آغ-قېرمېزې توت‌لار / آیناز بزرگان (حیکایه)
فیزیک اؤرگتمَنی قارا تاختانېن قاباغېندا دایانېب ألینده‌کی گچ’له درسی دۆشۆندۆرمه‌ڲه چالېشېردې، فۏرمول‌لارې آردې-آردېنا یازېب آرتېردې:
– زامان جانلې بیر شئی دیر هرآنې کی بو دۆنیادا یاشانېر، هئچ بیر اۏلای اۏنو آرادان آپارا بیلمیر؛ مثلن بو آن کی من بو کیلاسدایام، ایمکانې اۏلسایدې بیر تئلئسکۏپ’لا آیرې گزه‌گن‌لردن بو کیلاسا باخماق اۏلا، منیم بو آنېم یۆز ایل سۏنرا باشقا گزه‌گنده گؤرۆنه‌جکدی و آیرې-آیرې گزه‌گَن‌لرین هر بیرینده أللی یا میلیۏن ایل و بئله‌جه سۏنسوزاجان بو دۆنیادا عکس اۏلونوب تکرارلاناجاق؛ من بو یئرکۆره‌سی اۆچۆن بوردا بو آندا یاشایېرام، آما آیرې گزه‌گن‌لره گؤره، بیرینده هله دۏغولمامېشام، بیرینده بیر یاشېم و هر بیرینده یاشادېغېم بیر آن سۏنسوزا قدر تکرارلانېر پس یاشادېق‌لارېمېز بیتمیر بلکه بو دۆنیانېن بیر کؤشه‌سینده هله ده یاشانماقدا دېر…
درس‌لری بیتیب-بیتمز خیابانا سارې اۆز قۏیوب، یئرییَنده گۆزگۆلرین، قارا شۆشه‌لرین و هرشئی کی اۏنون اۆزۆنۆ گؤرسه‌ده بیلردی بیر-ایکی دقیقه‌لیک قاباغېندا دایانېب دیقت’له اۆز-گؤزۆنه گؤز تیکدی، یوخوسوز گؤزلری‌نین آلتې شیشیب، گؤزلرینی لاپ کیچیتمیشدی. دۏداق‌لارې‌نېن رنگی آتېب آغا چالېردې، ایسته‌دی اۏنون گؤزۆندن اۆزۆنه باخسېن؛ اؤزۆندن اوزاقلاشېب بیر اؤزگه کیمی اۆزۆنه باخدې: -” آخې بڲنمه‌لی نه‌ییم واردې؟!!” ایکی أللی اۆزۆنۆ اؤوکَله‌دی، سۏنرا تۆک‌لرینی یۏلاراق دالېیا آپارېب أل‌لرینی بیر-بیرینه سېخاراق بیر-ایکی آددېم ایره‌لی آتېب نفسینی دریندن دردی.
کۆچه اوزونو توت آغاج‌لارې بیر سېرادا دۆزۆلۆب آغ-قېرمېزې توت‌لارېنې یئره سرمیشدیلر؛ توت‌لارېن آیاق‌لار آلتېندا أزېلېب گۆنۆن ایستی‌سی’له بیرلشیب باش گیجلدن تورشامېش ایی‌لری گؤڲه قالخمېشدې؛ ایندی کیچیک قېرمېزې توت‌لارې اۏلان آغاجېن یانېندا دۆز قارشې‌سېندا اۏنون حئیران إدیجی اۆزۆ گؤزلرینی اۏخشایېب دۆنیانې و هر شئیی اۏنا اونوتدوروردو، نئچه-نجی دؤنه گئتدی اۏنا سارې، بۆتۆن وۆجودو تیتره‌مه‌ڲه باشلادې. ایسته‌دی بیر شئی دئسین سسی چېخمادې، نفس‌لرینی اوجا سس’له إشیڲه وئردی، نفس‌لری‌نین سسینه دؤنۆب اۆرکک باخېشې’یلا اۏنا سارې باخېب، داها چۏخ هیجان وۆجودونو ساردې. باخېش‌لارېنا گؤزۆ ساتاشاندا، داها یئرییَنمه‌دی دوردو، أل‌لری‌نین گۆجۆ، گئجه بۏیو حاضېرلایېب یازدېغې کاغاذې اۏنا سارې اوزالتماغا بیله اۏلمایېب، دۏنوب یئرینده قالدې؛ اۏ آما سانکې قۏرخموش کیمی اۏلدو، آددېم‌لارېنې یئیینله‌دیب داها بیر یئره باخمازدان تزه یئره تؤکۆلمۆش توت‌لارې آیاغې‌نېن آلتېندا أزه‌رَک کۆچه‌دن اوزاقلاشدې؛ اۏ ایسه یئنه نئچه-نجی دؤنه دوردوغو یئرده گؤزلری’له اۏنون آردېندان کۆچه‌ده چکیلن قېرمېزې ایزه گؤز تیکدی…
گئجه‌لر سحره کیمی گزه‌گَن‌لرده گزیردی، اۏنو گؤردۆگۆ آنې ایزله‌ییب آردېنې سیلمک ایسته‌ییردی، زامان’لا ساواشا گیریشیب یاشامې یئنی‌دن یازماغا باشلایېردې؛ دوردوغو گزه‌گَنده یاشام، اۏنو گؤردۆگۆ یئردن باشلاېیردې، یاشام اۏ آن چیچک‌لَنیب اۆزۆنه گۆلمه‌ڲه باشلایېردې، آما سۏنراسې زامان اوزانېب بیر-ایکی دقیقه کئچیب اۏ آددېم‌لارېنې یئیینله‌دیب کۆچه‌دن کئچیردی، آردېندان اۏندان قالان أزیلمیش توت‌لارېن ایزی اۏلوردو…
قادېنېن زارېلتې سس‌لری اۏتاقدان إشیدیلیردی، یانېنداکې پرستارلارېن بیری قۏلوندان باغلانان سئرۏما بیر شئی‌لر ووروب اۏ بیری‌سی فیشارېنې توتوب ألینده‌کی کاغاذا بیر شئی‌لر یازاراق بیر-بیرلری’له پېچېلدایاراق دانېشېردېلار. قادېن پرستارلارېن پېچېلتې‌سېنې إشیدیب چالېشدې گؤزلرینی آچا، آما گۆجۆ چاتمادې، خسته‌لیک قادېنې ایشدن سالمېشدې. اۆره‌ڲی سینه‌سینده قۏرخموش قوش کیمی چېرپېنېر، نفس‌لری بیر داش کیمی آغېرلانېر، آغېرلېغې گئت-گئده چۏخالېردې، قادېن گۆج’له ألینی قۏوزادې، گؤزلرینی بیرآز آچېب ایسته‌دی دئیه پنجره‌نی آچ آما گۆجۆ یئتمه‌دی، بارماغېنې پنجره‌یه سارې ایشاره‌له‌دی.
پرستارلار بیرآز قادېنېن ایشاره إدن بارماغېنا گؤز آتاراق، بیر-بیری‌نین اۆزۆنه باخېب سۏنرا بیری‌سی پنجره‌یه سارې گئده-گئده دئدی: “قۏی آچېم هاوالار قېزېشېب هم ایچه‌ری‌نېن، هم ده بو ننه‌نین هاواسې دڲیشیلسین”، پنجره‌نی آچېب قادېنا سارې دؤندۆ ایڲنه-داوالارېنې تۏپلایېب إشیگه چېخدېلار. پنجره‌دن یازېن مئحلی هاواسې ایچه‌ری دۏلوب قادېنېن آغېرلانمېش نفسینی بیرآز اۏلسا دا یۆنگۆللَتدی. قادېن گؤزلرینی تیکدی إشیڲه، یانداکې تیکینتی قادېن اۏلان تیکینتی‌دن آلچاق ایدی؛ اۏ اۆزدن یانداکې تیکینتی‌نین دامې یاتدېغې یئردن راحاتجاسېنا گؤرۆنۆردۆ. ماراقلې گؤزلرینی دامېن هر یانېنا گزدیردی، آما کیمسه‌نی گؤرمه‌دی. هرگۆن بو ساعات‌لاردا بیر-بیر گلیب یان تیکینتی‌نین دامېنا یېغېشېب، اۏردان قادېنا باخېب سۏنراسې گۆلردیلر. قادېن اۏنلارې ایلک گؤردۆڲۆنده چۏخ قۏرخموشدو؛ قېشقېرېب های-کۆی سالېب خسته‌خانادا هامېنې باشېنا تؤکمۆشدۆ، نه اۏلدوغونو سۏروشاندا قۏرخودان دیلی وارمامېشدې بیر شئی آنلاتسېن، ساده‌جه یانداکې دامې گؤرستمیشدی پنجره‌دن إشیڲه باخېب بیر شئی گؤرمه‌دیک‌لریندن سۏنرا قادېن آغلایاراق دیله گلیب دئمیشدی:”اۏردا دامدا آدام‌لار یېغېلېب منی بیر-بیرلرینه گؤرسه‌دیب گۆلۆرلر اۏنلارې قۏوون”، یئنه پرستارلار إشیڲه باخېب بیر شئی گؤرمه‌دیک‌لریندن، قادېنې قارنې‌نېن سانجې‌سېندان دۏلایې واهیمه باسېر دئیه بیر ایڲنه ووروب اۏتاقدان چېخمېشدېلار.
اۏگئجه قادېن اۆچۆن چۏخ چتین بیر گئجه اۏلموشدو. گئجه‌نی سحره کیمی تئز-تئز آیېلېب إشیڲه باخماغا قۏرخموشدو، باشېنې پنجره‌یه سارې چئویرمه‌ییب نه‌قدر باغېرساق‌لارې‌نېن آغرې‌سېنې یادېندان چېخارتسا دا سۏنسوزلوغونا بو دۆنیادا بو قدر یالنېز اۏلماسېنا لعنت إله‌میشدی، اۏنون دا بیر اوشاق پایې اۏلسایدې ایندی خسته‌خانالارېن بوجاغېندا تک باشېنا قالېب قۏرخمازدې؛ دۏداق آلتې اؤز-اؤزۆنه دئیینیردی:
– هامې دئییر تانرې یالقېزدې آما سۏنسوز قادېندان یالقېزې هله بو دۆنیادا یارانمایېب، تانرې اۏنو یاراداندا تۏرپاغېنا یالقېزلېق تۏزو سَپیب نه‌قدر یان-یؤوره‌سینده بیری‌لری اۏلسا دا، یئنه سۏنوندا تک قالماغا محکوم دېر. هریئرده هر ایشده هامېدان تئز اۏ اونودولور…
هر گۆن گۆنشین باتدېغې زامان یاواش-یاواش گلیب داما یېغېلاردېلار. قادېن ایلک گۆن‌لر اۆره‌ڲینی قۏرخو بۆرۆسه بئله زامان کئچدیکجه آلېشمېشدې، سۏن زامان‌لار داها بو قۏرخمالې صحنه گؤزۆنده دڲیشیلیب اۏنون اۆچۆن أڲلنجه‌لی بیر زامانا چئوریلمیشدی،ایندی هرگۆن گۆنشین باتماسېنې گؤزله‌ییب گؤزۆنۆ إشیگه تیکیردی دامدا گلیب یېغېلان‌لارا باخېب، اۏنلارېن ترپَنیش‌لرینی بیر تئاتر صحنه‌سی کیمی ایزله‌ییب، بعضن گۆلۆب، بعضن آغلایېردې. اۏنلارېن چۏخونو تانېیېردې، نئچه دؤنه آناسې، آتاسې دا گلمیشدیلر، دامدان اۏنا باخېب اۏنو چاغېرمېشدېلار، إله‌بیل اوشاق کیمی هله گۆله-گۆله دامدا قۏوالان-قاچدې دا اۏینامېشدېلار. سانکې هئچ بیرشئی اۏلمایېب، اونلارېن عزیز بالاسې تک باشېنا اؤلۆم دؤشه‌ڲینده خسته‌خانالاردا درد ایچینده قېورېلمایېر، اۏنلار اؤز کئف‌لرینده ساده‌جه اۏنو چاغېرمېشدېلار داما گلیب اۏنلارا قۏشولسون.
قادېن آما ایسته‌میشدی آغزېنې آچېب بیر شئی دئسین باغېرساق‌لارې‌نېن ایچینده‌کی سانجې قۏیمایېب داها بیرشئی آنلامامېشدې، هرگئجه بیر سۆرۆ تانېدېق‌لارېندان گلیب داما یېغېلاردېلار، هره‌سی بیر حال-هاوادا، یالنېز هامېسې بیرلیکده اۏنو داما چاغېرېب اۏنلارا قۏشولماسېنې ایسته‌ییب گؤزله‌ییردیلر؛ بو گئجه حالې‌نېن پیس اۏلدوغونا باخمایاراق زۏر’لا گؤزۆنۆ آچېب گؤردۆڲۆنده‌کی گۆن باتان زاماندې، داما سارې گؤز تیکمیشدی، آما بو گئجه بیر کس، بیر شئی گؤزۆنه دڲمه‌دی، یا دا گؤزلری داها گؤرمۆردۆ، گؤزلری یومولدوغو زامان قادېنا بئله گلدی کی بیر اۆز بیرشئی دامدان اۏنا باخېر؛ گؤزلرینی بیرآن آچدې، سۏنرا گؤزلرینی یومدو، یا دا یوممادې، درد ایچینه یایېلدې؛ سۏنرا داها آنلامېردې گئجه دیر یۏخسا گۆندۆز دیر، یوخلایېب یۏخسا آیېق دېر، بعضن بیر کس‌لرین باشې‌نېن اۆستۆنده پېچېلدادېق‌لارېنې إشیدیردی، بیر ده تک أڲلنجه‌سی اۏلان گئجه‌لری دۆشۆنۆب، بۆتۆن گۆجۆنۆ تۏپلایېردې گؤزلرینی بیرآز آچسېن داما سارې باخېب گؤرسۆن بو گئجه کیم‌لر اۏنو گؤرمه‌ڲه گلیبلر، آما هر دؤنه سۏن گؤردۆگۆ اۆزدن باشقا بیر شئی گؤرمه‌ییردی…
قولاغېنا پېچېلدادې:
– یازېن سۏن آیې هئچ محلّه‌یه چېخمایېرسان، تبریزین بۆتۆن کۆچه‌لرینی توت‌لار بۆرۆیۆب هله بیزیم محلّه‌میز… نییه داها مدرسه‌یه گلمیرسن هر گۆن اۏ ساعات اۏردا دوروب گؤزله‌ییرم آما سن بیر داها اۏردان کئچمیرسن بلکه ده نه‌بیلیم آخې باشېن نه‌یه قارېشېب؟!
– باخ باغېرساق‌لارېم ایلان کیمی بیر-بیرینه دۏلاشېب شیشیب، گۆن‌به‌گۆن قارنېم یئکه‌لیر، هله بیر-ایکی کیشی گؤردۆم بیر-بیرلرینه دئییردی بو قادېنېن قارنې چۏخ شیشیب حتمن بۏیلو دېر!!
– چۏخ سئویرسن بۏیلولوغو؟
– عؤمۆر بۏیۏ چالېشدېم بۏیلو اۏلام، هرزامان بۏیلو، قارنې شیشمیش قادېن‌لارا حسرت’له باخدېم؛ بیر اوشاق پایې ایسته‌دیم بو دۆنیادان آما ألیم بۏشدا قالدې…
سۏنرا گۆلدۆ:
– بیلیرسن إوده یالقېز اۏلان زامان‌لار اوشاق‌لېق چاغ‌لارېم کیمی بیر بالېش قارنېما قۏیوب دۏلاناردېم، ایندی آما دۏغرودان قارنېم یئکه‌لیب بلکه دۏغرودان بۏیلویام…
– من ده هرزامان بیر سئویملی، اۆزۆ گۆلر قېزېم اۏلسون دئیه چۏخ گؤزله‌میشَم، ایسته‌میشم اۏنون گۆلۆش‌لری إوه دۏلوب اۆره‌ڲیمی تیترتسین…
ألینی چکدی قارنېنا:
– دۏغوم زامانېم اۏلمالېدې، قارنېمېن سانجېسې باشلایېب!!
– هئچ بیلیرسَن نئچه ایل‌لر دیر درس اۏخویورام، حئساب گئدیرم، فۏرمول‌لارې یازېب پۏزورام.
– نه‌یین حئسابېن گئدیرسن؟
– ایشېق‌لارېن…، بوگۆن سنه بیر شئی گؤرستمه‌لی‌یَم!
– منه نه‌یی گؤرسه‌ده‌جکسَن؟ ألینده‌کی نه دیر؟!!
– تئلئسکۏپ، أن سئودیڲیم شئی، هرزامان یانېمدا دۏلاندېرارام.
– اوشاق‌لېقدا من ده چۏخ سئوردیم بیر دؤنه ده اۏلسا تئلئسکۏپدان اولدوزلارا-آیا باخام.
جیبیندن بیر ساعات چېخاردېب اۏنا گؤز تیکیب دئدی:
– گل زامانې یئتیشیب، ایشېق‌لار گلیب چاتدې.
قادېن گؤزۆنۆ قۏیدو تئلئسکۏپا، باخدې، آغ-قېرمېزې توت‌لار بیر-بیرینه قارېشېب یئر اۆزۆنۆ بۆرۆمۆشدۆ، یئره تؤکۆلن توت‌لارېن تورشامېش ایی‌لری گؤڲه قالخمېشدې، دالې‌سېندان بیری‌نین نفس‌لری‌نین سسی قولاغېنا دڲدی، هیجان وۆجودونو ساردې؛ ایسته‌دی آددېم‌لارېنې یئڲینله‌دیب گئتسین، بیری دالدان ألینی توتدو، دؤندۆ، گؤزلری بیر-بیرینه ساتاشدې…
Podcast: Play in new window | Download
بَنزَرگه‌لر / Bənzərgələr
قار دنهلری / آیناز بزرگان (حیکایه)
یانېت‌سېز سۏرغولار / فائضه بزرگان (حیکایه)
ناغېللارداکې اؤزلَم / فائضه بزرگان (حیکایه)
ایکی یاشلې کؤرپهنین آجې حیکایهسی / واریث یۏلچویئو…
بوز / اومان میانالې (حیکایه)
یالقېز إو / سحر روحی (حیکایه)
ایلان / رحیم علییئو (حیکایه)
جزا / سئوینج إلسئور (حیکایه)
بایراملېق! / ارشد نظری (حیکایه)
