اومسوق رۏمانېنا بیر باخېش / بهزاد صادقیان‌فرد (مقاله)

اومسوق رۏمانېنا بیر باخېش / بهزاد صادقیان‌فرد (مقاله)

اومسوق تۆرکیجه‌ده آرزې‌سې بۏشا چېخمېش و اؤز اومودونا آلدانمېش آنلامېندا یئر آلیر (باخېن أرک سؤزلۆڲۆنه) رۏمانېن أساس حیصه‌سی فرقلی زامان‌لاردا اینسان‌لارېن آغېر حیات طرزینی، ییرمی بیر آذر حرکاتېندان سۏنرا، ایران اینقیلابېندان سۏنراکې ایل‌لره‌جن روایت إدیر. کۆتله و تاریخ‌یانا جریانې یېغجام شکلینده بۆتۆن اۏلای‌لارې’یلا بیرگه اۏخوجویا چاتدېرېر. اومسوق رۏمانې‌نېن چئوره و حیات مضمونو مرکزدن اوزاق خېرداجا بیر شَهَرین اینسان‌لارې‌نېن حیکایه‌سی دیر. میللی حؤکومت‌ین چؤکۆشۆندن سۏنرا آغېر تهدیدلره و شیکنجه‌لره معروض قالمېش اینسان‌لارېن چئشیدلی عذاب‌لارې گؤز اؤنۆنه گتیره‌رَک دیرَنمه‌لری دیر. بیر یئرده عاییله‌وی حیات، جان قۏرونماسې سببی ایله بیر کیشی‌نین سییاسی کؤچکۆنلۆڲۆنه و بیر دفعه‌لیک بیر قادېنې هر تۆرلۆ تهدیدلره اۆزلَشدیریر. بیر گنجین ایناندېغې آماجې اۆچۆن هر نه‌یینی قوربان إتمه‌سی دیر. اؤلۆم مسأله‌سی رۏمانېن أساس مضمونو کیمی اؤزۆنه گؤرستمه‌ده و تعریف إتمه‌ده دیر. بیر یئرده گۆللر آدلې قادېن حیات یولداشې سییاسی کؤچکۆن‌لر سېراسېندا اۏلدوغو اۆچۆن، هر زامان أمنیه‌لرین، اۏغرولارېن و چاپۏوولچولارېن تهلۆکه‌سی ایله حیات آپارېر “گۆللر گیلین دووراې آلچاق و قاپېسې‌نېن دا کارې یۏخدو” بونو گئجه قوشو آدلې خولییالار ایچینده حیات آپارمېش گۆللری مۆدافیعه إتمک اۆچۆن دئییر و بو دئییمی ایله سېنېق پنجره‌نین تئۏری‌سینی و دَهشتلی بیر فاجیعه‌یه اوغرایان یالنېز بیر قادېن حیاتېنی تصویره چکیر. حئیوان سئوَرلیک بیر پارا دۏست‌لارېن تۏخاندېق‌لاری کیمی (باخېن اومسوق حاققېندا شریف مردی‌نین یازې‌سېنا) أساس یئر آلدېغی ماهییتی داشېیېر. گئجه قوشو حئیوان‌لار’لا ایلگی‌ده دیر، توت آغاجې‌نېن کؤلگه‌سی ایت‌لرین مزارېنا چئوریلیب، بونون’لا بئله سیمگه‌یانا اۏلاراق گئجه قوشو آدېندا اینسان، خیال‌لار ایچینده یاشاسا دا، سئچیم آغېرلېغی، تۏپوق وورماسې و یاخشېجا عمل إتمه‌دیڲی دورومو نظرده آلاراق، گۆللر آدېندا قادېن’لا بیرگه دیره‌نیش، میللت سیمگه‌سی، دۏست و خالق أمانتی داشېیېجې‌سې کیمی بیر اۏجاق کیمی گله‌جه‌ڲه ایشېق ساچېر. گۆللر یالنېز بیر قادېن اۏلاراق اؤز حیات یۏلداشې سییاسی کؤچکۆن اۏلدوغو اۆچۆن، اۏغرولارېن و أمنیه‌لرین منفی هدفینه چئوریله‌رَک، گئجه قوشو اۏنو مۆدافیعه إده‌رَک قالارقې قالېر. باشقا یاندان پهلوی رئژیمی‌نین آذربایجانا قارشې ایقتیصادی تضییق‌لری بشّریته قارشې جینایت اۏلاراق آغېر حیاتا معروض قۏیور و کۆتله‌وی آج‌لېق هر یئرده یایقېن وضعیتده دیر. اومسوق رۏمانې آذربایجان میللی حؤکومت‌ین چؤکدۆرۆلدۆڲۆندن سۏنرا آذربایجان میللتی‌نین آغېر حیاتېنې و تاریخ‌یانا اۏلاراق مۆعاصیر گۆنئی آذربایجان، گۆج و قودرت حاققېندا ایلیشکی‌لرینه، ظرافت‌لیک’له تۏخانېلمېشدېر. آما أساس مسأله رۏمانېن سۏنو و خایین‌لیڲین هئچ جاواب‌سېز قالماماسې، یاخشې هر جۆره یاخشې اۏلدوغو و پیس عمله اوغرایان اینسان‌لارېن اۏرتاقجا عیبرت درسی کیمی یازېچې‌نېن تۏخاندېغې و اۏخوجو طرفیندن یۏروملانماسې دېر. اومسوق رۏمانې نئچه یؤنلۆ أثر اۏلاراق، اؤلۆم مسأله‌سی، مئتافیزیک و مزارلېق اؤنَمی، اۏندا دیققت چکیجی دیر. رۏمانېن گئدیشاتې مزارلېق و گئجه قوشونون مزارلېق’لا قۏنشو اۏلماسې، زامان سۆره‌جینده یئرینه مدرسه و مکتب تیکیلمه‌سی یازار طرفیندن آدلېم اینسان‌لارېن اونودولماسې کیمی و گئجه قوشونون آتاسې‌نېن مشروطه دؤڲۆشچۆسۆ اۏلدوغو و قبری بلیرلَنمه‌دیڲی اۆچۆن، پۏست مۏدئرن دۆشۆنجه‌سی‌نین ایزینی ده، بو رۏماندا گؤره بیله‌ریک.

دۆزَنله‌یَن: آیناز بزرگان