆزه چېخمېشدې. اۏغلومون نایلۏندان بیر بئلی وار ایدی، هرگۆن اۏنو اؤزۆ’یله گتیریب دۆشَردی تۏرپاق‌لارېن جانېنا، تۏرپاق‌لارې قازېب بالاجا بیرچۏلا دۆزَلدَردی؛ تۏپراق’لا اۏیناماق إله باشېن قاتاردې کی إوه گئدنده آغلایا-آغلایا اۏردان آیېرېب آپاراردېم. اۏ گۆن آتالار گۆنۆ اۏلدوغوندان خانېم‌لارېن سؤزلری کیشی‌لره گؤره ایدی؛هره بیر سؤز دئییردی، منسه دینمزدن ساده‌جه دانېشېلان سؤزلره قولاق آسېردېم کی بیردن بیری‌نین سسی منی اؤزۆمه گتیردی؛
-قېزېم بو دۆنیادا بیر خانېما اؤز أریندن عزیز و یاخېن بیری اۏلابیلرمی؟
باشېمې قۏوزادېم گؤردۆم خانېم زمانی اۏ مئهریبان گؤزلری’یله منه باخېر، گۆلۆمسه‌یه‌رَک اۏنا یاخېنلاشدېم، نازیک اۆره‌ڲه یاتان سسی وار ایدی، دانېشاندا بعضی کلمه‌لری اؤزۆنه اؤزل شکیلده اوزالداردې؛ دئدی:
-گؤرۆسن هر زامان بوردا اۏتورسام بو قادېن‌لار أرلرین پیسله‌ییرلر، نه‌قدر ده دانېشېب دیله توتسام کی أرلریزی سئوین باغرېزا باسېب محبت إله‌یین، سؤزۆمه قولاق آسان اۏلمور، فیکیر وئرمیشم ایچ‌لرینده سندن سۏنرا هامې أریندن پیسله‌ییر، بیر باخ ماجال دا وئرمیرلر بیری‌نین سؤزۆ قورتولا، هامېسې بیرلیکده وېر-وېر دئییرلر، سن نییه سؤزلرینه قارېشمېسان، أریندن هئچ دانېشمېرسان؟
-من… من، خانېم زمانی أریمی سئویرم، چۏخ یاخشې کیشیدی، نه‌یین پیسله‌ییم؟ هئچ اینصاف دَڲیل!!
منیم بو سؤزۆمه یاشېل گؤزلری پارېلدادې، گۆلۆمسۆنۆب باخدې گؤزلریمه؛
-بۏیلوسان؟
بو سؤزۆنه چۏخ شاشېردېم، دۆزدۆ اۏ گۆن‌لر ایکینجی اوشاغېما ایکی آی‌لېق بۏیلویدوم آما اۏردا هئچ کیمین بوندان خبری یۏخ ایدی؛
-بۏیلویام، آما هاردان بیلدیز؟!
-گؤزلریندن!!
گۆله‌رَک، خانېم‌لارېن ایچینده سوسَنین اوجالمېش سسینه درینلَشدی.
-آنالار گۆنۆ منه نَمه‌نه آلېب کی من اۏنا ایندی نه آلام. منیم هانسې عزیزلیڲیمی إله‌ییب؛ هر آرزېمې اۆره‌ڲیمده قۏیوب، اؤله‌رَم آما أریمه هئچ زاد آلمارام…
خانېم‌لارېن سسی بیر-بیرینه قارېشدې، هره بیر سؤز بیر نظر وئریردی؛ بیری سوسَنی گۆناهکار توتوب، بیری أرینی، بیری سوسَنی قېنایېب نصیحت وئریردی، بیریسی ایسه سوسَنین أرینی قېنایېب سوسَنه اۆرک وئریردی؛ خانېم زمانی دوروب آستا-آستا یۏلا دۆشۆب إولرینه سارې گئتدی، بیرآز سۏنرا گلدیڲینده ألینده بیر نایلۏن وار ایدی، سوسَنین یانېنا گلیب، دئدی:
-قېزېم بو هدیه‌نی گؤرۆرسن بونو من سنه… أریوین آدې نمنه‌دی؟
-جاواد.
-بونو من سنه جاواد آغانېن طرفیندن وئریرم، آما سن ده، بوگۆن گئدیب اۏنا هدیه آلاجاقسان؛ جاواد آغا گلنده گۆلر اۆزۆنن سارېلېب اؤپۆب هدیه‌نی وئره‌جکسن.
هدیه‌نی اوزالتدې سوسَنه سارې، سوسَن بیرآز مېزېلدایېب هدیه‌نی آلېب، شاشېرمېش گؤزلر’له ألینده‌کی نایلۏنا گؤز تیکدی. خانېم‌لار توتوب سوسَنین هدیه‌سینی ألیندن آلېب آچدېلار. گؤزل، گؤز قاماشدېران بیر دۏنلوق ایدی، سوسَنین گؤزۆ پارچایا ساتاشاندا، داها بیرشئی دئمه‌دی. إله بیر هدیه اۏنون یانان اۏدونا سرین سو سَپدی…
اۏ گۆن تئلفۏندا باجېمېن خسته‌لیک خبرینی آلدېغېمدان اۆره‌ڲیم دۏلوب داشېردې. اۏغلومونان یاشام یۏلداشېم إوده یاتمېشدېلار؛ ساعات دؤرده یاخېن، یایېن جېزلاما ایستی‌لرینده إوده اۏتورانمادېم. إوین دووارلارې اۆستۆمه گلیردی، اۆره‌ڲیم إله یانېردې کی، اؤزۆمۆ نئجه إشیڲه آتدېغېمې هئچ بیلمه‌ییب، باش گؤتۆرۆب گئتدیم؛ یئریییب دۆشۆنمک، اوزاقلاشماق ایسته‌ییردیم، هئچ بیلمه‌دیم نه‌قدر یئریدیم، نه‌قدر یۏل گئتدیم، آنجاق بیردن اؤزۆمۆ خانېم زمانی‌نین قارشې‌سېندا گؤردۆم! منی چاغېرېردې، باخدېم هر زامانکې گۆلر اۆزۆینَن، مئهریبان گؤزلرینَن منه باخېردې، بیرآن اؤزۆم ده بیلمَزدن قۏل‌لارېمې خانېم زمانی‌نین بۏینونا آتېب قوجاقلادېم، آغلادېم… آغلادېم…. إله بیر زامان‌لار اۏلور اینسان یالنېز بیر قوجاق آختارېر، ساده‌جه بیر قوجاق اۏلسون قوجاقلایېب ایچیوی بۏشالتاسان، بیر سؤز کیمسه‌یه دئمزدن دۏیونجا آغلایاسان، نه سندن آغلاماغې‌نېن نه‌دَنین سۏروشسونلار نه‌سن اۏنلارا جاواب وئرمک زۏروندا قالاسان؛ اۏنون قوجاغې اۏ قوجاق‌لاردان ایدی، اۏ منه نه بیر سؤز دئدی نه بیر سؤز سۏروشدو، ساده‌جه من اۏنون ایستی قوجاغېندا دۏیونجا آغلایېب سۏنرا بیرلیکده یئریدیک، نه‌قدر یئریدیک بیلمیرم، بیر زامان گؤردۆم خانېم زمانی گیلین آپارتمان‌لارې‌نېن قاباغېنا یئتیشمیشیک، آیرېلماق ایسته‌ینده مندن أل چکمه‌دی، دئدی گـَرَک إویمه گله‌سن، گلمه‌سن کۆسه‌رم؛ بیر داها اۆزۆوه باخمارام. خانېم زمانی‌نین یاشایېشېندان اۏ قدر بیلیردیم کی اۆچ اۏغلو وار، اۏغلان‌لارې‌نېن اۆچۆ ده تبریزین آدلېم دۏکتۏرلارېنداندېلار، آما اؤزۆ تک-یالقېز بو آپارتماندا قالېر، سؤزۆن یئره سالانمادېم، گئتدېک إوینه، إوی آپارتمانېن ایکینجی قاتېندا، سئکسن مئتیرلیک بالاجا إو ایدی؛ إوین پنجره‌لری اۏتوردوغوموز یاشېل‌لېغا آچېلېردې، إوین ایچینه گیردیڲیمیزده شاشېب قالدېم، إو دۏلو ایدی وَر-وَساییلینَن، اۏ قدر وَساییل وار ایدی کی إوده اۏیان-بویانا گئتمک چتین اۏلوردو، وساییل‌لرین چۏخو عتیقه ایدی. خانېم زمانی‌نین یاشادېغې یئر بیر إو یۏخ، سانکې قدیمی وساییل‌لردن دۆزلمیش بیرموزه’یدی، دئدیم:
-خانېم زمانی بیر بئله عتیقه، أسکی قاب-قاشېق، هئچ تبریزین موزه‌لرینده ده بیر یئرده گؤرمه‌میشم، بونلار نه‌قدر گؤزل اۏلسالار، ساخلاماسې تمیزله‌مه‌سی بیر إله چتین بیر ایش اۏلمالېدې، نئینیسَن بیر بئله‌نی ساخلامېسان!.
دئدی:
-بو إوه گلنده وساییلیمین یارېدان چۏخونو وئردیم گئتدی، گتیردیک‌لریم بونلاردې، بونلاردان دا کئچنمه‌دیم هامېسېندان خاطیره‌م واردې.
دوروب گئتدی مطبخه؛
-قېزېم بۏیلوسان هر سئری إوده بیرشئی پیشیرَنده سن یادېما دۆشۆرسن، نئجه گتیرمک دردیندن اۆره‌ڲیمده قالېر، نه یاخشې قیسمت اۏلدو بیزه گلدین.
دوروب گئتدیم مطبخین قاپېسې‌نېن یانېنا:
-خانېم زمانی اوشاق‌لارېنې نه‌جۆر بؤیۆدۆب، تربیت وئرمیسن، کی اۆچۆ ده اۏ جۆر لَیاقتلی اوشاق‌لار اۏلوبلار؟!، تعریف‌لری هامې‌نېن دیلینده‌دی.
مطبخدن باخدې منه، ألی’یله دووارداکې قابا توتولموش عکس‌لری گؤرسَتدی؛گؤزلری کدَرلندی، اۏ هرزامان گؤزلری‌نین ایچینده‌کی گیزله‌نن کدر إشیڲه چېخېب باخدې منیم اۆزۆمه؛
-اۏ دووارداکې شکیل‌لره باخ، اۏ شکیل‌لرین بیری کیچیک اۏغلوم، بیری ده أریمدی.
باخدېم، دوواردا ایکی شکیل وار ایدی، بیری جاوان ییرمی‌سککیز-اۏتوز یاش‌لارېندا، اوجا بۏی، أڲنینده أرتئشی یونیفۏرمو، باشېندا بؤرکۆ وار ایدی، باشېن دیک توتوب گۆلۆمسه‌ییردی؛ اۏ بیریسی أللی‌بئش یاش‌لارېندا هئیکَللی،کۏت شالوارلې یاراشېقلې بیر کیشی ایدی.
-کیچیک اۏغلوم خلبان ایدی، أریم’له اۏغلومو گؤزلریمین قاباغېندا ماشېن باسدې، خییابانېن بو تایېندا دورموشدوم، بیر آندا هرشئییم ألیمدن آلېندې، اۏنلار’لا بیرگه، منیم اۆره‌ڲیم ده گئتدی؛ اۏ زاماندان اۆره‌ڲیم خسته‌لَندی، یارېم اینسان اۏلدوم…
گؤزلری دۏلدو، یاش‌لارې گؤزۆندن سۆزۆب، أنگی‌نین باتېق یئریندن یئره دامجېلادې.
-بیلیرسن قېزېم بو دۆنیادا بیر اینسانېن خۏشبخت‌لیڲی نئجه اؤلچۆلر؟! اۏنون نه‌قَدَر بیرینی سئودیڲیندن، اۆرَک سئودیڲی قدر خۏشبخت دیر، سئویلدیڲی قَدَر یۏخ!! هر اۆرَک سئوه بیلمَز، سئومک اۆره‌ڲین بئجه‌ریسیدی… منسه اۏ قَدَر سئودیم، اۏ قدر سئودیم کی…
یانېنا گئدیب، اۏ مئهریبان قادېن’لا باش-باشا قوجاقلاشېب آغلاشدېق، آنلادېم بو دۆنیادا هامې‌نېن اۆره‌ڲی یالقېزدې، هامېمېز یالقېز اۏلدوغوموزدان بیر دینج، سۏرومسوز قوجاق آختارېرېق، آما نئجه ده یالانچې بیر فیلیم ایچینده بیر-بیریمیزه رۏل اۏیناماقدایېق؛خانېم زمانی’یله آغلاشېب سۏنرا بیر-بیریمیزین گؤزلریمیزدن آخان یاش‌لارې سیلدیک، بیر-بیریمیزه باخېب گۆلدۆک، گتیریب سۆفره‌نی آچدېق، خانېم زمانی جۆر به جۆر یئمک‌لر گتیریب دۆزدۆ سۆفره‌یه، بیرلیکده یئییب-ایچیب هریاندان دانېشدېق، اۏ منه اوشاق‌لېق چاغ‌لارېندان، عائله‌لری‌نین بیردَنه عزیز قېزې اۏلماغېندان، آتاسېندان، إولریندن، تبریزین قدیم چاغ‌لارېندان دانېشدې، منسه اۏنون دئدیک‌لرینی بیر شیرین رؤیا کیمی بئینیمده جانلاندېرېب خیال‌لارا دالدېم، گاه اۏنلارېن حَیَطی‌نین اۏرتاسېندان کئچن چایدا أل اۆزۆمۆ یویوب، گاه اۏروجلوق آیېندا چایېن ایکی تایېندا کیشیلی-قادېنلې آچېلان آیرې-آیرې سۆفره‌لرین باشېندا اۏتوروب ایفطار إله‌دیم…
اۏ گۆندن بری خانېم زمانی’نن من، یاشېمېزېن فرقینه باخمایاراق، ایکی جان یۏلداشې، ایکی آنا-بالا کیمی اۏلدوق، ایکیندی چاغ‌لارې بیر گلیب اۏتوروب بیر إولریمیزه گئدردیک ، بیر گۆلۆب، بیر آغلاردېق، گۆن‌لریمیزی بیر-بیریمیز’له بؤلۆب گؤزَل‌لَشدیرَردیک؛ بۏیلولوق چاغ‌لارېمېن سۏن آی‌لارېنې آغېر کئچیرتدیڲیمدن دۏلایې، آتام إوینه گئتمک زۏروندا قالدېم، باشېم اؤزۆمه اۏغلوما قارېشدې، ایکینجی اۏغلوم دۆنیایا گؤز آچاندا إویمیزه قایېتدېم؛ بیر-ایکی هفته سۏنرا بیر گۆن قاپېمېز دؤڲۆلدۆ، اۏغلوم مندن قاباق قاپېنې آچېب دایادې دووارا؛
-آنا لئیلا خانېمدې.
دئییب قاچدې اۏتاغا.
لئیلا خانېم آشاغې قۏنشوموز ایدی، اوشاق قوجاغېمدا سسله‌دیم،
-لئیلا خانېم بویور ایچه‌رییه.
باشېنې اوزالتدې کی:
-کؤرپه‌نی چېخارت إشیڲه.
-ایسته‌مَز، گل إوه، آجېغېم گلیر بوجۆر دب‌لردن.
لئیلا خانېم آستا-آستا گلدی، اؤپۆش گؤرۆشدن سۏنرا، اۏتوردو مۏبلون اۆستۆنده.
-بۏندان قاباق نئچه سئری گلیب قاپېزې دؤڲمۆشم آچان اۏلمویوب، دای إشیتدیم اۏشاغېن اۏلوب، دئدیم بیر نئچه گۆن گؤزله‌ییم آیاغا دوراسان، سۏنراسې هم گؤرۆشۆوه گله‌رم، هم ده منده اۏلان أمانتینی سنه وئره‌رم.
دئدیم:
-نه أمانتی سنده وارېمدې!!
دئدی:
-بیر ایکی سئری سنی خانېم زمانی’نن گؤرمۆشم بیله‌سین هاردان تانېیېسان؟!
-هاردان تانېیاجاغام، یان آپارتماندا اۏتورور، إشیکده گؤرۆب یۏلداش اۏلموشام، آما چۏخداندې بیله‌سیندن خبریم یۏخدو، بو سۏن آی‌لاردا، باشېم إله اؤزۆمه قارېشدې کی گئدیب بیله‌سیندن خبر آلا بیلمه‌دیم، نئچه سئری ده اؤزۆنه، إولرینه زنگ آچدېم هئچ بیرینه جاواب وئرن اۏلمادې، سنین بیله‌سیندن خبرین واردې؟
-یۏخ هاوالار سۏیوب، تبریزین شاختالارېندا ایتی ووراسان یوواسېندان چېخماز، منیم هاردان خبریم اۏلاجاق!.
بیربالېش گؤتۆرۆب قۏیدوم آیاق‌لارېمېن اۆستۆنه، اوشاغې قېچېما سالېب، باشلادېم ترپتمه‌ڲه، بؤیۆک اۏغلومو سسله‌دیم گلسین لئیلا خانېما قوللوق إله‌سین، لئیلا خانېم آجېقلاندې:
-هر شئی میز اۆسته واردې نه‌مَنه گؤڲلۆم ایسته‌سه گؤتۆره‌رم، اوشاغېنان ایشین اۏلماسېن؛ بیلیرسن بیر آی بوندان قاباق سیزین قاپېز دؤڲۆلۆردۆ، قاپېنې آچان کیمسه ده یۏخ ایدی، نه‌قدر دؤزدۆم کی قاپېنې دؤڲن چېخا گئده، گؤردۆم یۏخ چېخېب گئدن هئیینده دَڲیل، دؤزَنمه‌دیم چېخدېم گؤرَم قاپېنې کیم دؤڲۆر، گؤردۆم خانېم زمانی، شاشېب قالدېم یازېغېن رنگی ساپ-سارې اۏلموشدو، نَفَسی چېخمېردې، دئدیم خانېم زمانی بو نه حالدې؟! قاچدېم ألیندن یاپېشېب گتیردیم قاپېمېزا، نئینه‌دیم گلمه‌دی ایچه‌رییه اۏتوردو قاپې قاباغېندا، گئتدیم سودان-شَربَتدن گتیردیم آزجانا ایچدی، بیرآز نَفَسی یئرینه گلدی، دئدیم خانېم زمانی، سنین بوردا نه ایشین وار؟! بیزیم آپارتمانېن آسانسۏرو یۏخدو سن بو اۆره‌ڲیوی’نن نییه بیر بئله پیلله چېخېبسان، ألینده بیر آغزې باغلې بسته وار ایدی، دئدی:
-بونو گتیرمیشدیم قېزېما وئرَم، دئدیم باشېما بیر ایش گلر، گلیب بیله‌سین گؤره بیلمه‌رَم، قاپې‌لارېنې دؤڲدۆم آچان اۏلمادې!
دئدیم:
-هن إله‌بیل إوده یۏخدو، وئر منه گلنده وئره‌رَم، سن بیر ده بورا بو اۆره‌ڲیوی’نن گلمه، ألینده‌کی بسته‌نی وئردی منه، تاپشېردې سنه یئتیرم، سۏنرا چېخېب گئتدی.
بیر یئکه نایلۏن یئردن گؤتۆرۆب قۏیدو ماسانېن اۆستۆنه دئدی:
-بونون ایچنده‌دی.
سۏنرا باخدې اۆزۆمه؛
-خانېم زمانینی من چۏخدان تانېیارام ساکیت، دینمَز خانېمدې، چۏخ اۏننان-بوننان گل-گئت إله‌مَز بوردا گؤرَنده چۏخ شاشېردېم، هئچ بیلیردین تبریزین بیل‌یوردوندا اینگیلیس دیلی‌نین اوستادې’یدې؟
-دۏغروسو هئچ بیلمیردیم، بیزیم آرامېزداکې ایلگیده، نه من اۏندان بیر شئی سۏروشاردېم نه اۏ مندن، سئوسه’یدی بیر شئیی اؤزۆ دئیرَدی، سئومه‌سه’یدی دئمَزدی؛ من یاشایېشېندان هئچ بیر شئی سۏروشمازدېم.
-هن خانېم زمانی منیم دایېم‌گیلینَن بیر محله‌ده اۏلاردېلار، هر شئیینی بیلیرَم، خانېم زمانی تبریزین بؤیۆک عائله‌لری‌نین بیریندن ایدی، آتاسې فرش تاجیری ایدی، إولری‌نین بیردَنه قېزې اۏلدوغوندان دۏلایې، چۏخ عزیز ایمیش، آتاسې درس-دانیشگاه اۏخوتدورموش، سۏنرا اؤز دۏستونون اۏغلو، اۏنا وورولموش، اۏ دا آتاسې’یلا تبریزین فرش بازارېندا اۏلارمېش، بو اۏغلانېن سئومه‌سی اۏ زامان‌لار هامې‌نېن دیلینده داستان اۏلموشدو، اۏغلان سئوداسېنې نئچه ایل‌لر اۆره‌ڲینده هامېدان گیزلین ساخلېیېب هئچ کیمه بیلدیرمه‌میشدی، دئمه قۏرخورموش قېزېن ساوادې چۏخ اۏلدوغونا گؤره بونو قبول إله‌مه‌یه، سۏنرا قېزېن إلچی‌لرینی گؤرنده دؤزَنمه‌میش، قېزې ایسته‌مه‌ڲه گئتمیشلر، قېزېن آتاسې دئمیش کی من قېزېمې إله بیری‌سینه وئره‌رَم کی اؤزۆ ده ایسته‌یه، قېزېم اؤزۆ سئچمه‌لی دیر؛ سن دئمه بو قېز دا ایل‌لر بۏیو بو اۏغلانېن عئشقیندن سارالېب سۏلورموش، ایکیسی هرشئیدن خبرسیز اوزاقدان عاشېق اۏلوب بیر-بیرینی سئومیشدیلر، قېز دا کی آللاهېندان قبول إتمیش، بو دۆنیادا نه‌قَدَر سئون‌لر بیر-بیرینه چاتماسالار بونلاردا بئله اۏلمایېب، هامې حَسرت ایله بونلارا، یاشایېش‌لارېنا باخارمېش، دؤرد دَنه دال‌بادال اۏغلان‌لارې اۏلموش، اۏنلار دا بیری-بیریندن لیاقَتلی اۏلموشدولار؛ آما یازېغېن آخېرې پیس گتیرمیش، أری’یله اۏغلو تصادۆف إله‌یَندن سۏنرا، داها خانېم زمانی بیر تۆرلۆ بو یاشاما قایېتمادې، اۆرَک خسته‌لیڲی گتیریب، اۏغلان‌لارې هامېسې دۏکتۏر اۏلسالار بئله آنالارې‌نېن اۆره‌ڲینی درمان إله‌یَنمه‌دیلر، خانېم زمانی أری’نن اۏغلونون تصادۆفۆندن سۏنرا اؤز إولرینده قالانمایېب، نه‌قَدَر ایکی‌مین مئتیرلیک إوی گئنیش اۏلسا دا بیرتۆرلۆ اۏرا سېغا بیلمه‌دی، بؤیۆک اۏغلو ایسته‌دی کی گلیب آتا إولرینده یاشایا، خانېم زمانی قبول إله‌مه‌ییب دئدی کی “سن راضې اۏلسان دا، من راضې دَڲیلم گلینیمین اۆره‌ڲینده بیر ذره مندن اینجیک اۏلسون”، خانېم زمانی گیلین إولرینده بیر ایشله‌ین‌لری وار ایدی إودن چېخاندا وار یۏخونو اۏنا باغېشلایېب، یالنېز بیر ماشېنې قالمېشدې، اۏنو دا سۏنرا اۏ قادېنېن اۏغلونا وئردی، إودن بیر دفعه‌لیک چېخېب گلیب بورانې اؤز أمَکلی‌لیک حوقوقوینان کیرایه إله‌ییب، إله اؤز پولوینان دا یاشایېر…
لئیلا خانېم، خانېم زمانی‌دن، اۏغلان‌لارېندان، گلینیندن، هامېدان منه دانېشدې، چېخېب گئدنده، کیچیک اۏغلوم قېچېمدا یوخلامېشدې، بؤیۆک اۏغلوم تۏرپاق داشېیان ماشېنېنې سۆره-سۆره، إوده اۏیان-بویانا گئدیردی منسه ساده‌جه گؤزلریم، فیکریم خانېم زمانی‌نین یۏللادېغې بسته‌ده قالمېشدې…
کیچیک اۏغلوم یوخودان دورماسېن دئیه یاواشجانا آیاق‌لارېمېن اۆستۆندن یئره سالدېم، دوردوم آیاغا، کئییمیش آیاق‌لارېمې یئره باساندا سانکې مین‌لرجه ایڲنه‌نی بیر آندا آیاق‌لارېمېن آلتېنا باتېرېردېن، آخسایا-آخسایا ماسایا سارې گئدیب بسته‌نی گؤتۆرۆب یئره قۏیدوم، اؤزۆم ده قېچ‌لارېمې اوزالدېب بلکه کئیی گئتسین دئیه باشلادېم ترپتمه‌ڲه، اۏغلوم بسته‌نی گؤرجک گلیب یانېمدا اۏتوردو، بسته‌نی نایلۏندان چېخاردېب سلیقه’یله باغلانمېش کاغاذېنې سایمازدان بیرلیکده جېرېب آچدېق، بیر بؤیۆک قوطو آیازا چېخدې، قوطونو آچدېم، ایچینده بیر سئری هر چئشیددن اۏلان اوشاق پالتارې، بونو یئنی دۏغولموش اوشاغېم اۆچۆن پای وئرمیشدی، اۏغلوم سئوینجک پالتارلارې قوطودان گؤتۆرۆب یئره تؤکدۆ، باشلادې اۏیناماغا، بیر آیرې باغلانمېش بسته‌نی آچدېم، اۏ دا بیرآز بؤیۆک کؤینک’له شالوار، بؤیۆک اۏغلوم اۆچۆن ایدی، بسته‌نین اۏیان بویانېنا باخدېم بۆکۆلمۆش بیر بالا بسته کاغاذلارېن ایچینده گؤزۆمه دڲدی، گؤتۆرۆب آچدېم، بیر آچار بیر ده کاغاذدا یازېلېب بۆکۆلمۆش بیر آدرئس وار ایدی، نه کاغاذدان نه آچاردان هئچ بیر شئی آنلایا بیلمه‌دیم، بیر دفعه ده هر شئیی تؤکۆب داغېتدېم، آما آرالارېندا آیرې بیر شئی گؤزۆمه دڲمه‌دی، دوروب هر شئیی یېغېشدېردېم، آدرئس’له آچارې هئچ کیمین ألی دَڲمه‌سین دئیه دۏلاب‌لارېن بیرنده، اوشاق‌لېغېمدان قالان بیر بالا صاندېغېم وار ایدی، اۏنون ایچینه قۏیوب قېفېللادېم، ایچیم بیر-بیرینه قارېشمېشدې، باشېم گیجلله‌نیب اۆره‌ڲیم قالخېردې، بو آچار بو کاغاذ نه اۏلا بیلردی؟! خانېم زمانی بونو منه نییه یۏللامېشدې؟! چۏخ دۆشۆندۆم هر جۆر فیکیر زئینیمه گلدی، آما سۏنوندا بو سۏنوجا چاتدېم کی، سحرباشې بیله‌سینه زنگ إله‌ییب، شانس گتیریب تئلفۏنا جاواب وئرسه، بو آچارې نه‌اۆچۆن منه یۏللادېغېنې سۏروشوب بیلم…
ایکی گۆن سۏنرا اۏغلومون دۏکتۏر واختې اۏلدوغوندان دۏکتۏرا آپارمالې’یدېم، یاشام یۏلداشېم زنگ ووردو کی إوه آز قالېرام یئتیشم، دۆشۆن آشاغېیا بیرلیکده گئدَک؛ من اوشاق‌لارې حاضېرلایېب آشاغېیا دۆشدۆک، آپارتمانېن یانېندا بیر توت آغاجې وار ایدی گئدیب آلتېندا دوروب خییاباندا گئدیب-گلن ماشېن‌لارا گؤز تیکدیک، هَلَم یئتیشمه‌میشدی، بو ایکی گۆن نه‌قَدَر خانېم زمانی گیله زنگ وورموشدوم نه إو تئلفۏنونا نه ده جیب تئلفۏنونا جاواب وئرن اۏلمامېشدې؛ أڲیلیب اۏردان خانېم زمانی‌نین پنجره‌لرینه سارې باخدېم، چېراق‌لارې‌نېن هامېسې یانېردې، سئویندیم صاباح گئدیب بیله‌سینی گؤرمه‌لی’یدیم، یۏللادېغې بسته‌یه گؤره دانېشمالې’یدېم، باخدېم خییابانېن اۆست یانېنا، بیر کیشی ألینده ایکی مژمئیی بیزه یاخېنلاشېب یانېمېزدان کئچیب گئتدی، بؤیۆک اۏغلوم آغاجېن یانېندا دوروب کیشییه باخېردې؛ کیشی إله‌بیل تله‌سیردی، یانېمېزدان یئیین کئچدی، سۏنرا گئده-گئده دؤنۆب اۏغلوما باخېب منه سارې قایېتدې، گلدی ألینده‌کی مژمئیینی منه سارې اوزالدېب دئدی:
-خانېم بویورون هم اوشاق‌لارا هم ده اؤزۆزه گؤتۆرۆن.
باخدېم، مژمئیی‌لرین بیرینده خورما’یلا گیرده‌کان، بیرینده بالاجا-بالاجا بسته‌لرده دۆزۆلمۆش زَنجَفیل (تَره‌هی) حالواسې وار ایدی.
-باغېشلایېن نه اۆچۆن دیر.
گؤزلری کَدَرلندی:
-هئچ آنام بو یانداکې آپارتماندا اۏتوراردې، ایکی آی ایدی خسته‌لیڲی بَتَرلشمیشدی بوگۆن سحر خسته‌خانادا بیر دفعه‌لیک بو دۆنیایا گؤزۆنۆ یومدو.
بئله ساندېم کی ایچیمده بیر شئی قېرېلېب دۆشدۆ، اۆره‌ڲیم دؤڲۆنمه‌ڲه باشلایېب جانېما اۆشۆتمه گیردی، بدنیمین تۆک‌لری بیز-بیز دوردو؛ کیشی اوزاقلاشدې، قوجاغېمدا اۏغلوم، ألیمده خورما، گؤزلریم’سه کیشی‌نین هر آددېمې‌نېن دالېسې’یجا یۏل چکمه‌ڲه باشلادې…
بَنزَرگه‌لر / Bənzərgələr
قار دنهلری / آیناز بزرگان (حیکایه)
یانېت‌سېز سۏرغولار / فائضه بزرگان (حیکایه)
ناغېللارداکې اؤزلَم / فائضه بزرگان (حیکایه)
ایکی یاشلې کؤرپهنین آجې حیکایهسی / واریث یۏلچویئو…
یالقېز إو / سحر روحی (حیکایه)
بوز / اومان میانالې (حیکایه)
ایلان / رحیم علییئو (حیکایه)
جزا / سئوینج إلسئور (حیکایه)
دارا / آراز أحمداۏغلو (حیکایه)
Aynaz xanımı təbrik edirik. Hər yeni bir əsərdə professional yazıçılığa iri addımlar’la irələməkdədir.
İnsan ruhunun böyüklüyü, yüksəliyi və gözəlliklərini bir qadın baxışı ilə görünütülümək, özəllik’lə də çağdaş zamanın basqıları altında hər oğulun işi dəyil. Dünya düşüncəsinə hejmonisini salıb sürdürən media qadına yalnız ləzzət aracı kimi bir qurbanlıq gözü ilə baxır. O düşüncənin yaratdığı obraz heykəli, gözəlliyi, seksuallığı ilə göz qamaşdırır. Qadının içindəki dərin duyqular’la işi yox dır. O baxışın feministləri qadın’la kişini barabar sanır. Ama nə dediklərini və nə istədiklərini heç özləri də düzgün bilmir. İnsanı insan edən bu duyqular, insanı gərçək sevgi, insani ilişgi və məhəbbət ilə tanıştdıran bu duyqular o düşüncənin baxışında heç gözə gəlmir.
Ancaq Türk mifi və klasik ədəbiyatının yaratdığı dəyərlər meyarı hər iki cinsi də birləşdirən insanlıq dəyərlərini birləşdirərək tam fərqli bir yaşam düşüncəsi meydana qoyur. Bu baxışda qadın da kişi də bir ruhdan bir cismdən yaranmış dır. Onların hər ikisinin birliyində o son bir olan üzə çıxır. Burada ikilik yox, birlik var. burada ayrılıq yox birləşmək var. Bu dəyərlərin arı duru bulağından qaynaqlanıb yaranan ədəbiyat sonunda bütün insanlığı birləşdirən dil-düşünc ədəbiyatını yaratmaqdadır.
Aynaz xanımın QONŞU hikayəsi üstdə vurquladığımız o dəyərlərin bulağından çağdaş insanın qızqın ruhuna axıb gələn sərin sular kimi dir. Xanım Zəmani kimi analarımız az olsa da var. Xanım Zəmani kimi analarımız xəstə olsa da elin dərdlərinə dərman dır. Xanım zamani kimi analarımız eli sevgiyə, sevib sevilməyə, aydın ruh uçmağına çağıran mələklər dir. O mələklər aramızda yaşadıqca uçmağımız yaşamaqdadır deyə bilərik. Elə anaların yaşadığı yalnız real dünyamızda dəyil, düşüncə dünyamızda da yaşamalı dır. Dil-düşüncsüz bir dünya olsa da cəhənnəmdən başqa heç nə ola bilməz. İki balaca uşağını gələcəyin iyidləri etmək çətinliklərinə dözərək bir də xanım Zəmani kimi analarımızı obrazlaşdırıb dil-düşüncümüzdə canlandırmaq o ruhun yaşamasını görsədir.
Gərçəkçilik biçimində qələmə alınmış bu gözəl hikayə birinci şəxs baxış açısı ilə nağıllanır. Nağıllama dili çox axıcı, ürəyəyatım və düzgün cümlələr ilə qurulmuş bir hikayə dir. Duyqular hikayənin dili kimi çox sadə və aydın dır. Xanım zəmani’nin dinamik obrazı ustalıq’la canlandırılır. Səhnələr çox gərçək dir. Gərilim ən yüksək nöqtəyə çatdıqda duyqular da eyni durumda dır. Hikayənin sonu yorumlu ədəbiyat özəlliklərini daşıyır – mutsuz ya xudikli son ilə başa çatır. Xanım Zəmani’nin obrazı Avava romanındakı xanım Məhəndisin obrazı ilə çox bənzərlikləri var, həm obraz baxımından həm eyləmlər baxımından. Oxucunu hikayənin sonundakı o açar və yazı ilə gərilim və çaşdırmada saxladığı üçün də Avava kimi yorumlu ədəbiyatın məktəbini görsədir. Cırasıllıq ilə bu hikayəni Avava romanı yaratdığı məktəbin davamçısı saymaq olar. O üzdən ustad Mənzuri cənablarının əkdiyi toxumların gələcəkdə Amazon olması çox yaxın dır demək olar.
Bir daha Aynaz Bozorqanı təbrik edirik.
سایېن آراز أحمد اۏغلو جناب‌لارې، حیکایه‌دن سۏنرا، سیزین هرزامانکې کیمی درین و بیلگیلی یۏرومونوزو اوخوماق، دۏغروسو منی غورورلاندېردې. سیزین کیمی اوستادلار’لا بیر دئوریمده یاشادېغېما، و منیم کیمی بو یۏلدا یئنی‌یئتمه سایېلان بیر یازارا یۏل گؤرسَتدیڲینیزه گؤره، چۏخ شانسلې و سئوینجلی‌یم. اینانېن هر دؤنه سیزین یۏروم‌لارېنېزدان سۏنرا، داها آرتېق بو ساحه ده چالېشېب، قلم ووروب، آنا دیلیمیزده حیکایه یازماغا ماراغېم آرتېر. بو یۏلدا اؤزۆمۆ سیزین کیمی اوستادلارېم اۏلدوغو اۆچۆن، یالقېز حیس إتمه‌ییب، سیزلره میننتدارلېغېمې بیلدیریرم.