کؤچۆرۆب اویقونلاشدېران‌لار: آیهان میانالې، علیرضا فرشی
خارابالېق / عۆلوییه طاهیر (حیکایه)
یادداشېمېن آخسایان واخت‌لارېندا هاردان یادېما دۆشدۆ؟ بۏشقابې سیلدیڲیم یئرده ألیمی ساخلادېم. نییه خاطېرلادېغېمې خاطېرلاماغا چالېشدېم. کلَفی ایتمیش خاطیره‌لر ایچیندن قفیل جۆجَرمیش بو حادیثه هئچ بیر ایضاحات اۏلمازدان دیله دۆشن مئلۏدی کیمی بئینیمده دۏلاشدې: إله بوردا دایانمېشدې… بۏشقاب‌لار ألینده ایدی، سۏنرا بیرینی سالېب سېندېردې… أل‌لری دایانمازدان تیتره‌ییردی. بیرینی ده گؤتۆردۆ؛ بۏشقابدان گؤز یاش‌لارېنې دا سیلدیڲینی ده گؤرۆردۆم… یاشېل ژاکئت قۏل‌لارې… بیر ده اۏ داملا‌لار… بَدَنی دومانا بۆرۆنمۆشدۆ. “آنامېن قۏل‌لارې، قۏل‌لارې… ایل‌لر دیر، هر شئی بئله‌جه، بۏز دوماندا داوام إدیر. بئییندن سیلینمه‌ڲن فیلم کادرې کیمی… هر گئجه خارابالېغا گلَن بایقوش کیمی‌یم. سۏن خاطیره‌لرین اۆزه‌رینده اولایېرام…” – پېچېلدادېم. بۏشقابې یئرینه قۏیوب پنجره‌یه یاخېنلاشدېم. قۏنشونون قوش‌لارې سمادا اوچوشوردولار. بازار گۆنۆ اۏلدوغوندان نهنگ بولدۏزئرین نریلتیسی کسیلمیشدی. بیزیم إوه کیمی هله اۏن إو وار ایدی. بۏز پیشیک قارشې طرفدن سؤکۆلمۆش إولرین کرپیج‌لری‌نین اۆستۆنده پنجه‌لرینی یالایېردې. گؤره‌سن، بورا تامامی’یله داغېلاندان سۏنرا هارا گئده‌جک؟ هارا‌دا اۏتوروب پنجه‌لرینی یالایاجاق؟ هارا؟ بیز هارایا گئده‌جه‌ییک؟ بیز… گؤزلریمی بۏز پیشیکدن آیېرما‌زدان چایدانېن آلتېنې سؤندۆردۆم. هه، بو پیشیک ده نه واخت’سا یادېما دۆشه‌جک. یادداشېمېن هاراسېندانسا تناسوخ إده‌جک و بؤیۆک بیر خارابالېغېن فۏنوندا بئله‌جه پنجه‌لرینی یالایان حالدا اؤزۆنۆ یا‌دا سالاجاق. من ده آلنېمې اۏووشدورا-اۏووشدورا نییه محض ایندی اۏنو خاطېرلادېغېمې، هاردان یادېما دۆشدۆڲۆنۆ فیکیرلشه‌جه‌ڲم. بَلی، إله إپیزۏدلار وار کی، اۏنلارې یالنېز سن گؤرمۆسن و سن اۏنلارې خاطېرلایان سۏنونجو آدامسان، سَندَن سۏنرا اۏنلار حاققېندا هئچ کیم هئچ نه بیلمه‌یه‌جک. بو، گئجه‌نین قاران‌لېغېندا یۏلدا ماشېن’لا ووردوغون ایت کیمی دیر. هئچ کس، هئچ کس اۏ ایتی کیمین ووردوغونو بیلمیر. سن’سه اۏتۏمۏبیلدن دۆشۆب آغزېندان قان داشان اۏ ایتین “نییه؟” سۏروشان گؤزلرینه باخماماغا چالېشاراق قایېدېب ماشېنا مینیب اۏرادان اوزاقلاشېرسان. یادداشې‌نېن داها بیر پارچاسېنا پۏزان چکیب اۏنو اونوتماغا چالېشېر‌سان. گئجه‌لر گؤردۆڲۆن کابوس‌لاردان سانېب یاستېغېنې چئویریر‌سن. بۏز پیشیک پنجه‌لری ایله ایشینی بیتیریب یان-یؤوره‌سینی سۆزدۆ. یاتاق جېرېلتې‌سې إشیتدیم. یۏرقون-آرغېن اۏتاغا قایېدېرام. گۆن یئنی باشلانېر. “هر گۆنۆ دئژاوو اۏلان یاشام”، – اؤز-اؤزۆمه پېچېلدایېرام. چۏخدان اؤز ایشله‌وینی ایتیرمیش قۏناق اۏتاغې‌نېن باش طرفینده اۏنون یاتاغې وار. یئنه کئی-کئی یان-یؤوره‌یه بۏیلانېردې. بؤیۆمۆش گؤز‌لری ایله أطرافې سۆزدۆ. “إحه، یادداش، گؤره‌سن، بیزه مۆکافاتدې، یۏخ’سا لعنت؟” – مېزېلداندېم. هر گۆن آدام سانکی یئنی‌دن دۏغولور، أطراف’لا تانېش اۏلور، سۏنرا یئنی‌دن یاتېر، سۏنرا یئنه، یئنه، یئنه…
– کیمسن، آی بالا؟
آها، بو گۆن “بالا” دئدی. دۆنن بئله دئمه‌میشدی.
– سیزه باخېرام. منی تعیین إدیلیبلر، دفتردن، – دئییرَم.
– هانسې دفتردن؟ من هاردایام، بورا هارادې؟ – گؤزلرینی بیر آز دا گئنیش آچېر.
– جناب پۏلکۏونیک، اونوتموسونوز؟ اۏ سۏنونجو دؤڲۆشۆ، اؤزۆنۆزۆ اۏ عسگر اۆچۆن سیپر إتمیشدینیز. سیز آغېر یارالاندېنېز.
– من؟
– بَلی، سیز. سیزه خیدمت إتمک منه شرف دیر. سیزین قهرمان‌لېغېنېز، وطن اوغروندا شۆجاعَتینیز دیل‌لر أزبری دیر.
اۏ، قاش‌لارېنې چاتدې، ساغ ألینی تیتره‌یه-تیتره‌یه آلنېنا دۏغرو آپاردې. نه’یسه خاطېرلاماق ایسته‌یَنده مۆطلَق آلنېنې اۏووشدوروردو، عئینی’له من ده اۏنون کیمی… آما ألینه گۆجۆ چاتمادې. هئی‌سیز حالدا ألینی إندیریب دۏداق‌لارېنې یالادې. مطبخه قایېتدېم. چۏبان‌یاستېغې‌نېن چایې دمله‌دیم، چای‌نیک و فینجانې گؤتۆرۆب قۏناق اۏتاغېنا قایېتدېم.
– دؤڲۆش هار‌دا اۏلموشدو؟ – یاواشدان سۏروشدو.
– آغدام اوغروندا.
– ساواش اۏلموشدو؟
– هه، ألبتّه، قاراباغې آزاد إتدیک. ساغالېن، سیزین’له خان‌کندینه گئده‌ریک. اۏرالار إله گؤزَل اۏلوب کی… دئییرلر، یئنه شوشا یایلاقدې. کلبَجَرین یۏل‌لارېنې خاطېرلایېر‌سېنېز؟ ألبتّه، خاطېرلایېر‌سېنېز. – ألیمی اۏنون یاستېغې‌نېن آلتېنا وئریب قالدېرېرام. باشېنې دیک توتماغا چالېشېب چایې قورتوملا‌یېر. حیسّ إدیرم کی، منی گؤز‌آلتې سۆزمه‌ڲه داوام إدیر. چایې ایچیب یئنه إوی نظردن کئچیردیر. هاندان-هانا:
– یادېما گلیر… – دئیَنده دیکسیندیم.
– سیقارې آتدېم؛ آتاما سؤز وئرمیشدیم. اۏ، منی اۏتاغا چاغېردې. اۏوجو قان’لا دۏلو ایدی، مندن دستمال ایسته‌دی. ألیمی آتدېم، هئچ نه تاپمادېم، ماسان باشېنداکې کؤینه‌ڲیمی وئردیم. اۏندا آتام منه دئدی… چکمه‌دیم داها… – سوسدو. گؤزلرینی پنجره‌یه دیکدی. اوزون بیر سۆکوت. من یاتاغې‌نېن یانېندا اۏتوردوم.
– بیر ده اۏنون گئتمه‌ڲینی… آتا‌سې گلیب داوا إدیب آپاردې. دئدی کی… دئدی، نییه بو خسته ایله عؤمرۆنۆ- گۆنۆنۆ چۆرۆدۆرسن…
– جناب پۏلکۏونیک، یومورتا قاینایېب، تزه کره یاغېمېز دا وار، – صؤحبَتی دَڲیشدیم.
– آلابَزک تۏپوموز واردې، مئیدانچا‌دا اۏینایېردېق. 11- 12 یاشېم اۏلاردې. اۏ مئیدانچا نییه’سه یادېمدان چېخمېر، آما ساواشې نییه خاطېرلامېرام؟ – اۏ یادداشې‌نېن خارابا‌لېغېندا إشه‌لَندیکجه اۆره‌ڲیم پارچا-پارچا اۏلوردو. مطبخه قایېتدېم. بۏز پیشیک گۆنَشین ایلېق شۆعاع‌لارې آلتېندا خومارلانېردې. قوش‌لار یئنه سمادا ایدیلر. یومورتالارې سۏیدوم، أزیب کره یاغې ووردوم. سۏیودوجودان أتی چېخاردېب یودوم، قایناماغا قۏیدوم. بیر آزدان قاپې دؤڲۆلدۆ. باخېجې قادېن ایچه‌ری گیریب عادَتی اۆزره چینلی‌لر کیمی أل‌لرینی جۆتله‌ییب منیم’له سلاملاشدې. سۏنرا پئنجه‌ڲینی سۏیونوب آسېلقاندان آسدې، من ده آیاق‌قابې‌لارېمې گئیینمه‌ڲه باشلادېم. سۏن تاپشېرېق‌لارېمې دا وئریب إودن چېخدېم.
*
چای‌نیکین فیت سَسینه باشېمې قالدېردېم. مطبخده‌کی ساعات سککیزی گؤرسه‌دیردی. کیتابې اؤرتۆب پالتاریویانېن اۆستۆنه قۏیدوم. قازې سؤندۆردۆم. پرده‌نی کنارا چکیب حَیَطه باخدېم. قۏنشو قفس‌لری آچېر؛ قوش‌لار دا اؤنجه اۆرکک-اۆرکک باش‌لارېنې قَفَسدن چېخاردېر، یان-یؤوره‌نی دیققت’له آراشدېرېر، سۏنرا قفیلدن اوچوشوردولار. بۏز پیشیک گؤزه دَڲمیردی. بولدۏزئرین یانېندا تک-تۆک آدام‌لار وار ایدی. پرده‌نی سالېب مطبخه گؤز گزدیردیم. هر شئی یئرینده ایدی. قۏناق اۏتاغېنا قایېدېب اۏنا باخېرام. گۆن ایشېغې دومان کیمی اۏتاغا یایېلېر. یاواش-یاواش آیېلېر. حئیرت’له یان-یؤوره‌نی سۆزۆب نظرلرینی منیم اۆستۆمده ساخلادې. اوزون-اوزادې باخدې، باخدې.
– صاباحېنېز خئییر، دۏکتۏر، بو گۆن اؤزۆنۆزۆ نئجه حیسّ إدیر‌سینیز؟ – دئیه سَسلندیم.
– صاباحېنېز خئییر، سیز کیم‌سینیز؟ – یئترلی سۏرغونو بو دفعه خېرېلدایا-خېرېلدایا وئردی. سۏنرا مؤحکَم اؤسکۆردۆ.
– خسته‌خانادان گؤندَ‌ریبلر. اینانېن، بو گۆن یئنه داوا ایدی، من قازاندېم. هامې، بۆتۆن اؤرگنچی‌لرینیز سیزه قوللوق إتمک، خیدمتینیزده اۏلماق ایسته‌ییرلر.
– منه؟ نییه؟ – گؤز‌لری حئیرَتدن بؤیۆدۆ. من یاتاغې‌نېن یانېندا اۏتوردوم.
– عزیز پرۏفئسۏر، بئله إتمه‌ڲین، ایندی یوخولوسونوز. یۆنگۆل خسته‌لنمیسینیز، تئزلیک’له ساغالاجاق‌سېنېز. کۏللئکتیو سیزی گؤزله‌ییر، بیل‌یورد، اؤرگنچی‌لر – هامې سیزی چۏخ ایسته‌ییر.
اۏ منی دینله‌یه-دینله‌یه بارماق‌لارېنې آدیالېن ناخېش‌لارې‌نېن اۆزه‌رینده گزدیریردی.
– هئچ نه یۏخدو یادداشېمدا، سانکی… بولانېقدې. سیقارې آتماغېم یادېمدادې… آتام دئدی، آتدېم؛ قانلې کؤینک یادېمدادې… – همیشه‌کی جۆمله‌لرینی تکرارلادې. اۏ جۆمله‌لری سانکی لئنته یازېب یادداشېنا یئرلَشدیرمیشدیلر. یۏخ، بلکه ده یانمېش کیتابېن قورتولموش سۏن صفحه‌لری ایدی، إویریب-چئویریب اۏخویوردو.
– هه، بیر ده اۏ… چۏخ گئتدیم قاپې‌لارېنا، منی بَڲنمه‌دی. باشقاسېنا أره گئتدی…
“آها، بو دا همین یانمېش صفحه‌دن یارېمچېق جۆمله دیر، هر زامان سۏنونو اؤزۆ بیلدیڲی کیمی قورتارېر. دئمه‌لی، هله ده دؤڲۆش گئدیر، بارېشېق یۏخ دېر”، – دئیه دۆشۆنۆرَم.
قاپې دؤڲۆلدۆ. قۏل ساعاتېما باخدېم. دۏققوزون یارې‌سې ایدی. قاپېنې آچدېم، سۏنرا مطبخه یۏللاندېم، اؤزۆمه چای سۆزدۆم. پنجره‌نین قارشې‌سېنا کئچدیم. بۏز پیشیک یئنه خارابا‌لېقدا قوش‌لارېن اوچوشونا تاماشا إدیردی. بولدۏزئرچی آرتېق ماشېنېنې ایشه سالمېشدې. چایېمې سۆرعت’له قورتوملادېم، فینجانې مطبخ ماساسېنا قۏیوب قۏناق اۏتاغېنا کئچدیم. باخېجې قادېن ألجک‌لرینی گئیینمیشدی. همیشه‌کی کیمی خۏش بیر تَبَسّۆم’له گۆلۆمسه‌دی. باخېش‌لارېم’لا اۏنا خۏش گۆن دیله‌ڲیب ایشه یۏللاندېم.
*
یئریمدن قالخا بیلمیردیم. سانکی چیڲین‌لریمه آغېر یۆک قۏیموشدولار. بیرتَهَر گرنَشدیم. ألیمی آتېب تئلئفۏنومو گؤتۆردۆم؛ ایلاهی، ساعات دۏققوزون یارې‌سې اۏلموشدو. اۆره‌ڲیم بولانېردې. قالخېب سَنده‌له‌یه-سَنده‌له‌یه توالئته گئتدیم. أل-اۆزۆمه سو چېرپاندان سۏنرا آزجا آیېلدېم. “گَرَک آخشام اۏ قدر اۏتورمایایدېم”. دۆشۆندۆم. معده‌م مؤحکَم آغرېیېردې. قایېداندا دَهلیزدن سَهوَن قۏناق اۏتاغېنا دؤندۆم. آیېلمېشدې، باخېردې. یاتاق پالتارېندا اۏلدوغومو خاطېرلادېم. منی سوال‌إدیجی نظر’له سۆزدۆ. یاخېنلاشېب سلاملاشدېم. دینمه‌دی. نهایت:
–سلام، – دئدی. سۏنرا یئنه اۆزۆمه باخدې.
– نئجه‌سینیز؟ بو گۆن اؤزۆنۆزۆ نئجه حیسّ إدیر‌سینیز؟
سۏرغوما شۆبهه‌لی نظرلر’له جاواب وئردی. دینمه‌دی. پَتونو سینه‌سینه کیمی چَکدی. قېرېشمېش بارماق‌لارې و قېراق‌لارې سۏیولموش دېرناق‌لارې اۆرکک حئیوان پنجه‌سی کیمی تیتره‌ییردیلر.
– بوردا قالدېم دۆنن گئجه، سیز یاتمېشدېنېز دئیه ایجازه آلا بیلمه‌دیم…
– سیز کیم‌سینیز؟ من نییه بوردایام، نه اۏلوب؟ – آزجا اۆرَک‌لَندیڲی حیسّ اۏلوندو. دوروخدوم:
– من… هه، من… – ککه‌لَدیم. بئینیمده‌کی بۆتۆن بیلگی‌لر دۏلاشمېش کاسئت لئنتینه دؤنمۆشدۆ، – هه، من، – سَسیم قطعی‌لَشدی، – بورا سیزین إوینیز دیر ده، اؤرگتمَن. من ده تئاتردانام، خاطېرلامادېنېز؟ اۏقتای إل‌اۏغلونو اۏینایمېشدېم سۏنونجو دفعه، سیز چۏخ بَڲنمیشدینیز… سیز ده خسته‌لنمه‌ڲه واخت تاپدېنېز… آخشام سۏنونجو مشقی مۆذاکیره إتدیک، سۏنرا منیم ده باشېم قارېشدې…
باخېش‌لارېندان شۆبهه سیلینیردی.
– گئدیم چای قۏیوم، بیرلیکده ایچک. نه دئییر‌سینیز، اؤرگتمَن؟
یاواشجا باشېنې ترپَتدی. چایدانېن آلتېنې یاندېرېب عادتیم اۆزره پنجره‌یه یاخېنلاشدېم. بۏز پیشیک یئنه پنجه‌لرینی یالایېردې. بولدۏزئر ایشه دۆشمۆشدۆ. قوش‌لارېن قفسی یۆک ماشېنېنا یۆکلَنیردی. پنجره‌نی آچېب آشاغې بۏیلاندېم. بۏز پیشیڲین یانېندا دوروب بیزیم إوه باخان‌لاردان بیری ألینی یئلله‌دی. من ده باشېمې ترپَتدیم. چایدان فیت وئردی. پنجره‌نی باغلایېب، قازې سؤندۆردۆم.
ألیمده مجمه‌یی قۏناق اۏتاغېنا قایېداندا اۏنون باشې‌نېن یاتاقدان ساللاندېغېنې گؤردۆم. اؤزۆمۆ نئجه ایتیردیم’سه، مجمه‌یینی دؤشه‌مه‌ڲه قۏیوب یانېنا یۆیۆردۆم. خېرېلدایېردې. دیکَلدیب، آغزې‌نېن سویونو سیلدیم.
– قالخماق ایسسسته‌ه‌دیمممم، – سانکی إتدیڲی ایشه گؤره عۆذر ایسته‌دی.
– عئیبی یۏخ دېر، چایېمېزې ایچک، سۏنرا حاضېرلاشاق گئد‌ک گزمه‌ڲه. هه، نه دئییر‌سینیز؟
هئچ نه دئمه‌دی. مجمه‌یینی گتیردیم. داغېلمېش چایې مندیل’له سیلیب قورولادېم.
– نه قدر إدیرم، تئاتر یادېما دۆشمۆر إیی. سیقارې آتماغېم گلیر یادېما هئی… آتامېن اۏوجو قان’لا دۏلو ایدی… بیر ده اۏنو خاطېرلایېرام. صاباح دوراندا گؤردۆم، مکتوب یازېب قۏیوب؛ داها گلمه‌دی… أزبرینده اۏلان جۆمله‌لرین قۏل-قانادېنې قېرېب یئنه تکرارلادې…
– اونودون بونلارې، ایندی گزمه‌ڲه گئدیریک… – من اۏنا چایې ایچیردیب، آرابانې گتیردیم. اۏنو آرابایا یئرلَشدیریب، اؤزۆم ده گئییندیم. سۏنرا مطبخه کئچیب یۆک‌داشېمایا زنگ إدیب یاواش سَس’له هر شئیی یئنی‌دن خاطېرلاتدېم. حَیَطه إنَنده آرتېق بولدۏزئرین بیزیم طرفده‌کی إولری داغېتدېغېنې گؤردۆک. اۏ یان-یؤوره‌یه نظر سالېب
– نییه سؤکۆرلر، منیم إویمی ده سؤکه‌جکلر؟ – بۆتۆن قۆوّه‌سی ایله قېشقېردې.
– یۏخ، عزیز اؤرگتمَن، اۏ إولر کؤهنه دیر، بیزه عایید دَڲیل کی، – اۏنو ساکیت‌لَشدیردیم. آرابانې بۏز پیشیڲین قارشې‌سېندان سۆردۆم. پیشیک بیزه اؤنم وئرمه‌دی. تشویشلی باخېش‌لار’لا یان-یؤوره‌نی سۆزۆر، بولدۏزئره قۏرخا-قۏرخا باخېردې…
بَنزَرگه‌لر / Bənzərgələr
ایکی یاشلې کؤرپهنین آجې حیکایهسی / واریث یۏلچویئو…
جزا / سئوینج إلسئور (حیکایه)
بیلَرزیکلر / نوریه لۏح (حیکایه)
قار دنهلری / آیناز بزرگان (حیکایه)
ایپئنیمالې قېز / هاروکی موراکامی (حیکایه)
کؤرپۆ / إلیار پۏلاد (حیکایه)
آتامېن أل‌لری/ الهام بزرگان (حیکایه)
گۆزگۆ / مۆباریز جعفرلی (حیکایه)
سۏیوق أللر / ناییله علییئوا (حیکایه)
