کئشکه بو یوخودان تئز اۏیانام! / آیدا شهباززاده (حیکایه)
سۏیوق بیر قېش گئجه‌سی دیر. إشیکدن تزه إویمیزه یئتیشمیشدیک. آنام، یوخلایان کیچیک قارداشېمې قوجاغېندان کاناپه‌نین اۆستۆنه قۏیوب، سَس‌سیزجه اۏنون اۆزۆندن اؤپه‌رَک، دۏداق آلتې دئدی:
-إویمیزین بالاجا قوزوسو دئیه‌سن یاتېبدې.
سۏنرا منه سارې گلیب، ساچ‌لارېمې اۏخشایارکن دئدی:
-إلشَنیم، تئز گل، من’له بیرلیکده مطبخه گئدیب، آخشام یئمه‌ڲی حاضېرلایاق، ایندی آتانېز گلر.
ساعاتا باخېرام، ساعات دۏققوزو اۏتوز بئش دَقیقه اؤتمۆشۆ گؤرسه‌دیر.
بیردن-بیره إویمیزین بۆتۆن ایشېق‌لارې سؤنۆر.
آنامېن قۏرخویا بۆرۆنمۆش سَسینی إشیدیرَم:
-إی وای یئنه زلزله!
یئنه زلزله اۏ شوم آیاق‌لارېنې بیزیم شهره باسمېشدې. قۏرخولو سَس- کۆی، إویمیزی سیلکه‌له‌مه‌ڲه باشلادې. بالاجا قارداشېم شیرین سئرک یوخوسوندان اۏیانېب، قۏرخاراق، آغلاماغا باشلادې؛ آنام دا هئچ آیاغې‌نېن آلتېنا باخمازدان، اۏنا سارې قاچدې.
بیردن-بیره هر یئره قاران‌لېق چؤکدۆ. سوسقونلوق آز قالېردې منی بو دهشت قۏرخودا بۏغا، بو آرادا یالنېز آنامېن سَسینی إشیدیردیم:
-جانېم اۏغلوم إلشَنېم! قۏخما بیر شئی اۏلمایېب، گل آناوېن یانېنا، هر شئی ایندی دۆزه‌لر.
مطبخه سارې گئدیرم. آنام دا قارداشېمې قوجاقلایاراق، منی ده باغرېنا باسېب، اۆچلۆجه مطبخین ماساسې‌نېن یانېنا بۆزۆلدۆک.
زیل قاران‌لېقدا گؤز گؤزۆ گؤرمۆردۆ. ساده‌جه بیر بیریمیزی بَرک قوجاقلایېب، نفس‌لریمیزی حیسّ إدیردیک. اۏ آن‌لاردا آنام منیم هئچ باشېم چۏخمادېغې سؤزلری دۏداق آلتې دئییردی. کیچیک قارداشېمېن آغلایېشې هئچ کسیلمک بیلمیردی. أل‌لریم’له اۏنون یاناق‌لارېنا تۏخانېب، دئدیم:
-داداش باخ، آغلاما، اۏ قۏرخولو سَس‌لرین هامې‌سې کسیلدی. قۏرخما داداش! آنام ایسه بیزی قۏرویور.
آنام بیزی داها بَرک قول‌لارې’یلا توتوب، باشېمېزدان اؤپدۆ. اۏنون سَسینده‌کی آغلاماغې حیسّ إتدیم.
اؤزۆم’له فیکیرلَشیرَم:
-گؤره‌سن زلزله…بئش یاشې بئله اۏلمایان اوشاق اۆچۆن نه دئمک دیر؛ هم ده اۏنون حاققېندا هئچ بیر شئی بیلمه‌ین، اۏنون حاققېندا هئچ بیر ناغېل إشیتمه‌یَن اوشاق!؟
آناما باخېرام، اۏ یالنېز ایچینده‌کی دویقولارېنا گۆوه‌نه‌رَک، دۏداق آلتې بیر شئی‌لر دئییردی. عاغلېما بؤیۆک ننه‌مین گئجه یاتمازدان اؤنجه و یا یئمکدن قاباق دوعا إتمه‌ڲی واخت‌لار گلدی.
اۏ گۆن گئجه هاوا چۏخ سۏیوق ایدی. اۆشۆیۆردۆم. آما بئله دَڲیل ایدی.
بیلمیرَم، قۏرخماق اوشاق‌لارې داها دا اۆشۆدۆرمۆ، یۏخسا بو آرادا باشقا بیر شئی‌لر وار ایدی!
یان-یؤوره‌میزده‌کی قۏنشو‌لارېن آغلاما‌ق سَس‌لری، باغېرېش‌لارې، آمبولانس و پۏلیس ماشېنېن سَسی منی داها آنامېن باغرېنا سارې یؤنلَندیریردی.
آنام آلت بیلینجینده‌کی اینانجېندان یاردېم ایسته‌ییردی، و دیل آلتې دئییردی:
-هئچ بیر شئی بیزی سارسېدا بیلمَز!
من ده بیر آن گؤزلریمی یوموب، تانېمادېغېم بیر حیس‌لر ایله، تانېمادېغېم بیر کیمسه‌یه دئدیم:
-سن بیز‌لره یاردېم إت، بو قۏرخولو یوخودان اۏیاناق، إویمیزه هئچ بیر شئی اۏلماسا، بیر داها آنامې-آتامې هئچ اۆزمه‌یه‌جه‌ڲیم. یئمک قۏنوسوندا هئچ لَتتی اۏلمایاجاغام. بالاجا قارداشېم’لا اۏینایېب داها هئچ اۏنو اۆزمه‌یه‌جه‌ڲم.
چۏخ اۆزۆجۆ بیر دورومدا قالمېشدېق، دۆزۆن دئسم، چۏخ قۏرخولو ایدی.
سَس‌لر اۏ قَدَر اوجالدې کی، أل‌لریم’له قولاق‌لارېمې توتوب، یوخویا دالماغا چالېشدېم.
یوخومدا هامېمېز پارکدایدېق. أل‌لریمیزده بۏیاقلې قۏیوق‌لار وار ایدی. بعضی‌لرینده دۏندورما و شیرنی وار ایدی. هامې گۆلۆردۆ. هامې اۏر‌دا موتلو ایدیلر.
آتام، آنام و کیچیک قارداشېم’لا چارپېشان آرابادایدېم. چات…چات …
اویاندېم؛ چات…چات…سَس‌لری’یله.
آتام زۏر’لا قاپېنې آچېب بیزه سارې گلدی.
بیر-بیریمیزدن بَرک یاپېشېب تیکینتی‌دن آشاغې‌یـا سارې پیلله‌لردن یئنیریک. باشېمېزې قالدېرېب یان-یؤوره‌میزه باخدېغېمدا، تئلئویزیۏنداکې گؤردۆڲۆم ساواش فیلم‌لرینه بنزه‌ییردی.
هر یئر داش تۏرپاق ایچینده ایدی.
اۏ گئجه‌نین قاران‌لېغېندا گؤرۆنمه‌ڲن شئی‌لر چۏخ آچېق-آیدېن گؤرۆنۆردۆر. بؤیۆک‌لر چۏخ اۆزگۆن، اوشاق‌لار ایسه اۏلدوقجا قۏرخموشدولار. سانکی شَهَره درین بیر سۆکوت دومانې چؤکمۆشدۆ.
إله بیل بو شَهَرین آدام‌لارې دانېشا بیلمه‌ییب، ترپنمه‌ڲه اینجارلارې یۏخ ایدی.
گؤره‌سَن بو دا بیر یوخو دېر یا بلکه بو بیر اۏیون دېر. اۏیون قایدالارې بئله اۏلمالې دېر:
دانېشساق، یاناجاغېق!!!
منیم سَسیمی إشیدن وارمې!؟
دانېشدېم، یاندېم.
من هئچ زلزله اۏیونونو سئومه‌دیم.
اۏتاغېمېن اۏیونجاق‌لارېنې، کیتاب‌لارېمې ترک إتدیڲیم گۆندن بری، ایندی اۏنلار دا گرگین‌لیکده دیرلر.
بورانې کیم دۆزَلده‌جک، محله‌میزی کیم یئنی‌دن تیکه‌جک.
من إوه، اۏتاغېما، اۏیونجاق‌لارېما دارېخمېشام؛ اۏرا گئتمک ایسته‌ییرم.
اوشاق‌لېغېمې یاشایا بیله‌جه‌ڲیم یئره دارېخمېشام، بورا‌سې بؤیۆک‌لر اۆچۆن دیر، بیز اوشاق‌لارا عایید دَڲیل کی!….
بَنزَرگه‌لر / Bənzərgələr
گئج قالان کئشکهلر / آیدا شهباززاده (حیکایه)
سئوگی‌نین اؤزگۆرلۆڲۆ / آیدا شهباززاده (حیکایه)
ایکی یاشلې کؤرپهنین آجې حیکایهسی / واریث یۏلچویئو…
قار دنهلری / آیناز بزرگان (حیکایه)
ایلان / رحیم علییئو (حیکایه)
جزا / سئوینج إلسئور (حیکایه)
بوز / اومان میانالې (حیکایه)
یالقېز إو / سحر روحی (حیکایه)
قایېدېش / إسمیرا حۆسئینلی (حیکایه)
یئددی آیدان بری دئمک اولار هر گون خوی تیتره‌مکده دیر. زلزله‌لرین دؤرد-بئش دنه‌سی گرچکدن قورخودوجو ایدی. ایکیسی ده شهرین آیری-آیری بؤلوم‌لرینی ووروب بیر سېرا إولری اوچورتدو. اوچوردا بیلمه‌ین‌لری ایسه إله چاتار-چانار إدیب کی آرتېق کیمسه او إولرده آرخایېن یاشایا بیلمیر.
بو قورخونج اولایی یاشایان آیدا شهباززاده یاشادېغی دویقولاری أدبی یارادېجی‌لېق ایله تاریخه سالماق ایسته‌ییب. سئچدیڲی بیچیمی بالاجا اوغلونون مونولوق‌لاری ایله ایره‌لی آپاریر. حیکایه‌نی ناغېللاندېران یازارېن بالاجا اوغلو، إلشن دیر. إلشنین مونولوق‌لاری آناسی’یلا آپاریلان دیالوق‌لار ایله گرچک‌چی (رئالیست) بیر حیکایه یارادیر. آما چوخ داریشیق بیر باخیش مئیدانیندا ایلیشیب قالیر. باشقا سؤز’له، فلاکتین بؤیوک‌لوڲو اولدوغوجا گؤرونتوله‌نه بیلمیر. بو دا بیزیم اویقارلېغېمېزداکی سېنېرلاردان تؤرنمیش بیر دوروم دیر. اؤزل‌لیک’له ده خوی کیمی شهرلرده قادین‌لار داها چوخ إوده قالېب توپلوم ایچینه چېخماغا گیره‌وه‌لری اولمور. بو دورومدا اون‌لارېن باخېش آچېسی دا بو چرچیوه‌دن إشیڲه چیخا بیلمیر.
توپلومدا یاشانمېش چتین‌لیک‌لر، سورون‌لار، گؤزل‌لیک‌لر، بیر سؤز’له، آجی‌لی-شیرین‌لی دویقولار و قاورام‌لاری صحنه‌لشدیرمک اوچون یازار اولای‌لارېن تام اورتاسېندا یاشامالی دیر. تجروبه‌لی بیر دوشونر اولماق اوچون یالنېز اوزده گؤرونن‌لر یئترلی دڲیل. اولای‌لارین درین‌لیک‌لرینه وارماق گرک.
حیکایه‌نین قیسالېغېنا باخمایاراق، یازار یاشادېغی تجروبه و دویقولارېنی اوخوجویا چاتدېرماقدا اوغورلو دېر. حیکایه سونا چاتدېقدا اوخوجولارا، إله‌جه ده شهرین داغېنتی‌لارېنی آرادان قالدېرېب یئنی آبادلاشدېرماسېنا سوروم‌لو اولان‌لارا أخلاق درسی وئرمڲی ده اونوتمور.