“هونـر” یوخسا “صنعت”؟ / ناصر منظوری

“هۆنـر” یۏخسا “صنعت”؟ / ناصر منظوری

“هۆنـَرمن” یۏخسا “صنعتکار”؟
فارس دیلینده “هنر” سؤزجۆڲۆ بئله معنا و تفسیر إدیلیر:
هۆ = خوب = یاخشی
نَر = إرکَک
هۆنر (نرِ خوب) = یاخشی إرکَک
گؤرۆندۆڲۆ کیمی بو چۏخ سطحی بیر تفسیر دیر.
ایندی’یسه, بو سؤزۆن معنا و تفسیرینی تۆرک دیلینده ایزله‌­یک:
اۏغلان‌­لار یئتگین­‌لَنیب کیشی­‌لیـڲه یئتـن چاغ‌دا اؤزلرینه آد قازانمالې اۏلارمېشلار. اۏنون­’چۆن ده، “أرلیک” گؤرستمه‌­لی اۏلارمېشلار. دئم­ک، کیشی سایاغې بؤیۆک بیر ایش باشاسالمالې’یمېشلار (مثلن دۆشمن­’له ساواشېب مئیدان‌دان باشې اوجا چېخمالې’یمېش، یا بؤیۆک بیر شیکار إتمه‌­لی’یمیش. . .) بئله‌­لیک’له “أرلیک” (مردانگی) گؤرستمک‌’له “أر” (مرد) سانېلارمېشلار. آذربایجان‌دا “أر” سؤزۆنۆن “شوهَر” معناسې دا بو آنلاما قایېدېر.
آنجاق بو “أر”-لیک گؤرستمکدن داها اۆستۆن “هون­ار”-لېق ایمیش _”هون”­لارېن (هون إلی) قودرت­لی اۏلدوق‌لارې اۆچۆن. تۆرک دیلینده بئله دیر:
هۆن + أر = هۆنـَر
(بو تفسیره داوود سعیدخانلې’یلا من _ایکیمیز ده_ راضېلاشېرېق.)
“ـمَن” یا “ـمان” أکی آرتېق تانېنمېش بیر أک دیر، فاعیل­‌لیک مفهوموندا. اۏنون­’چۆن ده “هۆنرمَن” سؤزجۆڲۆ چۏخ طبیعی بیر قورولوش دېر. فارسجادا “هنرمند” کیمی ایشله‌­نیر.
آرتېرمالې دېر: “ـمَن” یا “ـمان” أکی فارسجادا چۏخلو “ـبان” فۏرموندا دا ایشله‌­نیر؛ باغبان، نگهبان، دربان . . . حال‌بوکی, “بانیدن” فئعلی یۏخ‌ دېر. اۏنا گؤره ده، “ـمان” أکی­‌نین دَڲیشیلمیش فۏرمو دېر.
تۆرکيجه‌­ده “باغمان” یازېلمالې دېر و. . .
ایندی قضاوت إدین: “صنعت” دئمه‌­لی‌­ییک یۏخسا “هۆنـَر”؛ یا دا آلاداغدان “صنعت” سؤزۆنۆ، بولاداغدان “ـکار” سؤزۆنۆ گتیریب یۏووشدورماق­’لا “صنعتکار” سؤزۆنۆ ایشلتمه­‌لی؟
ناصر منظوری