سؤندۆرۆلمۆش ایشېق‌لار / آیناز بزرگان (حیکایه)
یاشام یۏل‌داشېنې یۏلا سالدې. پرده‌لر آسلاق ایدی. یاشام یۏل‌داشې پرده‌لرین اؤرتۆکلۆ اۏلماسېنې سئوردی. پرده‌لر آچېق اۏلان چاغ، اۆزۆ دۆشردی، مېرسېق‌لارې ساللاناردې؛
– سنه دئمه‌میشم پرده‌لری چک قارشېداکې آپارتماندان إوین ایچی گؤرۆنۆر، سن گؤرۆنۆرسن.
آما هرزامان گۆنشین پارېلدایان اۆزۆنۆ گؤرنده هرشئیی اونوداردې؛ «گۆنش، پرده‌لرین دالېندا قالمامالې ایدی، إوه گلیب، سارې ساچ‌لارېنې إوین اۏرتاسېنا سرمه‌لی’یدی، اۏ زامان اۏ اوزانېب دلیجه‌سینه اۏنون ساچ‌لارې’یلا سئویشیب، گۆنشین ایستی‌سینی جانېنا دریب اۏنون’لا سرخۏش اۏلمالې ایدی» گؤزلرینی یوموب، قاپې‌نېن آچېلماسې قولاق‌لارېنا دَڲدی…
گؤزلرینی آچدې، کیتابې باغلادې؛ اۆچ نؤقطه قارشې‌سېندا ایدی، اوشاق‌لېقدان بری بو اۆچ نؤقطه اۏنا ایلگینج گَلَردی. ساعات‌لارجا اۏتوروب اۏنون ایچینده گیزله‌نَن سئحیرلی یاشامې تاپماق ایستردی، هیجانلې حیکایه‌لرین سۏنوندا راستلاشان هم هئچ، هم هرشئی آنلامېندا اولان بو نؤقطه‌لرده ساعات‌لارجا یاشایاردې…
یاشام یۏل‌داشېنې یۏلا سالدې، پرده‌لر آسلاق ایدی، پرده‌نین دالې‌سېندان ساچان گۆنشین ایشېغې گؤزلرینی قاماشدېردې؛ گۆلۆمسه‌دی؛ پاتلامېش دۏداغېندان قان سۆزدۆ…
گؤزلرینی آچدې…
هرشئی یالان…
گؤزلرینی یومدو…
اۏ ایشېق‌لارې سؤندۆرمک اۆچۆن گئری دؤنمۆشدۆ…
بَنزَرگه‌لر / Bənzərgələr
قار دنهلری / آیناز بزرگان (حیکایه)
یانېت‌سېز سۏرغولار / فائضه بزرگان (حیکایه)
ناغېللارداکې اؤزلَم / فائضه بزرگان (حیکایه)
ایکی یاشلې کؤرپهنین آجې حیکایه‌سی / واریث یۏلچویئو…
بوز / اومان میانالې (حیکایه)
جزا / سئوینج إلسئور (حیکایه)
ایلان / رحیم علییئو (حیکایه)
یالقېز إو / سحر روحی (حیکایه)
دارا / آراز أحمداۏغلو (حیکایه)
سن بو ایشیغی نئجه سؤندوره بیله‌جکسن؟
آیناز بزرگان’ین سؤندورولموش ایشیقلار حیکایه‌سی
«او ایشیقلاری سؤندورمک اوچون گئری دؤنموشدو» … نه قده‌ر کیچیک گؤرونسه ده، بو دونیا ذاتن بؤیوک یارانیب. اونو سن بیر آپارتماندا دوسداق إده بیلمیجکسن. اونو کیچیلتمک’له آنجاق اؤزونو کیچیلدیرسن. اونون حاققیندا سنین اونودوب، بلکه ده داندیغین دده-بابالار «آنا حاققی تانری حاققی دیر» دئییبلر. او گونشین اؤزو دیر، گونش اونون ایچینده‌ن دوغار. سنین آسدیغین بزکلی دوزه‌کلی پرده‌لر یالنیز سن اونون گؤزونده داها آرتیق کیچیلمه دئیه اورادا آسیلی دورور. او سنین اوچون اؤز ایچینده‌ن دوغان گونشی بئله سنین آسدیغین پرده آرخاسیندا ساخلاییرسا، یالنیز سنی سئودیگی بلکه سئومگه چالیشماغا جان آتدیغی اوچون دیر.
یازیچی اؤزه‌ل یاشامیندا چاغداش فلسفه و ادبی نظریه‌ده «تروما» آدالانان بیر إتکی یاشاییر. بو ترومالاری دوغال اولاراق هر گون هر بیر اینسان یاشاییر. آما یازیچینی باشقالاریندان آییران اونلارین یاشادیغی آنلاری نئجه دیرلندیرمه‌سی دیر. پسیکانالیتیک یاناشما ایله بو قیسا آما دولقون حیکایه‌یه یاناشما ایله آزجا درینلیکلرینه گئتمک ایستییریک. ز. فروید’ا گؤره اینسان پسیکی اوچ قاتدان اولوشور: اید یا غریزه، إقو، سوپئرإقو. قارانلیق آپارتماندا سحرده‌ن آخشاماجان دوسداق اولان قادینین پسیکینین اید قاتی قالخیب پرده‌نی آچماق و گونشین ایلیق ایسسیسینده اوزانیب کیتابینی اوخوماق ایستییر. اونون إقوسو یعنی عاغیلی دا بونو اونایلاییر. سوپئرإقوسو یعنی ویجدانی دا بو دورومدان اولدوقجا راضی دیر. قادین’لا گونشین قیزیل ساچاقلاری سئویشیر و بو رئال رومانتیزم بدیعی إستئتیک یارادیر.
آما نه یازیق بو دوغال ایستک، بو گؤزه‌ل رومانتیزم «یین-یانق» یووارلاغینین ایکینجی قارشیتی اولان طرفینین إقوسوندا – اؤز ایدینین ایستگی اولمادیغینا گؤره – آلینماز و اولومسوز گؤرونور. او باشقاسی اوچون یاشاییر. بلکه ده باشقالارینین طرفینده‌ن هده‌لندیگینی دویور. باشقالارینین طرفینده‌ن تهلوکه‌سیزلیگینین آرادان آپاریلماق حیسسینی یاشاییر. بو دورومدا اونون إقوسو دایانیب سوپئرإقو سو حکم إده‌ن اولور. بورادا سوپئرإقو إقو عاغیل’لا غریزه آراسیندا وجدان کیمی یاخشینی پیسده‌ن آییرد إده‌ن ویجدان کیمین یوخ، تام گوج’له اوستونلوگونو ساغلاماغا چالیشان دیکتاتور سوپئرإقو اولور. البته بو سوپئرإقونون اوستونلویونون سونوجو دا باشقا طرفین ایستکلرینین گؤرممه‌سی و حتی اونون حاقلارینی تاپداماقدیر. او قانی سوزه‌ن پارتلامیش دوداق سوپئرإقولارین دیکتاتورلوغونون محصولو دیر.
بو بیره‌یسللیک یاشاییشا اولان باخیش دیر. آما او قادین توپلومون یاریسینی تمثیل إده‌ن اینسانلار دیر. بو دوروم اؤزو ده أثره فئمینیستی باخیش آچیسی’لا باخماغا یول آچیر. بوگون قادینلارا قارشی آرتان شیدده‌ت اصلینده بوتون بشرییته اولان کوبودلوق و بربرلیک دیر. یین-یانق یووارلاغی هر ایکی – إرکک و قادین – طرفین وارلیغی و بیر آرادا بولونماسی ایله وار اولا بیلیر. او بوتؤلوک هر ایکی طرفین قارشیلیقلی سایقیسی’لا بیر آرادا توپلاشیر. بیر طرفده پارتلامیش بیر دوداق وارسا، او پارتلامیش دوداغین یییه‌سی سوسوب دینمیرسه، اورادا او یووارلاق بوتؤو دگیل.
اوچونجو آچی ایسه، بیره‌یسللیکده‌ن توپلومساللیغا کئچید إدیب سوسیولوژی آچیسی’لا بو حیکایه‌یه باخماق دیر. او باغلی قاپالی آپارتمان عینی حالدا بیر اؤلکه‌نی سیمگه‌له‌ییر. دمیر پرده‌لر آرخاسیندا سوسوب قاپالی بیر یاشام سوره‌ن توپلوم دوغال ایستکلرینده‌ن محروم بیر دورومدا یاشامالی دیر. بو تروماتیک دوروم قارشیسیندا آغزینی آچیب حاققینی ایسته‌دیکده، آلدیغی پارتلامیش دوداق اولاجاق. چون کی سوپئر إقونون حؤکم سوردوگو یئرده دانیشیق حاققی منطیقینی تمثیل إده‌ن دوداق منطیقسیزلیک و زوراکیلیقدان آلدیغی ضربه اوزونده‌ن قانی آخماقدا اولاجاق. بئله بیر اورتامدا یاشاملار أمنییتی اولاجاق. کیتاب اوخویانلارین قولاغی داییما داری دوشوره‌جک. اونلار، جورج اوروئل’ین ۱۹۸۴ آدلی رومانینداکی «بؤیوک قارداشین گؤزو داییما اوزه‌رینیزده دیر!» کیمی پرده‌لری آسماق اوچون گله‌جک، آما بوشونا بیر گلیش! إوره‌کلرین اؤزونده‌ن دوغان گونشی نئجه پرده آرخاسیندا دوسداق إتمک اولار!!!
ادبی بدیعیلیک باخیمیندان بو حیکایه اؤز ایچینده‌ن گونش دوغدوران بیر اینجی دیر. دیلچیلیک و بیچیم باخیمینی دا دیلچی بیلگه‌لریمیز بیزلره اؤرگتمه‌لی دیر.
آراز احمد اوغلو،
۲۸ اییول ۲۰۲۰
@OXULUMUZ
#Azərbaycan #Xoy #Araz_Əhmədoğlu #ədəbiyyat #tənqid #ədəbitənqid #hikayə #Aynaz_Bozorqan #Kərəc #Yeniqapi.com #Ayhan_Miyanalı