یئنی قاپې Yeni Qapı یئنی قاپې، یئنی باخېش دېر تۆرک دۆنیاسېنا
آزادلېغېن دوروشوغو / آیهان میانالې (کؤشه یازې)
آزادلېق هر کس اۆچۆن فرقلی بیر اۏلای، دَڲیشیک بیر ایش و یا سئچیملی بیر إده‌نک دئمک دیر. آزادلېغېن تعریفی نیسبی اۏلدوغو اۆچۆن زامان’لا دَڲیشیر. اؤنجه‌کی نسیل‌لرین اوشاق‌لارې ایندیکی اوشاق‌لار کیمی آزادلېغا ما‌لیک دَڲیلدیلر. هر یئنی نسیل’له یئنی ایده‌لر دۏغولور. بئله اۏلمازسا، گلیشمه و اؤنه آددېم آتماق پرۏسه‌سی دایانا بیلر.
منیم باخېش آچېمدان آزادلېق اؤنجه‌کی چاغ‌لاردا إتمه‌دیڲیمیز بیر ایشی یئرینه یئتیرمک دیر . أصل آزادلېق اۏ دئمک دیر کی، ایچدن و بیلینج‌آلتې زئیینیمیزدن بو ایشی گؤرمکدن اؤزۆمۆزۆ خۏشبخت حیسّ إدک. بیز بیر ایشی اؤنجه إتمزدن قاباق دۆشۆنۆرۆک کی، بو إتدیڲیمیز ایش دۆزگۆن دیر، یۏخ’سا یانلېش؟ آما بیز هئچ بیر گرگین‌لیڲین ایچینده قېسېتلانمامالې‌یېق. آزادلېق أصلینده نه’یسه یانلېش و یا دۏغرو إتمک دئمک دَڲیل، دۆشۆندۆڲۆمۆز و بعضن دۏغرو اۏلدوغونا ایناندېغېمېز شئیی إتمک دیر.
آزادلېق قۏنوسونا ایکی یؤندن باخماق اۏ‌لار. بیرینجی‌سی، یاشادېغېمېز جۏغرافیا باخېمېندان آزادلېق نه‌دیر و ایکینجی‌سی، بیز آزادلېق دئدیکده نه‌یی گؤزده آلېرېق؟ بو ایکی اۆسلوب آراسېندا‌کې فرقی درک إتسک و اۏنلار حاققېندا گۆجلۆ بیر آنلایېش گلیشدیره بیلسَک، اؤزۆمۆزه اینامېمېز آرتاجاق و یاشامېن بۆتۆن پۏزیتیو و خۏش پالس‌لارې‌نېن قایناغې، ایسترئس‌سیزلیکده یارانان اؤزگۆوَندن ألده إدیله‌جک و بو، جۏغرافیا چتین‌لیک‌لری‌نین تحمیلی ایله دَڲیل، یالنېز اؤز سئچیمینیز’له و ألده إدیلن گؤرگۆلۆ تجرۆبه‌لر آراجې ایله اۏلاناقلې دېر.
تأسیسات ساحه‌سینده تحصیلیم منه بؤیۆک بیر اینجار وئریر. بیزدن هاوا قېزدېرما سیستئمینی مۏدئل‌لَشدیرمه‌ڲی‌نین اؤزل بیر جۏغرافیا اۆچۆن نظریه‌سینی اؤزۆمۆزه اویقون دۆزه‌لیش إدیب، گلیشمه‌سینی ایسته‌ییرلر. بعضن إله اۏلور کی، بیزیم گلیشدیردیڲیمیز نظریه ایله بؤیۆک عالیم‌لرین ایره‌‌لی سۆردۆڲۆ هامې طرفیندن قبول إدیلمیش نظریه آراسېندا چۏخلو اۏرتاق یؤن‌لر وار. اؤنملی بیر شئیی باشقاسې‌نېن یۏخ، اؤز طرزیمده باشا دۆشمه‌ڲیمیز حیسّی بیزی حدسیز حظّ وئریر. شخصییَّتین یئنی یؤن‌لرینی کشف إتمکدن و عئینی زاماندا آزادلېغې یاشاماقدان داها یاخشې نه اۏلا بیلر؟
آزادلېق کتئقۏری‌سی ایله باغلې دَڲیشیک باخېش آچې‌لارې محض آزادلېغېن اؤزۆ دیر کی، بو دا بیزه اؤز ایچ وارلېغېمېزې کشف إدیب، کشف‌لریمیزدن حظّ آلماق لَذّتینی وئریر.
بیز اوشاق‌کن آزادلېق گؤزۆمۆده دۏندورما یالامانېن حظّی ایدی، حتتا اۏ زامان بیزیم باخېشېمېزدان آزادلېغېن بؤیۆک بیر حیصّه‌سی آنا-آتامېزېن ایذنی اۏلمازدان یایېن باشا-باشې دۏست‌لارېمېز’لا ایستخره گئدیب، اۆره‌ڲیمیز ایستییه‌نه قَدَر اۆزمک ایدی.
سۏنرا‌لار یاش و تجرۆبه ایله آزادلېق ایده‌آل‌لارې دا دَڲیشدی.
اؤرنک اۆچۆن، اۏن‌بیرینجی صینفینده صاباحې‌سې گۆن ایجتیماعی دَرسین اۏلماسېنا باخمایاراق، گئجه ایسته‌دیڲیمیز واختا قدر اۏیاق قالېب، سحری گۆن ایسه دَرس واختې، یانې ساعات 12-یه کیمی دینج و قایغې‌سېز یاتاق. هفته ایچی، ایسته‌دیڲیمیز قدر هر هانسې ساعاتا کیمی یاتېب، درس‌لر و مدرسه اۆچۆن وئج‌سیز قالاق. آتالارېمېزېن إعتیراضېنا باخمایاراق، بیز أدبی اۏرتام‌لارادا، موسیقی قوروپ‌لارېندا، حتتا داغچې‌لېق و توریزم قوروپ‌لارېندا دا ایشتیراک إدَک. یۏلداش‌لارېمېز’لا شَهَردن إشیڲه چېخېب، سئودیڲیمیز یئرلرده گَزَک. بونا تای اؤرنک‌لر سای‌سېز دېر و هر کس اؤز یاشامېندا اۏنلارېن فرقلی چئشیدینی یاشایېر.
بیل‌یوردا گئدندن سۏنرا بیزیم باخېشېمېزدا آزادلېق ایستاندارد‌لارې یئنه دَڲیشدی. أصلینده، یاشېن، زامانېن و یئرین دَڲیشمه‌سی ایله اینسان‌لارېن باخېشې آزادلېق کتئقۏری‌سینه دَڲیشیر و بیز ده بو قایدادان ایستیثنا دَڲیلدیک.
درگی، کیتاب اۏخویوب، یا دا فیلمه باخماق اۆچۆن یاتاق‌خانا یۏلداش‌لارېمېزدان بیری ایله سَحَر ساعات بئشه‌جن اۏیاق قالماق و حتتا گئجه‌نین اۏرتاسېندا سئویملی ماهنې‌لارېمېزې یۆکسک سَس’له دینله‌مک، اؤزل بیر دَرس‌ده ایشتیراک إتمه‌مک و دَرس’له عئینی واختدا ایدمان سالۏنو، سیناما و یا پارکا گئتمک، هۆنر، أدبی، سیاسی و ایجتیماعی قوروپ‌لاردا و اۆرک ایسته‌ین ساحه‌لرده چالېشمالاردا ایشتیراک إتمک، آردېندان اؤرگه‌تیم، سیاسی، ایقتیصادی سیستئمین تنقیدی و گله‌جَک اۆچۆن پلانلا‌شدېرېلماسې اۏ دئدیڲیمیز آزادلېق دئیه ایستک‌لردن اۏلا بیلَر.
یوخارېداکې اؤرنک‌لردن سۏنرا آزادلېغېن تانېمې‌نېن سۆرَکلی دَڲیشدییینی باشا دۆشۆرۆک. آزادلېق بیر ایده دیر، بیر روح حالې دېر . سۏنوج‌لارېندان قۏرخمازدان دۆشۆنجه‌لریمیزی و ایده‌لریمیزی ایفاده إده‌بیله‌جک قَدَر اؤزگۆر اۏلان بیر آزادلېق ایستانداردېنا چاتما‌لې‌یېق. ایسته‌دیڲیمیز هر شئیی اینجه‌له‌مکده و اۏخویوب اؤرگندیڲیمیزین سۆره‌سینی گۆنده‌لیک یاشامېمېز‌دا اویقولاماقدا، اؤزگۆر اۏلمالې‌یېق.
دانېشېق آزادلېغې آشاماسېنې کئچدیکدن سۏنرا داها اؤنملی بیر کتئقۏری ایله قارشېلاشېرېق و بو، گؤرۆنۆب، إشیدیلمک دیر. بو آزادلېق اۏ زامان آنلام تاپا بیلیر کی، بیزیم فیکیر‌لریمیز دین‌لَنیلیب، اۏنون حاققېندا ایسه دانېشېلېب، دارتېشېلا. ساوادلانماق یالنېز دیپلۏم و اۏندان یوخارې‌لارېنې آلماق دَڲیل. أڲیتیمیمیزی و بیلیڲیمیزی گرچک اویقولامایا قۏیما ایمکانېنې ألده إدینجه، بیزیم اۆچۆن هر نه یۏلوندا و اۏلدوغو کیمی اۏلاجاق. بیز تۏپلوما و بشرییَّته اؤز طرفیمیزدن نه‌سه هدیه وئره بیلدیڲیمیز زامان اۏنو باغېم‌سېز حئساب إدیریک و بو هديه‌نین مئیوه‌سی اؤنجه‌کی یاراتدېغېمېز دۆنیادان قات-قات گؤزَل اۏلا بیلَر.
آیهان میانالې / نمک آبرود
2023/10/09
بَنزَرگه‌لر / Bənzərgələr
یارالې بوراخېلمېش اینسانلار / آیهان میانالې (کؤشه یازې)
ایبلیس - حۆسئین جاوید / نرمین ریضا (کؤشه یازې-تحلیل)
اۏ هله دیری دیر! / آیهان میانالې (حیکایه)
دیل و اۏنون ایچیندهکی دیبسیز دۆنیا / آیهان میانالې
سئویم رۏمانېندان بیر پارچا (2) / آیهان میانالې
سئویم رۏمانېندان بیر پارچا / آیهان میانالې
اۏیاندېقجا چۏخالېرېق، چۏخالدېقجا اوجالېرېق! / آیهان میانالې
یازارلار و اینتیحار - إرنئست هئمینگوئی / آیهان میانالې
ایکیدیللیلیک و اۏنون'لا ایلگیلی قۏنولار / آیهان…
