علی قۏماندان / لاله أشگیه (حیکایه)
آخشام ساعاتلارې’یدې. مشدعلی آغا داها إوه دؤنمهمیشدی. کۆبرا خانېمېن اۆرهڲی گؤینهییردی. کؤرپه بالاسی ملیحهنی تَزه یاتېردېب آرادا بیر قاپې آراسېندان کۆچهیه باخېب ایچهری دؤنۆردۆ. گؤرهسن هاردادې بو کیشی.
بیردن قاپې چېرپېلېردې و آرخاسېندان نئچه سرباز تؤکۆلۆردۆلر إوه. کۆبرا خانېم آنجاق هله قېرخې چېخمایان بالاسېنې أل-آیاق آلتېندان قورتارېب، باغرېنا باسېب إوی نئجه تالان إتدیکلرینه باخېردې، نئجه ووروب سېندېرېب دیدیک-دیدیک إدیب هر یئری آختارېردېلار… قادېن دئنه گؤرَک علی قۏماندان کاغاذلارېنې هاردا گیزلهدیب… سسین چېخسېن قادېن یۏخسااااا… کۆبرا خانېمېن سسی چېخمایېب گؤزلریندن اۏد یاغېردې.
اۏ گۆن مأمورلار هئچ بیرشئی تاپا بیلمهدیکدن سۏنرا کۆبرا خانېمېن قۏلوندان توتوب باغرېنداکې بالاسې ایله بیرلیکده سۆرۆیۆب اؤزلرینَن آپارمېشدېلار… ۲۶ آذر ۱۳۲۵ گۆنۆ.
حایاتېندا یاخېندان بیر أفسر گؤرمهین کۆبرا خانېم ایله کؤرپه بالاسې قوجاغېندا، گۆنلر بۏیو توتوقلو قالمېشدېلار بوز کیمی سۏیوق زیندانلاردا. سۏرقولار قورتولموردو، جانې آغرېیېردې و اوشاق ناخۏشلامېشدې آما گئجهلر سحره کیمی قارانلیقدا تک بیر شئیه دۆشۆنۆردۆ، گؤرهسن علی قۏماندان هاردادې، نئجهدی.
سۏنوندا تک بیر کلمه آلمازدان بوراخمېشدېلار کۆبرا خانېمې آما علی قۏماندان… هله ایشلری واردې اۏننان… هله پیشهوری اۆچۆن نئجه جان آتدېغېنې بیلیردیلر… هله دئمۏکرات حیزبی اۆچۆن چالېشدېغې اۏرتادا’یدې… هله خائین خبرچینلرین راپۏرلارېنا گؤره پیشهورینین ده نئچه گیزلی وظیفه اۆچۆن اۏنا گۆوندیغینی اؤرگنمیشدیلر… علی قۏماندان ایله داها ایشلری واردې… شیکنجه-شیکنجه و آیلار بۏیو بیتمهین شیکنجهلر… اۏنون اۆچۆن إعدام حۆکمی چېخارتماق اۆچۆن چابالایېردېلار… آما أللرینه هئچ بیر سند کئچمهمیشدی.
آخشام زامانلارېدې. کۆبرا خانم هئچ کیمی گؤزلهمهییردی. تَزه آیاق آچان بالاسې ایله إوده اۏتوروب پۏتوشقالاردان قارالان گؤڲ اۆزۆنه باخېب آه چکیردی… بیردن قاپې سسی گلدی… کۆبرا خانېمېن اۆرهڲینده بیر بند قېرېلدې سانکې… قاپېنېن اۏبیری تایېندان علی قۏماندانېن اۏخوماق سسی گلیردی… إله بند اۏلدوم… إله بند اۏلدوم…
Sən say gör fələk nə sayır. İşkəncələrə dözüb çətinlikləri ümid ilə bir bir açıb keçmək hədəfə çatmağın yolu dır. Əli komandanın varlığı Kübra xanımın varlığı və onların sevgisinin varlığı dır. Bu varlığı qorumaq üçün hər iki tərəf də qaranlıq dünyanın qəddarlıqlarına dözmlidir. Milli hökümətin çağdaş qanlı tarixini yaşadan yazıçılarımız var olsun!