یئنی قاپې Yeni Qapı یئنی قاپې، یئنی باخېش دېر تۆرک دۆنیاسېنا
رقیه خانېم کبیری’یله دانېشېق!
اۏندان سۏنرا گؤزلریم آچېلېب باشلادېم باشقا “اؤز یازان” أدبیاتچې‌لارېمېزېن أثرلرینی اۏخوماغا. أننه‌م آدلې أثر خانېم سوسن نواده رضی‌دن اۏخودوم. قایېدېب گنجعلی صباحی‌دن “اؤتن گۆن‌لریم” آدلې شاه أثری اۏخودوم. خانېم نیگار خیاوی‌دن تۏپ و بَیَل عزالې‌لارې (ترجۆمه) و آوانقارد-اؤز حیکایه-شعرلرینی اۏخودوم. خانېم کبیری‌دن سفرنامه أثرلری اۏخودوم. بونلارې دئییب أصل قۏنویا چاتماغا یۏل آچدېم. بیزیم أدبیاتېن بیر بؤیۆک دردیندن یازماغې ایسته‌دیم. بیزلر دیری‌لری اؤلدۆرۆب، اؤلۆلری باشېمېزا آلان کۆتله‌یه دؤنمۆشۆک. بیر اینسانېن دۆشۆنجه‌سی’یله اویقون دۆشمه‌دیڲیمیز دورومدا، اۏنو نه گؤره بیلیریک نه ده اۏخویا بیلیریک. (کئشکه درد إله بو گؤرمه‌مک ایله اۏخوماماق اۏلا. بیزلر اۏنلارې أزمک اۆچۆن هئچ ایشدن أل چکمه‌ییب، بالتا وورماق اۆچۆن أن کیچیک یېخقانې دا أسیرگه‌میریک!)
پروفئشنال أدبیاتدا آدلار دَڲیل، أثرلرین گۆجۆ دانېشماقدا دېر و بیز آوانقارد بیر أدبیاتېن باغرېندا اوجالماغا دۆشۆنۆرۆکسه، آدلارا و اؤزل دۆشۆنجه‌لره باخمایاراق، بارماق‌لاردان سۆزۆلمۆش سؤزجۆک‌لرین گۆجۆنه باخمالې‌یېق. بیزیم دیلیمیزده کؤکه باغلې سای‌سېز حئساب‌سېز سؤزجۆک‌لر-قورولوش‌لار اۏلدوغوندان دۏلایې، یانېلېب یۏلوموزدان آزماساق، دۆنیا أدبی اؤدۆلری قازانېب، أدبیاتېن أن اوجا زیروه‌لرینده دایانا بیله‌ریک. بو یۏلدا ساده‌جه اؤزگۆوَنج‌لیڲیمیزی قۏرویاراق، بیر-بیریمیزی اۏخویوب دَستَک‌لَمه‌لی‌ییک.
أدبیات دۆنیامدا آغلایېب-گۆلدۆڲۆم گۆن‌لریم چۏخ اۏلوب. سئوینجیمدن أن سۏن آغلادېغېم آنې‌لاردان، خانېم رقیه کبیری‌نین “مهرگان” آدلې إعتیبارلې بیر قورومون أدبی مۆکافاتېنې قازانماق ایدی. ایران تاریخینده بیرینجی اۏلاراق بیر فارس محور معتبر أدبی بیر قوروم، کؤکۆ تۆرک دیلینده اۏلان بیر رۏمانې اؤدۆله لاییق گؤرمۆشدۆلر و بو اۏلای إلیمین-دیلیمین ایل‌لر بۏیو إدبیاتې‌نېن گؤرۆنمه‌مه‌سینه سۏن قۏیان بیر باشلانقېج کیمی گؤزه گلیردی.
خانېم کبیرینی اوزاقدان-اوزاغا أثرلری’یله تانېیېب، آز-چۏخ دۆشۆنجه‌سی’یله تانېشام. قېسا بیر آچېقلامادا، خانېم کبیرینی، دایانېش، دیره‌نیش و دایانمازدان-سارسېْلمازدان توتدوغو و ایناندېغې یۏلدا آددېم آتان بیر کیمسه گؤره‌رَک، إده‌نک‌لرینی، آردېجېل‌لېغېنې و توتارجالېغېنې، أدبیاتېمېزېن بیر کیچیک پارچاسې اۏلاراق، أدبی کۆتله‌میزه اؤنه‌ریرم.
آشاغېداکې دانېشېق، خانېم کبیری‌نین اؤز-أدبی یاشامېنا عایید بیر دانېشېق اۏلاراق اۏخویوب، بو بؤیۆک-باجارېقلې یازارېمېزې داها آرتېق تانېیاق!
آیهان میانالې 18/03/1398
1- رقیه کبیری کیم دیر؟
رقیه کبیری اینسان، بیر آتا آنانېن اوشاغې، آنا، اۏتوز ایل علوم پزشکی ایداره‌سینده خیدمت إدن بیر قادېن و یازېچې دېر.
2- هانسې ایلده، هانسې عائله‌ده هانسې یئرده بیزیم دۆنیایا آیاق باسدېنېز؟
عائله‌نین بئشینجی قېزې اۏلاراق 1341-نجی گۆنش ایلینده، دئی آیې‌نېن 11-نجی گۆنۆ خۏی شهرینده بو دۆنیایا آیاق باسمېشام.
3- یادېنېزا گلن ایلک اۏلایدان و اۏندان قالان خاطیره‌لردن بیزه دانېشېن.
اۏ اوزاق گۆن‌لردن یادېمدا قالان بیرینجی یئر یاشادېغېم باغ کیمی عائله‌وی حَیَط دیر. (آتامېن عمیسی و عمی‌قېزې‌لارې و بیزیم عائله) حَیَطین دؤرهادؤرۆنده هر عائله‌نین اؤزۆنه عایید بیناسې وار ایدی. آنجاق بۆتۆن عائله‌لر حامامې پایلاشاردېلار. اۏجاقدا کؤزَرمیش کؤمۆرلر، اۏجاق اۆسته قاینایان قازان‌لارېن بوخارې و حامامېن هؤوشنه‌لی فضاسې هله ده خاطېرېمدان چېخمایېب. بیر ده هئچ یادېمدان چېخمایان دایېم گیلین حَیَطی، سحر یئمه‌ڲینده دایېم خانېمېسې أمرودو ایستکان‌لاردا بیزه وئردیڲی نابات چایې، حَیَطین اۏرتاسېندان گئچن چایدا آخار سویون سسی و مئیوه آغاج‌لارې، اؤزل‌لیک’له آغزېمېزې آچېب آشاغېداکې بوداق‌لاردان یئدیڲیمیز گیلانارلارېن دادې هله ده داماغېمدا دېر.
4- آتانېز، آنانېز، باجې قارداش‌لارېنېز و اۏنلار’لا ایلگینیز؟
آنام کئچن ایل و آتام یئنی‌یئتمه چاغ‌لارېمدا وفات إدیب. قارداشېم یۏخ دېر. سکگیز قېز اوشاغې، کؤکلۆ بیر آغاجېن سکگیز بوداغې کیمی، ایندیسه یئددی باجې قالمېشېق و آغاجېن یئددی بوداغې کیمی بیر-بیریمیز’له ایلگی علاقه‌میز وار.
آتامېن گؤزل خطی ایله یازدېغې غزل، نۏحه دفترلری و خاطیره یازې‌لارېنې قیمتلی بیر میراث کیمی ساخلایېرام. آتا-آنام هر ایکیسی ده اؤز زمانه‌لری‌نین اؤنجۆل اینسان‌لارې و قېز اوشاق‌لارې‌نېن درس اۏخوماق‌لارېندان یانایدېلار، آتام ایلک قېزېنې مدرسه‌یه آد یازدېران گۆن، آتاسې، قېز اوشاغېنې مدرسه‌یه یۏللاماق پئیغمبرین اۆزۆنه سیلله (سیلی) وورماق کیمی بیر ایش دیر دئیه، آتامې إویندن قۏوموشدو. آنام ایسه چۏخ نظم-نیظاملې بیر خانېم ایدی، آنام فیرقه حؤکومتینده بیر ایل تۆرکجه درس اۏخوموشدو. تۆرکجه، فارسجا و قورآن’ـې یاخشې اۏخویا بیلردی، حافیظ غزل‌لری، نباتی و شهریارېن فارسجا-تۆرکجه شعرلری و بیر نئچه آیرې شاعیرین شعرلری‌نین بیر چۏخونو أزبر ایدی.
5- خۏی و سیزین ایچینیزدن کئچن‌لرینیز؟
گؤبه‌ڲیم خۏیدا قویلانېب. شمس تبریزی تۆربه‌سی، قالا قاپې‌سې، اؤرتۆلۆ بازار، خان کروانساراسې، کبیری إوی، مطلب‌خان مسجیدی و بیر چۏخ تاریخی بینا خۏی شهری‌نین فرهنگی و معنوی برکتی، ایقتیصادې برکتی ایسه یۆن، گۆنه‌باخان، قېزېل گۆل، باغ-باغات و مئیوه‌لریندن آسېلې دېر. منیم شخصیتیمین بؤیۆک حیصّه‌سی خۏی مدنییتی ایله شیکل تاپېب. جیلۏلوق ساواشېندا بؤیۆک رۏلو اۏلان زری خانېم (علی آقا درویش آقاسې‌نېن یاشام یۏلداشې) خۏی شهری‌نین موقاویمت و قادېن سیمگه‌سی دیر. اۆسته‌لیک خۏیون قېزې، دوزو، بوزو باتې آذربایجاندا اؤزۆنه شؤهرت قازانېب. [قېزلارې اۆره‌ڲه یاتېم و باجارېقلې اۏلدوق‌لارېنا گؤره، دوز ایستیحصالاتې و بوزخانالارې اۆچۆن]
6- ایلک یازدېغېنېز و اۏنا عایید اۏلان خاطیره‌نیز؟
ایلک یازدېق‌لارېم 1359-نجو ایلینده چۏخ آشاغې سَوییه‌ده فقر-ثروت مضمونلو حیکایه کیمی فارسجا یازې‌لار ایدی. گۆن‌لرین بیرینده یۏلداش‌لارېمېن بیری اۏ یازې‌لارې مندن آلېب، اورمودا بیر یازېچې یۏلداشېمېزا گؤرسه‌دیب، اۏنون تۏصیه‌لرینی منه چاتدېرمېشدې.
7- کیم ایله و نئجه باشلادېنېز؟
کیتاب‌لار ایله باشلادېم و باشلادېغېم یۏلدا أن بؤیۆک یۏلداش‌لارېم و اؤرگَتمن‌لریم اۏخودوغوم کیتاب‌لار اۏلوب.
8- آنا دیلینده ایلک یازېنېز؟ اۏندان بیزه دانېشېن و یاشادېق‌لارېنېزې بیزه ده یاشادېن!
آنا دیلینده حیکایه فۏرماسېندا یازدېغېم رۏمانتیک بیر گئجه آدلې یازې ایدی. بو حیکایه تبریزین آی‌لېق درگی‌لری‌نین بیرینده و سۏنرالار حیکایه سایت‌لارېندا دا پایلاشېلېب دیقّت چکدی. بو حیکایه ایله آذربایجان أدبیاتې‌نېن نثر دۆنیاسېنا آیاق باسدېغېمې دۆشۆنۆرم.
9- یۏلدان بیزه دانېشېن. چتین‌لیک‌لریندن، یاخېن ایراق‌لېغېندان!
اؤلکه‌میزه حاکیم اۏلان مدنییت و دَڲَرلره گؤره یازېچې بیر قادېن اۏلماق هئچ ده آسان ایش دَڲیل. بو اؤلکه‌نین یازېچې قادېن‌لارې (هر هانسې دیلده یازدېق‌لارې فرق إتمز) هر بیر حیکایه و یازې ایله یان-یؤوره‌لرینه تیکیلمیش دووارلارې کرپیچ-کرپیچ آرادان قالدېرېب، دووارلارېن آرخاسېندا اۆز وئرن‌لرین ریوایتچی‌سی دیرلر و بو زحمتلی یۏلون داوام إتدیرمه‌سینه اؤزگۆوَن‌لیک و اینانج لازېم دېر.
10- بو یۏلدا آرخانېزدا دوران‌لاردان و سیزه قارشې دوران‌لاردان بیزه دانېشېن!
بو یۏلا آیاق قۏیدوغومدان بری بعضی دۏست، تانېش، یازېچې، شاعیر و اینجه صنعت سایت‌لارې یازې‌لارېما صاحاب دوروب، منی یازماغا هَوَسلندیریبلر. آد آپارمازدان بوردا هامې‌سېندان تشککۆر إدیرم.
قارشې دوران‌لارا گلینجه، اؤزل بیر شخص اۏلاراق کیمسه قارشېمدا دایانمایېب آنجاق آذربایجان تۆرکجه‌سینده یازدېغېم اۆچۆن بعضی رسمی و غئیررسمی یئرلردن پان‌تۆرکلۆک إتیکئتی آلېب، سۏرغو سوالا چکیلدیڲیمه گؤره چۏخ اۆزۆلۆرم. جاوان‌لېقدا یاشادېغېم یاشام تجرۆبه‌لریمه دایاناراق هر هانسې بیر ایدئۏلۏژیک جریانا قاتېلماقدان یانا دَڲیلم، أدبیات ساحه‌سینده ایسه مۆستقیل بیر یازېچې اۏلاراق یۏلوما دوام إدیرم. منه گؤره أدبیات اینجه‌صنعت دیر، بو اینجه‌صنعتین أبزارې دیل، و منیم آنا دیلیم آذربایجان تۆرکجه‌سی دیر. عرب و یا کۆرد بیر عائله‌ده دۏغولسایدېم آنا دیلیم عرب و یا کۆرد دیلی اۏلا بیلردی. اۏ اۆزدن أدبیاتې هر هانسې بیر ایدئۏلۏژی چرچیوه‌سینه گیردیرمک’له راضېلاشمېرام. منجه اینسانېن یاراتدېغې نظم-نیظاملې دۆنیادا أن آزاد یئر اینجه‌صنعت ساحه‌سی دیر.
11- ایلک کیتابېنېز و اۏنون یاشانتې‌لارې؟
ایلک کیتابېم “اۆره‌ڲیم آغرېیېر” آدېندا حیکایه تۏپلوسویدو. تبریزده مۆجوویز آلماز دئیه اۏنو ایمئیل واسیطه‌سی ایله باکې‌نېن قانون نشرییاتېنا یۏللادېم و اۏ نشرییات بو أثری أن یئنی أدبیات کیتاب‌لارې بؤلۆمۆنده چاپ إتدی. بیرینجی حیکایه کیتابېمېن چاپ اۏلماسې اؤز گۆوَنجیمی آرتېرېب، آذربایجان أدبیاتې ساحه‌سینده یۏلومو دوام إتمک اۆچۆن منه داها آرتېق گۆج وئردی.
12- أثرلریزدن بیزه دانېشېن. اۏنلارې بیزه تانېتدېرېن!
اۏن‌دۏققوز عۆنوان چاپ اۏلموش أثردن ایکی عۆنوان شعر ترجۆمه‌سی، ایکی عۆنوان تألیفی شعر [شعر کیتاب‌لارېمېن بیری حؤرمتلی شاعیر کیان خیاو ایله اۏرتاق یازېلېب] و اۏن‌بئش عۆنوانې نثر دیر. اۆچ عۆنوان سفرنامه [چین، اؤزبکیستان، یایلاق سفری]، بئش عۆنوان حیکایه تۏپلوسو، بیر عۆنوان اوزون حیکایه، بئش عۆنوان رۏمان و بیر عۆنوان اوشاق أدبیاتې آذربایجان تۆرکجه‌سینده ایشېق اۆزۆ گؤرۆب. أثرلریمین چۏخونون مضمونو اینسان ضیدییت‌لری و ایجتیماعی دغدغه‌لر دیر.
13- عائله‌نیزده اۏلان‌لار’لا بو ایللرین اوزونوندا نئجه یاشادېنېز و آرانېزدا کئچن اؤزل‌لردن بیر یازار یاشامېندا آچېقلایېن!
عائله ایچینده یازېچې اۏلدوغومدان لاپ چۏخ ذۏق آلان آنام ایدی. باجې‌لارېم و اوشاق‌لارې ایسه تۆرکجه اۏخوماقدا چتین‌لیک چکسه‌لر ده نشر اۏلونموش أثرلریمی بیر به بیر آلېب آستا-آستا اۏخویوب، اۏخویا بیلمه‌ین‌لر ایسه إولری‌نین کیتابخانالارېنا بز‌ک إدیبلر. اوشاق‌لارېم ایسه أدبیاتا ماراقلې اۏلماسالار دا یازېچې‌لېغېما حؤرمت’له یاناشېرلار.
14- أن سئودیڲینیز کیتاب، یازار؟
یازېچې‌لارې أثرلری’له تانېمېشام. قېرخ ایلدن آرتېق دېر اؤلکه و دۆنیا أدبیاتېندا نشر اۏلموش بیر چۏخ کیتاب اۏخوموشام و اۏخوماقدایام. ایندییه کیمی أن چۏخ سئودیڲیم أثر عقاید یک دلقک رۏمانې اۏلوب.
15- أدبی یاشامېنېزدا أن چۏخ إتکی بوراخان کیمسه‌لر؟
بعضی أدبیاتچې‌لارېمېزېن تشویق‌لری اۆسته‌لیک حؤرمتلی خانېم‌لارېمېزدان بیری فارسجا یازدېغېم بیر حیکایه و ایکی مقاله‌می آی‌لېق درگی‌لری‌نین بیرینده چاپ إدندن سۏنرا یازماغې داها آرتېق جیددی توتدوم. بونون’لا بئله ایش یئریمده، تۆکان بازاردا، تاکسیده قارشېلاشدېغېم اینسان‌لار و اۏخودوغوم کیتاب‌لارېن دۆنیاسې داها آرتېق أدبی یارادېجې‌لېغېمدا تأثیر بوراخېب. آرتېرمالې‌یام کی حیکایه و رۏمان‌لارېمدا هر هانسې بیر یازېچې‌نېن أثرینی یانسېلامامېشام، کیتاب‌لاردان، اؤزل‌لیک’له دۆنیا أدبیاتېندان اؤرگَشدیک‌لریمی اؤزلَشدیریب، ذئهنیمین سۆزگَجیندن کئچیردیب، یاشادېغېم و تانېدېغېم تۏپلوم و کۆلتۆردن آسېلې اۏلاراق أثرلریمی یاراتمېشام.
16- یۏلونوزون گله‌جکده‌کی گؤرۆنتۆسۆ؟ دیلک‌لرینیزدن بیزه دانېشېن!
یاشا دۏلماق و بدنیمین ناسازلېغې‌نېن عاریضه‌لرینی نظرده آلماسام، فرقلی مضمون‌لار و فۏرم‌لاردا رۏمان و حیکایه یازماغا ماراقلې اۏلدوغوم اۆچۆن تیکرارا دۆشمه‌یینجه یازماغا داوام إتمه‌ڲی دۆشۆنۆرم، تیکرارا دۆشدۆڲۆم زامان یازماغې دایاندېراجاغام.
17- أدبیاتچې‌لارېمېز’لا آچېق دانېشېن!
جاوان أدبیاتچې‌لارېمېز دیققت إتسینلر چاپ اۏلموش أثرلری‌نین قویوسونا دۆشمه‌‌سینلر. پیلاکارد کیمی أثرلرینی اؤزلری ایله دۏلاندېرماسېنلار. زامان چاپ اۏلموش کیتابدا دۏنوب دایانمېر، یۏلون داوامېنې دۆشۆنۆب، داها آرتېق چالېشمالې دېرلار. أدبیاتېمېزېن گۆجلۆ-آوانقارد یازېچې‌لارا إحتیاجې وار.
18- یئنی‌یئتمه‌لریمیزه اؤنری‌لرینیز!
یئنی یئتمه‌لریمیز سۏسیال شبکه‌لرین جَذبه‌سینه جوموب، کیتاب اۏخوماقدان قالماسېنلار، یازماغا ماراق‌لارې اۏلدوغو حالدا یازماقدان دا چکینمه‌سینلر.
19– مهرگان موکافاتېندان و اۏنون حاققېندا اۏلان اۏلای‌لاردان بیزه دانېشېن!
نئچه آی قاباق مهرگان أدب دبیرخاناسېندان زنگ ووروب، ایران جۏغرافیاسېندا آنا دیل‌لری‌نین فارسجا ترجۆمه‌سی اۆچۆن اؤزل بیر بؤلۆم آرتېردېق‌لارېنې سؤیله‌دیک‌لرینده، ناشیر رۏمانېمېن ترجۆمه‌سینی مهرگان اؤدۆلۆنه یۏللادېغېندان خبردار اۏلدوم. مهرگان أدب اؤدۆلۆ أدبی باخېمدان إعتیبارلې و مۆستقیل اۏلدوغو اۆچۆن بو ایشی خۏش قارشېلایېب، أثرلرینی فارس دیللی تۏپلوما تانېتدېرماق اۆچۆن منیم کیمی آنا دیل‌لرینده یازان یازېچې‌لارا موناسیب بیر فۆرصت اۏلدوغونو و ترجۆمه حۏزه‌سینده داها آرتېق چالېشدېغېمېزې لازېم بیلیرم.
20- گۆنئی آذربایجاندا أن چۏخ کیمین قلمینی سئویب، درس آلدېنېز؟
ایران آذربایجانېندا چاپ اۏلموش أثرلردن تبریز کیتاب‌ساتان‌لارېندان ألده إتدیڲیم أثرلرین بیر چۏخونو آلېب اۏخوموشام. هر أثرین اؤزۆنه عایید اؤزل‌لیڲی وار.
21- گۆنئیین گله‌جک أدبیات دورومونو نئجه گؤرۆرسۆنۆز؟
سۏن ایل‌لرده ایران-آذربایجان أدبیاتې گَلیشمَکده دیر. اومودوم وار أدبی دَڲَرلری داشېیان نثر أثرلریمیزین سایې‌سې گۆنۆ-گۆندن چۏخالسېن.
22- اوشاق‌لارېنېزدان و اۏنلارېن دیلمیزه-أدبیاتېمېزا اۏلان-اۏلمایان ماراق‌لارېندان دانېشېن!
اوشاق‌لارېمې دیل آچان گۆندن بری آنا دیلی ایله دانېشدېرسام دا شعر، رۏمان، حیکایه کیمی ژانرلار ماراق‌لارېنې چکمه‌ییب، بۏیا باشا چاتدېقدان سۏنرا یاشام یۏل‌لارېندا اؤزل علاقه‌لری‌نین دالېسېجا گئدن کیمی، کیتاب سئچمکده ده اؤزل علاقه‌لرینی اۆستۆن توتوبلار.
23- بۏشلوق‌لارېمېز!
آذربایجان تۆرکجه‌سی دیلینه عایید فرهنگیستان و تحقیق مرکزلری، مدرسه و دانیشگاهېن درس‌لیک کیتاب‌لارې، عئلمی فلسفی کیتاب‌لار، اوشاق أدبیاتې و عمومیت’له نثر أثرلری.
24- گۆجۆمۆز؟
شوعارلاردان همیشه قاچمېشام. نه‌دنسه گۆج بیرلیکده دیر سؤزۆ عاغلېما گلسه ده، دئمۏکراتیک بیرلیڲین گۆجۆنه اینانېرام، سئل کیمی کۏر بیرلیک یېخېب داغېتماقدان باشقا گۆجۆ یۏخ دېر.
25- قادېن و قادېن أدبیاتېمېزدان و اۏ أدبیاتدا إتکی بوراخان‌لاردان دانېشېن!
تأسّۆف’له بیزیم أدبیات تاریخیمیزده شعر یازان قادېن‌لارېمېزېن سایې‌سې گؤزه گلیم اۏلسا دا، نثر حۏزه‌سینده چالېشان قادېن‌لارېن سایې‌سې آز اۏلدوغو اۆچۆن بو باره ده بیر سؤز دئیه بیلمیرم.
26- یئنی قاپې و اۏخوجولارې!
آذربایجان مدنییت و أدبیاتېنا ماراقلې اۏلان اینسان‌لارېن اۆزۆنه آچېلمېش یئنی بیر قاپې دېر.
27- سۏن سؤز!
بو دانېشېق اۆچۆن سیزه تشککۆر إدیب، دۆنیا و اؤزل‌لیک’له اۏرتا دۏغو جۏغرافیاسېنا أمنیّت ایله بارېش و هر کس اۆچۆن ساغ‌لېق دیله‌ییرم.
بو آدلارا قېسساجا یانېتلاشاق!
1- خۏی
شمس تبریزی تۆربه‌سی، گۆنه باخان
2- آذربایجان
آنا وطن
3- دیلیمیز
آنا قارنېندا إشیتدیڲیمیز بیرینجی سس
4- آنا
بطنی دۆنیانېن أمنیتلی یئری
5- آتا
یاشامېمېن أن بؤیۆک بۏشلوغو، وارلېغېمېن یارېسې دا اۏنا باغلې دېر
6- أدبیات
یاشامېمېن بؤیۆک حیصّه‌سی
7- کیتاب
یئمک کیمی، سو کیمی، هاوا کیمی اۏنا إحتییاجېم وار
8- قلم
چؤرک و چېراق کیمی قلمه ده آند ایچه‌رم
9- دۏکتۏر زهتابی
سایقې دویدوغوم بیر مۆحقّیق
10- دۏکتۏر هئیت
وارلېق درگی‌سی
11- ناصیر منظوری
قارا چوخا
12- رۏمان
ذئهنین یاراتدېغې دۆنیا
13- سۏن دوراق
تۏرپاق آلتې
99.3.18
