یئنی یازې‌لار / Yeni Yazılar
آنا صفحه Ana Səhifə / دیل-دۆشۆنج / رحیم علی‌یئو’دن بیر مقاله ناصر منظوری حاققین‌دا

رحیم علی‌یئو’دن بیر مقاله ناصر منظوری حاققین‌دا

 

رحیم علی‌یئو’دن بیر مقاله ناصر منظوری حاققین‌دا

آشاغی‌دا وئریلن تنقیدی آنالیتیک یازی، «گۆنئی آذربایجان أدبیاتی تاریخی، ایکینجی جیلد»-ین‌ده (عئلم‌لر آکادئمییاسی ۲۰۱۳) ناصر منظوری‌نین حاققین‌دا گئدن ۱۵ صفحه‌لیک بیر مقاله‌نین کیچیک بیر پارچاسی‌دیر. 

مقاله‌نین یازاری رحیم علی‌یئو دیر.

رحیم علی یئو دن بیر مقاله ناصر منظوری حاققیندا

 

 

رحیم علی‌یئو آذربایجانین بؤیوک و تانینمیش یازاری و تنقیدچی‌سی، إله‌’جه ده، أدبیات نظریه‌چی‌سی دیر. اۏنون آدلیم اۏلان «أدبیات نظریه‌سی» کیتابی(گۆنئی آذربایجان‌دا یئنی قاپی نشریاتی‌نین أمک‌داش‌لیغی’یلا عرب ألیفباسین‌دا یاخین زامان‌دا دا یاییملاناجاق) آذربایجان أدبیات فاکولته‌لرین‌ده تدریس اۏلوندوق‌دا مرجع سانیلان بیر کتاب دیر.

رحیم علی‌یئو اؤز حیکایه‌لری‌نی ده ناصر منظوری‌نین حاققین‌دا دۆشۆندۆگۆ کیمی یازیر.

آشاغی‌داکی مقاله‌نین أصلی «ادبیات قزئته‌سی»ـ‌نین ۴۸۸۴ سایی‌سیندا دا (۲۰۱۳) چاپ اۏلوبدور. آنجاق مقاله‌نین بو پارچاسین‌دا گئدن دۆشۆنجه قوزئی آذربایجان‌دا تؤرنمیش دیل گرگین‌لیگی‌نین نه‌دن‌لری‌نی آچیقلادیغی‌نـا گؤره اؤنم‌لی ساییلدیغی اۆچۆن بورادا وئریلیر.

 

مقاله‌نین بو پارچاسین‌دا، رحیم بَگ، چۏخ درین و جیددی ساییلان بیر نؤکته‌نی آیدین‌لادیر . .

 

. . . اۏنون پرۏزاسی پسیکۏلۏژیک دئتال‌لار’لا و موشاهیده‌لر’له داها زنگین دیر. یازار کیمی بۆتۆن دیقتی‌نین اینسانین ‌ایچ دۆنیاسی‌نی گؤرست‌مه‌گه، سؤزلر’له عیانی‌لشدیرمه‌گه یؤنله‌دیر. ناصر منظوری‌نین نثرده أن قیمت‌لی، گؤزله‌نیلمه‌گن جهتی یئنی بیر نثر تحکیه‌سی یاراتماق تشبّۆثۆ دیر.

تحکیه پرابلئمی بیزیم قوزئی نثرده ده آکتوال دیر، ایسی ملیک‌زاده، أکرم أیلیس‌لی، رادیۏنون فۏلکلۏر رئداکسیـیاسی و باشقالاری بو یؤن‌ده چۏخ چالیشیبلار. لاکین، تحکیه پرابلئمی، اۏنون یازیلی دیل منطیقین‌دن چیخا بیلمه‌مه‌گی هله ده بیزیم اۆچۆن پرابلئم اۏلاراق قالیر. باکی‌یـا عئلمی ایش مودافیعه إتمه‌گه گلن گۆنئی‌لی عالیم‌لر بیزیم عئلمی کیتاب‌لاری، ایلک نؤوبه‌ده، سینتاکتیک اینتۏناسییانی (نحوی لحنی‌نی) توتا بیلمه‌دیک‌لری‌نـه گؤره اۏخویا بیلمیرلر و گیلئیله‌نیرلر.

بو، چاغداش أدبی دیل‌ده‌کی جیددی بیر أنگل دیر. یقین کی، دۆز گیلئیله‌نیرلر، چۆنکی ترجۆمه اۏسلوبون‌دان تؤره‌مه سینتاکتیک اینتۏناسییا (نحوی لحن)، اؤزۆ ده آنا دیل‌دن یۏخ، «کالکا» و یاد بیر اینتۏناسییا (لحن) دیر.

باکی‌دا چیخان عئلمی کیتاب‌لاری اۏخویان‌دا، ناصر منظوری، یقین کی، بو پرابلئم‌’له تۏققوشوبدور. بو اینتۏناسییا نه‌اینکی یاد دیر، پۏبلیسیستیک دیل‌ده چۏخ ضعیف دیر. بو ایسه کیتاب اۏخوماق‌دا پسیکۏلۏژی اینجیتمه‌سی یارادیر، آرتیق إنئرژی طلب إدیر.

بو پرابلئم ایکی تاریخی سبب’‌له باغلی دیر.

ساوئت‌لشمه‌دن سۏنرا مطبوعات دیلی ا. حاق‌وئردی‌یئو و میرزه جلیل عنعنه‌لرین‌دن اوزاقلاشدی، چۆنکی بۏلشئویک قزئته‌چی‌لیگی ترجۆمه‌چی‌لیگین بیر شکلی‌نـه چئوریلدی. بۆتۆن قزئت‌لر «آذر.اینفورم»ـون مۏسکووادان گلن و یا باکی یهودی‌لری طرفین‌دن روسجا یازیلان ماتئریال‌لارین ترجۆمه‌سین‌دن عیبارت اۏلدو. بۏلشئویک ژۏرنالیست‌لر بیرـ‌بیر ساوئت یازیچی‌سی‌نـا چئوریلن‌ده ایستر-ایسته‌مز ترجۆمه اۏسلوبون‌دا یازیردیلار. ک. مارکس‌ین و و. لئنین‌ین أثرلری ده بو ترجۆمه اۏسلوبون‌دا چئوریلدی.

بو، رۏلان بارت‌ین «دیلین حؤکمۆ» آدلاندیردیغی حال ایدی. بو اۏسلوبو بَگنمه‌سک ده، اۏنون ایچین‌دن چیخا بیلمیریک.

شعرده ترجۆمه اۏسلوبونون باسقی‌سی اۏلمادی، چۆنکی هئجا شعری تحکیه‌سی هله ۱۶-نجی عصردن بری فۏرمالاشمیشدی. نثر تحکیه‌سی ۲۰ـ۳۰ـنجو ایل‌لرده رۏمان ژانری ایله بیرگه یئنی‌دن یارانیردی. بو یارانما ساوئت مطبوعات دیلی ایله بیرگه گئتدیگین‌دن قزئت اۏسلوبونون باسقی‌سی‌نـا تابئع اۏلدو.

مۆستقیل‌لیک دؤورۆن‌دن بری ترجۆمه «آذر.اینفورم»ـو یۏخ دیر. أدبی دیلیمیز آز-آز اۏلسا دا اؤز طبیعتی‌نـه، اؤز اینتۏناسییاسی‌نـا (لحنی‌نـه) و سینتاکسی‌سی‌نـه (نحوینه) قاییدیر. بو قاییدیشین أن رادیکال تظاهورونو، گؤزله‌نیلمز ده اۏلسا، گۆنئی آذربایجان‌دان گؤرۆرۆک. دۏغرو دیر، ناصر منظوری اؤز تحکیه آختاریش‌لاری‌نی آنجاق بیزیم یوخاری‌دا گؤرست‌دیگیمیز سبب‌لره گؤره آپارمیر. أن قیمت‌لی‌سی اۏ دیر کی، اۏ آنجاق گؤزل بیلدیگی گۆنئی دیالئکت‌لری‌نـه أساسلانماغی‌نـا چالیشیر، اۏنلارین ایفاده گۆجۆنه اینانیر.

بیزده ایندی ده قزئته‌چی‌لیک‌ده و ترجۆمه‌چی‌لیک‌ده تحکیه إکسپئریمئنت-‌لری‌نی بو دفعه ایستانبول لهجه‌سی‌نه أساسلاندیرماق تشبّۆثۆ ده وار دیر. منظوری بونو معناسیز ساییر، آنجاق اؤز بیلدیگی آنادیلی‌نین، تۆرک سؤزلری‌نین، اۏبیری‌لردن قدیم تبریز(مییانا) دییالئکتی‌نین پۏتانسییئلی‌نی اۏرتایا قۏیماغا جان آتیر. بیز’جه، أن قیمت‌لی‌سی إله بو دیر.

یئتکین أدبی دیلیمیز گۆنئی و قوزئی دییالئکت‌لری‌نین، اۏنلارین سؤز و ایفاده گۆجۆنۆن طبیعی سینتئزی اۏلاجاق‌دیر، بو، قاچیلماز دیر. ناصر منظوری‌نین أل‌ده اۏلان یازی‌لاری باکی‌دا ایشلک اۏلان نثر تحکیه‌سی‌نی، مۆعیّن معنادا، داغیدیر. بو یاخشی داغیلما دیر، چۆنکی نثر تحکیه‌سی‌نین آنا دیلیمیزین طبیعی دانیشیغا أساس‌لانان اینتۏناسییا و سؤز پۏتئنسییالی‌نـا قاییتماسی‌نـا ایمکان، یۏل و پسیکۏلۏژی أساس‌لار وئریر. اۏ ایصلاحات تکلیف إتمیر، آنجاق اؤرنک گؤرسه‌دیر.

ناصر منظوری هم ده اینگلیس’جه گؤزل بیلن دیلچی، پسیکۏلۏق و تحکیه نظریه‌چی‌سی دیر. بو باره‌ده اینگلیس و فارس دیلین‌ده بیر سیرا أثرلری وار دیر. بو أثرلرده اۏ، بئیین، یادداش و دیل علاقه‌لری‌نین تدقیق إدن پئشه‌کار بیر پسیکۏلۏق دیر. اۏنون نثرین‌ده ده قهرمان‌لارین یادداشی‌نی آراشدیرماق، بورادا گؤزله‌نیلمز قانونا اویقون‌لوق‌لار، حادیثه و تظاهورلار تاپماق جهدی قاباریق دیر. سؤزلر، هم ده اوشاق‌لیق‌دان یادداش‌دا یووا سالمیش سؤزلر، اۏنون اۆچۆن یادداشین آچاری دیر، اۏنون دؤنگه‌لری‌نی، گیزلی پۏتئنسییالی‌نی آنلاماق اۆچۆن أساس واسیطه‌ دیر. یازیچی گؤرسه‌دیر کی، آدام‌لار اؤز یادداش پۏتئنسییالین‌دان أصلین‌دن خبرسیز دیر. . . .

یازار / Yazar : آیهان میانالیAyhan Miyanalı

بو یازېنې دا اۏخویون /Bu Yazını da Oxuyun

تکمچی / مونس برقی (یاغېش)

تکمچی / مونس برقی (یاغېش) تکه (Təkə) أرکک کئچی دیر. تکم (Təkəm) منه عایید اولان …

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *